Phương Thanh: “Tôi đi hát vì bị ép”

Cô ca sĩ bất đắc dĩ

Sinh trưởng trong gia đình có 8 anh chị em, bố mẹ là công nhân viên chức lương không đủ trang trải cuộc sống cho các con. Miền ký ức của Thanh, tuổi thơ là chuỗi ngày đen đúa, đói khổ ở vùng quê miền Trung đất cằn sỏi đá, quanh năm chỉ biết lê la cùng đám bạn nghèo hàng xóm chơi đá banh, đánh bi. Ban đầu, do bị mẹ ép quá, Thanh đăng ký phòng sơ loại của cuộc thi "Diễn viên triển vọng" diễn ra ở quận. Ban giám khảo giật mình trước cô bé khuôn mặt lem nhem, giọng nói thì khàn đặc, biết giao cho cô bé vai diễn gì đây? Lần đó Phương Thanh bị loại từ "vòng gửi xe", trở về với giấc mộng tan vỡ.

Sau lần đó, cô lại quyết tâm thử sức ở sân chơi "Giọng hát hay", lần này cô và mẹ đã có sự đầu tư kỹ lưỡng hơn khi tậu hẳn một loạt băng catset của Bảo Yến, Nhã Phương... về để học hát. Nhưng do mải mê xem đá banh, hò hét quá nên đến lúc lên sân khấu thì bị vỡ giọng, không thể hoàn thành phần thi nên lần thứ hai cô lại trượt vỏ chuối. Bữa ấy, về nhà bị mẹ giận lắm, dọa cắt cơm vì cái tính ương bướng, lỳ đòn của con gái nhưng xong đâu lại vào đấy.

Phương Thanh bồi hồi kể lại những ngày tháng đã qua khi cảm xúc còn nóng hổi, vẹn nguyên trong lòng cô: "Lúc khởi đầu nghiệp cầm ca, khó khăn lắm, đôi lúc tưởng chừng như không thể bước tiếp. Những ngày tháng hát miễn phí tại các phòng trà hạng xoàng, hát không ai nghe, hát có lúc kiệt sức vì đói lả... Nhưng có lẽ vì tình yêu âm nhạc đã giúp cho Thanh hồi sinh và tỏa sáng". Nghĩ về thời đó, Thanh tự nhận mình là ca sỹ a-ma-tơ và đa-zi-năng, hát đủ mọi thể loại từ dân ca, trữ tình cho đến pop, rockai mời gì hát nấy, hát ở phòng trà, vũ trường, hội nghị, đám cưới cô cũng không nề hà hay lấy đó làm buồn bã.

Tháng ngày rong ruổi trên con xe cha-ly cà tàng đi diễn, để cầm míc và đơn giản chỉ để được hát mà thôi. Hát hò đến với Phương Thanh khi tình cờ gặp ca sĩ Quốc Hưng mời tham gia nhóm nhạc Sao đêm, vì chút tiếng tăm của ông bầu Quốc Hưng nên nhóm nhanh chóng được khán giả hưởng ứng nhưng rồi cũng tan rã sau một thời gian khá dài. Lại quay về sự nghiệp đơn ca. Chính cũng trong thời gian này, Phương Thanh đã gặp được các cứu tinh trong đời ca hát của mình, giúp cô định hình được hơi hướng gu âm nhạc, thẩm mỹ, phong cách biểu diễn. Cô kể lại rằng: "Đời tôi cũng may mắn, khi gặp được nhạc sỹ Vy Nhật Tảo, giúp tôi thu băng, đĩa. Ca sỹ Bảo Phúc giúp phổ cập kiến thức âm nhạc, Nguyễn Ngọc Thiện  chỉnh sửa phong thái, trang phục sao cho hấp dẫp, ra dáng một ngôi sao khi biểu diễn trên sân khấu. Còn chính hai nhạc sỹ Nguyễn Nam và Mạnh Trinh là người có công dắt  Thanh bước lên ánh đèn sân khấu một cách chuyên nghiệp, giúp tên tuổi tôi đến gần hơn với công chúng, với người yêu nhạc của Phương Thanh".

Khi làng nhạc trong Nam, ngoài Bắc đang say sưa với: Thì thầm mùa xuân của Mỹ Linh, Chia tay hoàng hôn của Thanh Lam hay các tự khúc nhạc Trịnh của cô bống nhỏ Hồng Nhung thì cái tên Phương Thanh bắt đầu vụt lóe, ghi dấu dần dần trong lòng công chúng bằng ca khúc Giã từ dĩ vãng. Phương Thanh vẫn nhớ như in cái hôm cô được trao giải Mai Vàng tại Công viên Suối Tiên, hàng ngàn khán giả đã vây quanh khi cô Chanh bước xuống sân khấu đi về phía họ. Phương Thanh đã bật khóc vì đó là giải thưởng đầu tiên của đời hát ca.

