Chủ nhật, 21/09/2025
Trung tá Lê Đình Minh (Phòng Khoa học hình sự, Công an tỉnh Lai Châu) vẫn còn ám ảnh mạnh mẽ bởi vụ án cha xâm phạm tử thi con từ mấy năm trước ở xã Thèn Sin (Phong Thổ, Lai Châu). Sau vụ án đó, các ban ngành trong tỉnh luôn cảnh giác, tuyên truyền với thái độ vừa nhẹ nhàng, vừa nghiêm khắc, để nhân dân nhận thức rõ, loại bỏ hủ tục ra khỏi đời sống xã hội.
Mỗi năm trên địa bàn Lai Châu có hàng chục vụ án giết người liên quan đến hủ tục “ma gà”, “ma bùa”, “ma chài”… nhưng những vụ án liên quan đến hủ tục hành hạ xác chết trẻ con để giết chết “con ma”, thì đúng là ghê sợ. Những vụ án ấy là chứng cứ của một hủ tục ghê rợn, đã từng tồn tại hàng trăm, hàng ngàn năm trong một số cộng đồng người Giáy.
Kỳ 2: Gặp người bị nghi từng hành hạ xác con
Nhà anh Lương Văn Páo, trưởng bản Lùng Than nằm tít hút trên sườn núi Đoong Dặng Lứ. Hỏi về hủ tục kinh hãi của dân bản, anh Páo khẳng định: “Hủ tục đó không còn tồn tại nữa đâu nhà báo à. Sau khi hủ tục xa xưa ấy lặp lại ở nhà thằng Páo, chúng mình đã họp dân nhiều lần để tuyên truyền rồi. Đồng bào cũng đã nhận thức rõ, thấy hủ tục ấy là sai trái nên cam kết là sẽ không lặp lại nữa rồi”.
Hiện trường một vụ án liên quan đến hủ tục xâm phạm tử thi ở Lai Châu.
Cũng theo trưởng bản Lương Văn Páo, người biết rõ hủ tục này nhất là cụ Lù Văn Mùi, vì theo anh Páo, chính ông đã từng trực tiếp hành hạ xác một đứa con.
Vợ ông Mùi đẻ tổng cộng 11 lần, nhưng chỉ có 5 người con sống được. Theo anh Páo, khi đứa con thứ 6 chết, cả gia đình họp lại, thầy cúng cũng có mặt và họ khẳng định do “con ma” bắt đi, nên phải tiến hành hành hạ xác chết, mà nói thẳng ra là chặt xác con mình.
Theo lời đồn của dân bản, cũng chính vì làm điều ác đó mà ông Mùi bị quả báo nhiều lắm. Ông bà Mùi có mấy người con thì nghiện gần hết.
Hôm tôi lên bản, hai người con của ông còn đang ở trại vì tội buôn bán ma túy. Dâu, rể nhà ông cũng ngồi tù gần hết vì tội này.
Ông Lương Văn Páo - trưởng bản Lùng Than kể cho PV nghe hủ tục giết ma.
Nhà cụ Lù Văn Mùi nằm ngay dưới chân núi Đoong Dặng Lứ. Cụ Mùi năm nay 93 tuổi, còn vợ là cụ Lò Thị Lù 82 tuổi. Hai cụ sống lặng lẽ trong ngôi nhà tồi tàn. Đồ đạc trong nhà không có gì cả.
Cụ Mùi kể rằng, khi đứa con đầu mất, đứa sau mất tiếp thì chắc là do “con ma” bắt đi rồi. Nếu không làm theo đúng phong tục thì “con ma” cũng sẽ bắt mất đứa tiếp theo. Ngày xưa, cả bản này chỉ có 18 hộ, xung quanh toàn rừng già, hổ báo nhiều lắm. Đứa trẻ nào chết, sẽ thực hiện hủ tục. Hủ tục diễn ra vào ban đêm, hôm sau, sẽ không còn thấy xác nữa, vì thú sẽ về ăn hết ngay.
Người con đầu tiên của cụ Mùi sinh năm 1955, là trai. Nuôi được một tuổi thì chết. Con thứ hai là gái, đến 4 tuổi thì chết. Con thứ ba, chỉ được một tuổi đã chết. Cả ba người con đều chết vì duy nhất một bệnh là tiêu chảy. Cô con gái thứ tư thì sống, hiện đang là cán bộ của trạm y tế xã.
Cụ Mùi bảo: “Đến đứa thứ 5, thứ 6, thứ 7 lại chết lúc chập chững biết đi cũng chỉ vì những bệnh lặt vặt, dân bản bảo do con ma về bắt, nên tôi…”.
Nói đến đây cụ ngập ngừng không nói nữa. Hủ tục này gắn liền với họ từ hàng trăm, hàng ngàn năm nay, nhưng giờ nó đã lạc hậu, lại vi phạm pháp luật, nên họ không muốn nhắc lại. Có lẽ hai cụ muốn chôn chặt quá khứ khủng khiếp ấy trong lòng... Vậy nên, tôi cũng không dám hỏi gì thêm.
