Theo quy định mới, trường hợp nào án tử hình được chuyển thành chung thân?

Đây là một trong các nội dung được Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao nêu trong Nghị quyết 03/2025 hướng dẫn áp dụng một số quy định về chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân, có hiệu lực từ 1/11.

Nghị quyết hướng dẫn 3 trường hợp người bị kết án tử hình trước ngày 1/7 chưa thi hành án, được chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.

Mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối

Theo nghị quyết, với trường hợp này, phải có kết luận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cấp chuyên sâu theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh. Kết luận ban hành trong thời gian không quá 6 tháng, tính đến thời điểm Chánh án TAND Tối cao xem xét, quyết định.

Sau khi nhận được văn bản của trại tạm giam về các trường hợp này hoặc trong quá trình rà soát, phát hiện người bị kết án tử hình thuộc trường hợp trên, tòa sơ thẩm lập danh sách và gửi cùng hồ sơ vụ án, tài liệu kèm theo đến VKSND Tối cao để nêu ý kiến. Chánh án TAND Tối cao sẽ là người cuối cùng quyết định.

Bị kết án do phạm một trong 8 tội đã được bỏ án tử hình

3 trường hợp người bị kết án tử hình trước ngày 1/7 chưa thi hành án, được chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân (Ảnh minh hoạ)

Theo Luật sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự, từ 1/7 hình phạt tử hình được bỏ khỏi 8 tội, gồm: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); Gián điệp (Điều 110); Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114); Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194); Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); Tham ô tài sản (Điều 353); Nhận hối lộ (Điều 354) và tội Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Không phải chủ mưu, tang vật ít trong vụ án ma tuý

Cũng theo Nghị quyết có hiệu lực hôm nay, dù không thuộc nhóm 8 tội được xóa án tử hình nhưng người phạm tội Sản xuất trái phép chất ma túy hoặc Mua bán trái phép chất ma túy có cơ hội được chuyển án tử hình sang chung thân nếu đủ một số điều kiện.

Cụ thể, người bị kết án tử hình về tội Sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), được chuyển thành tù chung thân nếu trong bản án xác định khối lượng, thể tích chất ma túy như sau: nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca ≤ 30 kg; Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 khối lượng ≤ 3 kg; Các chất ma túy khác ở thể rắn ≤ 9 kg, ở thể lỏng có thể tích ≤ 22 lít.

Nếu có 2 chất ma túy trở lên, tổng khối lượng hoặc thể tích phải tương đương mức nêu trên.

Người bị kết án tử hình về tội Mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251) được chuyển thành tù chung thân nếu: Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca ≤ 30 kg; Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng ≤ 3 kg; lá cây coca, lá khát; lá, rê, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy khối lượng ≤ 150 kg.

Nếu là quả thuốc phiện khô phải có khối lượng ≤ 1.200 kg; quả thuốc phiện tươi ≤ 300 kg; các chất ma túy khác ở thể rắn ≤ 9 kg hoặc thể lỏng ≤ 2 lít.

Nếu có hai chất ma túy trở lên, tổng khối lượng hoặc thể tích phải tương đương mức nêu trên.

(Ảnh minh hoạ)

Trường hợp khối lượng ma túy cao hơn các nội dung nêu trên, người phạm tội vẫn có cơ hội được chuyển án tử hình sang tù chung thân nếu bản án không xác định họ là người chủ mưu, cầm đầu hoặc chỉ huy; hoặc không có 2 tình tiết tăng nặng trở lên.

Nghị quyết định nghĩa chủ mưu là người thành lập, rủ rê hoặc lôi kéo nhóm đồng phạm thực hiện hành vi phạm tội. Người chỉ huy phân công, giao trách nhiệm, đôn đốc, trực tiếp chỉ đạo hoặc điều hành hoạt động của nhóm đồng phạm.

Người cầm đầu là người khởi xướng chủ trương, đưa ra ý tưởng, kế hoạch hoặc phương hướng hoạt động của nhóm đồng phạm; Riêng người có hành vi tổ chức việc thực hiện tội phạm cũng được coi là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy.

Ngoài hướng dẫn về 3 trường hợp được thay án tử bằng tù chung thân, Nghị quyết này cũng quy định về thời gian giải quyết các thủ tục liên quan.

Cụ thể, tòa án các cấp có tối đa 3 ngày để lập danh sách cùng hồ sơ tài liệu vụ án lên TAND Tối cao. Chánh án TAND Tối cao sẽ trực tiếp xem xét và trả lời bằng văn bản (nếu không chấp nhận), hoặc ra quyết định chuyển án tử hình sang tù chung thân (nếu chấp nhận).

Nhận được quyết định này, Chánh án Tòa sơ thẩm có tối đa 7 ngày để ra quyết định thi hành án tù chung thân với người này.

Thời gian người này bị tạm giam trước khi được chuyển sang án tù chung thân, vẫn sẽ được tính vào thời hạn chấp hành án phạt tù, Nghị quyết nêu.