Ca sĩ Phương Thanh chanh chua, đanh đá với chất giọng khàn đặc lạ và hiếm được người ta bắt đầu chú ý, hơn hết người ta chú ý nhiều bởi  cái nick name vịt con xấu xí  của cô. Từ ấy, cánh cửa đến với nghệ thuật của Phương Thanh  sự bắt đầu với những vinh quang, với cháy bỏng khát khao. Trải qua không ít sóng gió, cô đã nếm đủ mọi khốn khó, có lúc tưởng chừng như ngục ngã nhưng một lần nữa âm nhạc lai tiếp thêm sức mạnh để cô tiếp tục cất cao tiếng hát ngùn ngụt lửa, cống hiến cho người, cho đời.

Ca sĩ Phương Thanh.

"Thành công nhờ may mắn" 

Trước khi Phương Thanh hát Giã từ dĩ vãng, cũng có không ít ca sỹ đã thể hiện bài hát này nhưng không để lại nhiều dấu ấn trong lòng khán giả. Chỉ thực sự khi Phương Thanh cất cao lời hát trên sóng Radio toàn quốc năm 1998 thì người ta đã bị hút bởi giọng hát khàn đục, hát mà như thể đang moi hết tâm can, ruột gan của mình ra để nuốt trọn từng câu chữ, từng nốt nhạc. Chính vì thế, chẳng biết tự bao giờ ca khúc Giã từ dĩ vãng của nhạc sĩ Nguyễn Đức Trung đã được khán giả mặc định như một bài hát đỉnh nhất của Phương Thanh.

Có thể nói, bài hát chính là bệ đỡ đưa tên tuổi Phương Thanh đi lên trong làng nhạc Việt. Bài hát được biết đến qua bộ phim cùng tên, nhưng nó lại có sức sống độc lập khiến khán giả có thể thuộc lòng. Theo dõi bộ phim, khán giả luôn hồi hộp nán lại đến phút cuối của mỗi tập để lắng nghe và cảm nhận cái thần của bộ phim trong lời nhạc. Cô đã thể hiện hết được chiều sâu trong ca khúc này, đã lột tả được những xót xa của lòng người qua bao cuộc bể dâu. Phương Thanh là người có cá tính dữ dội, thẳng thắn, bề ngoài luôn tỏ lạc quan nhưng bên trong lại chất chứa những nỗi niềm khó giãi bày, khó tâm sự. Chắc vì thế mà Phương Thanh đã thể hiện những ca khúc dạng này rất thành công. Và dấu ấn của Giã từ dĩ vãng đã đưa Phương Thanh đi rất xa trong hành trình vươn tới đỉnh cao của mình.

Mỗi lần cô xuất hiện như chỉ chực đốt cháy cả sân khấu, cả khán phòng đông nghịt khán giả. Thời gian này chính là mốc son đánh dấu cú đột phá trong sự nghiệp âm nhạc của cô. Phương Thanh liên tiếp nhận được các lời mời biểu diễn, show nào có mặt chị Chanh thì ắt sẽ đông khán giả, người ta đến để nghe hát, để thưởng thức chất giọng lạ, ngùn ngụt, tràn trề chảy từ trong huyết quản của cô nàng ca sĩ xứ Thanh. Phương Thanh công nhận, thành công là một điều may mắn mà cô nhận được. May mắn khi người nghệ sĩ gặp được bài hát để đời trong nghiệp cầm ca, bài hát hợp chất giọng và hợp cả tâm tình. Đó là điều không phải ai cũng may mắn có được. Gĩa từ dĩ vãng lúc đến với Phương Thanh  thực sự được thay áo, thay vào đó là vẻ nồng đượm, pha chút mãnh liệt, cô đã thực sự chinh phục được cả những khán giả khắt khe và khó tính nhất.

Sự cố gắng, nỗ lực không ngơi nghỉ của Phương Thanh đã được đền đáp xứng đáng với giải thưởng Làn sóng xanh danh giá bậc nhất thời ấy. Trong suốt 10 năm sau đó, những ca khúc của Phương Thanh luôn có mặt trên bảng xếp hạng âm nhạc đình đám. Chỉ cần nghe thấy giọng hát khàn đặc trưng của Phương Thanh là bất cứ ai cũng có thể nhận ra. Các ca khúc của Thanh thường thiên về tình yêu mà toàn tình yêu dang dở, ai oán. Khi Phương Thanh cất tiếng hát,  người nghe có thể sụt sùi khóc hàng giờ, vì cô hát bằng bản năng, bằng chất giọng và cách cô thể hiện có gì đó đau đớn, day dứt, tê tái nhưng không hề não lòng, bi ai. Từ giọng hát, toát lên một tâm hồn khao khát yêu thương và được yêu thương.

Đã hơn 10 năm trôi qua nhưng đến tận bây giờ, mỗi khi hát lại Dã từ dĩ vãng, cảm xúc trong cô vẫn thăng hoa. Thanh hát như lần đầu được hát, cảm xúc vẫn hôi hổi, vẫn tràn trề lắm. Người ta vẫn hiển nhiên mặc định rằng: Đã hát Dã từ dĩ vãng là phải đúng giọng Phương Thanh, vì chưa ai có thể vượt qua được cái bóng của cô, chưa ai thể hiện bài hát đó để lại dấu ấn sâu đậm, khiến khán giả không thôi khắc khoải.