Vợ chồng cụ Mùi bị dân bản nghi từng thực hiện hủ tục "giết ma".
Anh Lò Văn Chắn, Phó Công an xã Thèn Sin bảo: “Hủ tục chặt xác trẻ con là phong tục của người Củi Chu, đã có từ nhiều đời nay”.
Theo anh Chắn, những năm 80 của thế kỷ trước, hủ tục này vẫn diễn ra thường xuyên ở bản và bản thân anh cũng được chứng kiến rất nhiều.
Qua câu chuyện của anh Lò Văn Chắn và các cán bộ xã, tôi đã nảy sinh một thắc mắc mới, về một dân tộc lạ mà họ gọi là Củi Chu.
Theo các cán bộ xã, chính quyền coi họ là người Giáy, nhưng về thực chất, họ vẫn tự coi mình là người Củi Chu.
Ông Đèo Văn Khinh, cán bộ kiểm lâm, hiện đã nghỉ hưu, sống tại Thị xã Lai Châu khẳng định rằng, ông đã đi rừng rất nhiều, sống với đồng bào dân tộc mấy chục năm trời, nên ông nhận thấy rằng, người Củi Chu rất khác người Giáy.
Ông Đèo Văn Khinh kể rằng, chỉ những người Củi Chu mới thực hiện
hủ tục "giết ma".
Thuở xưa, dân tộc này gọi là Củi Chu, song từ 20 năm nay, một số vùng gọi là Pú Nà. Các nhà dân tộc học thì coi người Củi Chu là một nhánh của dân tộc Giáy.
Tuy nhiên, tính cách, tiếng nói, phong tục tập quán của người Giáy và người Củi Chu rất khác biệt. Chỉ có quần áo, các điệu hát là có nhiều nét giống nhau mà thôi.
Ngay trong bản Lùng Than, người Củi Chu vẫn coi họ là Củi Chu, còn người Giáy vẫn coi họ là người Giáy, không lẫn lộn với nhau. Chỉ có lúc khai lý lịch thì họ viết là “dân tộc Giáy” vì cán bộ xã yêu cầu như vậy. Có lẽ đây là một vấn đề mới cần sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học.
Cũng theo ông Đèo Văn Khinh và những người Giáy cao tuổi, tập tục hành hạ xác trẻ con chỉ diễn ra ở bộ phận người Củi Chu, hay còn gọi là Pú Nà mà thôi.
Ông Khinh bảo rằng, mấy chục năm về trước, ông từng chứng kiến rất nhiều cuộc hành hạ xác chết trẻ con của người Củi Chu diễn ra trong các bản làng sống trong rừng sâu thuộc các huyện Sìn Hồ, Tam Đường, Phong Thổ, Mường Tè. Họ coi việc này đơn giản như “làm ma”.
Khi người Kinh lên khai hoang, Đảng và Nhà nước đưa ánh sáng văn minh đến các bản làng thì tập tục này dần mai một. Tuy nhiên, tập tục này có thể vẫn chưa biến mất hoàn toàn, mà nó vẫn âm thầm diễn ra ở những bản làng hẻo lánh, không được tuyên truyền pháp luật nhiều, hoặc họ làm kín đáo nên các cơ quan pháp luật không phát hiện được.
Công an Lai Châu dựng lại hiện trường một vụ "giết ma" với dao và thớt.
Ngay cả người Thái, cách đây chừng 40 năm, khi trẻ con chết, trước khi lấp đất chôn, người ta dùng cuốc bổ vào tử thi với ý nghĩa để tiêu diệt con ma, không cho nó về hại người. Những năm gần đây, tập tục này biến mất hoàn toàn khỏi đời sống phong tục của người Thái.
Theo Chủ tịch xã Thèn Sin Nguyễn Văn Cận, từ ngày anh lên đây nhận công tác, năm 1984, phong tục hành hạ xác trẻ con diễn ra rất nhiều.
Tuy nhiên, các ban ngành trong tỉnh, huyện đã chỉ đạo ráo riết, thường xuyên phối hợp tiến hành tuyên truyền để loại bỏ nó khỏi đời sống bản làng.
Việc tuyên truyền đã đạt hiệu quả rõ rệt, bởi vài năm nay không có vụ hành xác trẻ con nào diễn ra nữa. Tuy nhiên, cũng không vì thế mà chính quyền địa phương lơ là, bởi giữa núi rừng hoang thẳm, nơi nhận thức của đồng bào còn thấp, không biết chừng một ngày nào đó nó có thể bất ngờ sống dậy.
Theo quy định mới bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/7, người hoạt động...
Kiến thức - 6 giờ, 10 phút trước
Nhiều trẻ em có thể nhận tiền quà lên đến 2 triệu đồng từ Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam vào dịp Tết Trung thu năm 2025.
Kiến thức - 6 giờ, 11 phút trước
Chuyển nhượng quyền sử dụng đất là một trong những quyền cơ bản của người sử dụng đất, trong đó có đất nông nghiệp. Do vậy, người dân có quyền chuyển nhượng đất nông...
