Tổ chức bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố theo quy định mới nhất: Có gì thay đổi?

Bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố căn cứ pháp lý nào?

Theo Điều 15 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022, Nhân dân ở thôn, tổ dân phố có quyền bàn và quyết định trực tiếp việc bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố.

Nghị định 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ (ngày 14/8/2023) đã hướng dẫn chi tiết:

Điều 7 quy định: Việc tổ chức bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố được thực hiện tại cuộc họp cộng đồng dân cư theo quy định tại Điều 3 của Nghị định này.

Điều 8 nêu rõ: Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi nhận được quyết định của cộng đồng dân cư, UBND cấp xã có trách nhiệm công nhận kết quả bầu cử hoặc quyết định bầu lại. Người trúng cử chỉ chính thức đảm nhiệm nhiệm vụ khi có quyết định công nhận của UBND cấp xã.

Chủ tịch UBND cấp xã quyết định việc tổ chức bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố. (Ảnh minh họa)

Quy trình tổ chức bầu cử Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố

Theo Điều 6, quy định Công tác chuẩn bị bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố như sau:

Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm: Ban hành quyết định tổ chức bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố; chủ trì, phối hợp với Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã xây dựng kế hoạch, hướng dẫn nghiệp vụ và tổ chức triển khai kế hoạch chậm nhất 20 ngày trước ngày tổ chức cuộc họp của cộng đồng dân cư để bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố.

Ban hành quyết định thành lập Tổ bầu cử chậm nhất 10 ngày trước ngày tổ chức cuộc họp của cộng đồng dân cư để bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố sau khi thống nhất với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã.

Tổ bầu cử gồm: Đại diện Ban công tác Mặt trận ở thôn, tổ dân phố làm Tổ trưởng; thành viên là đại diện các tổ chức đoàn thể, chính trị - xã hội và đại diện hộ gia đình ở thôn, tổ dân phố (không phải là người ứng cử Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố).

Các quyết định phải được thông báo đến Nhân dân ở thôn, tổ dân phố, niêm yết tại nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng của thôn, tổ dân phố và thông báo trên hệ thống truyền thanh hoặc bằng hình thức khác phù hợp với điều kiện của địa phương chậm nhất 07 ngày trước ngày bầu cử.

Trưởng ban công tác Mặt trận ở thôn, tổ dân phố tổ chức cuộc họp Ban công tác Mặt trận ở thôn, tổ dân phố dự kiến danh sách người ứng cử Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố; báo cáo cấp ủy chi bộ thôn, tổ dân phố để thống nhất giới thiệu ít nhất 01 người ra ứng cử Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố;

Tổ chức cuộc họp Ban công tác Mặt trận ở thôn, tổ dân phố sau khi có ý kiến của chi ủy chi bộ thôn, tổ dân phố để quyết định danh sách chính thức những người ứng cử (ít nhất 01 người). Nội dung cuộc họp phải được lập thành biên bản theo mẫu số 05 kèm theo Nghị định này và gửi tới Ủy ban nhân dân cấp xã chậm nhất 15 ngày trước ngày tổ chức cuộc họp của cộng đồng dân cư.

Người dân tham gia bầu cử tổ trưởng tổ dân phố. (Ảnh minh họa)

Theo Điều 3 Nghị định 59/2023/NĐ-CP, việc tổ chức cuộc họp cộng đồng dân cư để bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố phải đảm bảo:

Thẩm quyền triệu tập và chủ trì: Tổ bầu cử (do Chủ tịch UBND cấp xã quyết định thành lập) chủ trì cuộc họp để bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố.

Trường hợp khuyết chức danh này, Chủ tịch UBND cấp xã có thể chỉ định đại diện Ban công tác Mặt trận hoặc công dân có uy tín triệu tập cuộc họp.

Thành phần tham dự: Căn cứ khoản 1, 2 Điều 18 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, cuộc họp phải có đại diện hộ gia đình tham gia; địa điểm, thời gian được thông báo ít nhất 2 ngày trước đó.

Hình thức biểu quyết: Có thể giơ tay hoặc bỏ phiếu kín.

Người trúng cử Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố phải đạt trên 50% số phiếu đồng ý của đại diện hộ gia đình tham dự.

Công bố và công nhận kết quả:

Ngay sau bầu cử, người trúng cử ra mắt Nhân dân.

Trong vòng 05 ngày làm việc, UBND cấp xã ban hành quyết định công nhận kết quả; nếu không công nhận phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Như vậy, việc bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố vừa đảm bảo dân chủ trực tiếp, vừa có sự giám sát và công nhận của chính quyền, tránh tình trạng tranh chấp hoặc không minh bạch.