Tại sao người dân lắp điện mặt trời mái nhà để tự sản xuất, tự tiêu thụ phải đăng ký?

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có báo cáo về các vướng mắc trong việc thực hiện các nghị định, thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn Luật Điện lực.

Tập đoàn này đề nghị xem xét bổ sung quy định nếu tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự sản xuất, tự tiêu thụ mà không thông báo hoặc đăng ký thì tùy theo tính chất và mức độ vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.

Đề xuất này đã vướng phải nhiều thắc mắc. Nhiều người dân cho rằng nếu họ tự đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà để phục vụ nhu cầu sinh hoạt, không bán điện cho EVN, thì việc yêu cầu đăng ký là chưa hợp lý.

Theo họ, quy định như vậy có thể gây thêm thủ tục hành chính, làm giảm động lực phát triển điện mặt trời áp mái tự sản tự tiêu - vốn đang được khuyến khích, đẩy mạnh.

Thực tế, quy định lắp đặt điện mặt trời mái nhà theo hình thức tự sản, tự tiêu không đấu nối hệ thống điện quốc gia phải gửi thông báo tới cơ quan chức năng đã có trong quy định tại Nghị định 58/2025 do Chính phủ ban hành ngày 3/3.

Nghị định nêu rõ, tổ chức, cá nhân phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu không đấu nối với hệ thống điện quốc gia thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 12 Nghị định này.

Theo đó, tổ chức, cá nhân có nhu cầu đầu tư xây dựng nguồn điện có nghĩa vụ gửi thông báo tới Sở Công Thương, đơn vị điện lực cấp tỉnh các thông tin về: Tên tổ chức, cá nhân; loại hình nguồn điện, quy mô công suất; mục đích, địa điểm, thời điểm bắt đầu thực hiện, thời điểm hoàn thành. Sở Công Thương có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo Bộ Công Thương.

Nhiều hộ gia đình lắp điện mặt trời mái nhà để giảm chi phí điện sinh hoạt hằng tháng. (Ảnh minh họa)

Việc đầu tư xây dựng nguồn điện phải tuân thủ quy định pháp luật về đầu tư, xây dựng, bảo vệ môi trường, phòng cháy chữa cháy và quy định pháp luật liên quan khác.

Ngoài ra, Nghị định 58/2025 cũng nêu rõ quy định xây dựng, lắp đặt nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ của hộ gia đình sử dụng nhà ở riêng lẻ.

Theo đó, tổ chức thực hiện thiết kế, lắp đặt nguồn điện theo quy định pháp luật về xây dựng, phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường và công suất đã thông báo cho cơ quan, đơn vị quy định đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực, cơ quan quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy tại địa phương để quản lý, theo dõi, hướng dẫn thực hiện theo quy định pháp luật.

Đồng thời, người dân phải mua sắm thiết bị theo đúng quy định tại Nghị định và phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn áp dụng.

Đối với trường hợp có đấu nối với lưới điện, hộ gia đình đề nghị đơn vị điện lực tại địa phương hướng dẫn công tác lắp đặt, đấu nối kỹ thuật điện nhằm bảo đảm an toàn điện trong quá trình vận hành. Đơn vị điện lực có trách nhiệm hướng dẫn trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đề nghị.

Nghị định 58 cũng yêu cầu UBND cấp tỉnh giao Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với cơ quan, đơn vị liên quan kiểm tra việc tuân thủ các quy định về an toàn, phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường trong quá trình đăng ký phát triển, lắp đặt, vận hành nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ.

Đồng thời xử lý vi phạm theo thẩm quyền và quy định pháp luật; tổng hợp, báo cáo tình hình phát triển nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ không đấu nối với hệ thống điện quốc gia theo quy định.

Tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời tự sản, tự tiêu phải tuân thủ các quy định tại Nghị định 58/2025, phối hợp với đơn vị điện lực để bảo đảm vận hành an toàn hệ thống điện quốc gia. Gửi thông tin đến Sở Công Thương sau khi hoàn thành xây dựng, lắp đặt và đưa vào vận hành nguồn điện.

Mặc dù Nghị định 58/2025 bắt buộc thông báo/đăng ký, nhưng chưa rõ chế tài xử phạt nếu không thực hiện. Theo đó, EVN đề xuất bổ sung quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực điện lực cho những trường hợp lắp đặt mà không thông báo hoặc đăng ký.

Cơ quan điện lực cho rằng nếu không quy định cụ thể sẽ khó xác định đây là hành vi vi phạm trong hệ thống văn bản dưới luật, dẫn đến lúng túng khi áp dụng Luật xử lý vi phạm hành chính và Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.

Hỗ trợ hộ dân lắp đặt điện mặt trời mái nhà

Mới đây, Bộ Công Thương có dự thảo lần 3 Quyết định của Thủ tướng về chính sách hỗ trợ cho hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và hệ thống lưu trữ điện.

Theo đó, hộ dân lắp điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và có hệ thống lưu trữ điện có thể được hỗ trợ tiền từ 2-3 triệu đồng.

Cùng với đó, hệ thống điện mặt trời hộ gia đình được hỗ trợ lãi suất vay thương mại để đầu tư.

Hạn mức vay vốn được hỗ trợ lãi suất cho hệ thống điện mặt trời hộ gia đình không lắp kèm hệ thống lưu trữ điện là tối thiểu là 4 triệu đồng cho mỗi 1 kWp công suất cực đại ghi trên các tấm PV và chỉ áp dụng cho phần công suất cực đại đến 5 kWp.

Hạn mức vay vốn được hỗ trợ lãi suất cho hệ thống điện mặt trời hộ gia đình có lắp kèm hệ thống lưu trữ điện: Ngoài hỗ trợ quy định ở trên, còn được hỗ trợ thêm tối thiểu là 2 triệu đồng cho mỗi 1 kWh của hệ thống lưu trữ điện và chỉ áp dụng cho phần công suất đến 10 kWh.