Kiến thức - 6 giờ, 11 phút trước
Đây là thứ quà quý trời ban: hiếm có, đắt đỏ, và mang lại rất nhiều giá trị to lớn cho sức khỏe lẫn kinh tế.
Đời sống số - 6 giờ, 12 phút trước
Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 21/9/2025.
Kiến thức - 7 giờ, 16 phút trước
Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể những loại đất có thời hạn trong vòng 50 năm.
Kiến thức - 6 giờ, 11 phút trước
Chuyển nhượng quyền sử dụng đất là một trong những quyền cơ bản của người sử dụng đất, trong đó có đất nông nghiệp. Do vậy, người dân có quyền chuyển nhượng đất nông...
Kiến thức - 6 giờ, 11 phút trước
Đây là thứ quà quý trời ban: hiếm có, đắt đỏ, và mang lại rất nhiều giá trị to lớn cho sức khỏe lẫn kinh tế.
Đời sống số - 6 giờ, 12 phút trước
Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 21/9/2025.
Kiến thức - 7 giờ, 16 phút trước
Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể những loại đất có thời hạn trong vòng 50 năm.
Kiến thức - 7 giờ, 19 phút trước
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định việc hưởng Bảo hiểm xã hội một lần cho những người đã đóng BHXH trong vòng 20 năm.
Tin trong ngày - 7 giờ, 19 phút trước
Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, hành vi lái xe leo lề có thể bị xử phạt nặng như vượt đèn đỏ. Tìm hiểu chi tiết mức phạt và thứ tự ưu tiên khi chấp hành...
Kiến thức - 7 giờ, 20 phút trước
Không cần thẻ tín dụng quốc tế, cũng chẳng cần đổi ngoại tệ, người Việt có thể thoải mái tiêu tiền Việt Nam khi du lịch Trung Quốc.
Đàn ông yêu - 7 giờ, 20 phút trước
Tôi thắng trận đấu Pickleball nhưng thua cả một đời người. Thua vì đã không biết trân trọng, thua vì đã để mất đi điều quý giá nhất mà mình từng có.
Dòng sự kiện - 7 giờ, 20 phút trước
Nguyễn Long Vũ được cho là "thư ký" của N.V.T, được cộng đồng mạng gọi biệt danh "tổng tài", đã bị Công an Hà Nội tạm giữ hình sự vì liên quan vụ đánh...
Kiến thức - 10 giờ, 15 phút trước
Loài thực vật này có hình dáng giống những cây thông tí hon, không chỉ đẹp mắt mà còn tiềm ẩn nguy cơ độc hại.
Tin trong ngày - 10 giờ, 26 phút trước
Từ ngày 01/7/2025, một chính sách trợ cấp mới sẽ được triển khai, theo đó, những người từ 75 tuổi trở lên, không có lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội (BHXH)...
Đời sống số - 11 giờ, 34 phút trước
Chủ nhật, ngày 21 tháng 9, tức 30 tháng 7 âm lịch, đại diện cho năm Tỵ, tháng Giáp Thân và ngày Quý Tỵ. Trong môi trường này, con giáp nào nên thận trọng...
Đời sống số - 11 giờ, 54 phút trước
Hãy chọn một trong 4 hình ảnh dưới đây mà bạn cảm thấy ấn tượng nhất ngay khi nhìn thấy, để khám phá điều bất ngờ trong nửa sau cuộc đời bạn nhé.
Kiến thức - 11 giờ, 8 phút trước
Từ ngày 1.7.2025, Luật Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ chính thức có hiệu lực. Theo quy định mới, hành vi sử dụng điện thoại tại cây xăng có thể bị...
Kiến thức - 11 giờ, 14 phút trước
Ngừng đóng bảo hiểm y tế (BHYT) không hẳn mất quyền lợi, 6 trường hợp vẫn được tính 5 năm liên tục và hưởng chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh.
Kiến thức - 12 giờ, 33 phút trước
Nếu không nắm rõ, người dân rất dễ rơi vào tình huống “mất trắng” hoặc dính tranh chấp kéo dài khi chuyển nhượng đất đai.
Kiến thức - 12 giờ, 5 phút trước
Chưa đi đến vạch dừng mà gặp đèn vàng thì tài xế phải dừng lại trước vạch dừng, nếu không sẽ bị coi là vi phạm giao thông.
Đời sống số - 12 giờ, 5 phút trước
Từ ngày 1/12, hành khách đi máy bay thực hiện thủ tục qua VNeID và chỉ làm thủ tục tại quầy nếu có hành lý ký gửi hoặc thuộc diện đặc biệt.
Đời sống trẻ - 12 giờ, 16 phút trước
Tình huống gửi nhầm tin nhắn phàn nàn về sếp vào nhóm chat công ty tiềm ẩn nguy cơ mất điểm nghiêm trọng trong mắt đồng nghiệp và cấp trên. Tuy nhiên, những người...
Kiến thức - 12 giờ, 22 phút trước
Bắc Ninh từ lâu đã được biết đến là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi hội tụ nhiều giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc. Nổi tiếng với các làn điệu...