Tại sao lượng mưa 1 ngày ở Huế bằng lượng mưa 1 năm trên cả nước?

Lượng mưa lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam

Báo cáo sáng 29/10, Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết từ ngày 22 đến 28/10 miền Trung mưa lớn do chịu tác động tổ hợp thiên tai gồm: Không khí lạnh tăng cường, vùng áp thấp ven bờ Huế - Đà Nẵng suy yếu từ bão Fengshen, dải hội tụ nhiệt đới nâng trục từ phía nam lên, nhiễu động trong đới gió đông kết hợp với địa hình chắn gió.

Tổng lượng mưa từ ngày 22/10 đến 29/10 tại Hà Tĩnh, Quảng Trị và Quảng Ngãi phổ biến 200-450 mm; Huế 450-900 mm; Đà Nẵng 300-600 mm. Mưa dồn dập từ tối 25/10 đến 7h hôm nay, tại đỉnh Bạch Mã (Huế) 3.393 mm, La Tó (Quảng Trị) 1.019 mm, Phước Thành (Đà Nẵng) 1.199 mm, Trà Thanh (Quảng Ngãi) 1.457 mm.

Lượng mưa ở Huế trong 1 ngày bằng lượng mưa cả năm trên cả nước (Ảnh minh họa).

Đỉnh Bạch Mã ghi nhận lượng mưa một ngày (từ 19h ngày 26 đến 19h ngày 27/10) là 1.739 mm, gần bằng lượng mưa trung bình năm trên toàn lãnh thổ Việt Nam (1.400-2.400 mm). Dẫn thống kê của Tổ chức Khí tượng thế giới, Cục Khí tượng Thủy văn cho biết lượng mưa này lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam và lớn thứ hai thế giới, chỉ sau lượng mưa 1.825 mm ở một trạm quan trắc của Pháp tại Ấn Độ Dương vào tháng 1/1966.

Trước đó Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia dự báo miền Trung mưa lớn từ ngày 22 đến 27/10, chia làm hai đợt. Đợt một từ đêm 22 đến ngày 24/10 do ảnh hưởng của hoàn lưu bão, không khí lạnh và gió đông. Quảng Trị - Đà Nẵng mưa 400-600 mm, cục bộ trên 800 mm. Khu vực Hà Tĩnh, Quảng Ngãi mưa 100-250 mm, cục bộ trên 400 mm.

Đợt mưa thứ hai từ ngày 25 đến 27/10 do ảnh hưởng của không khí lạnh kết hợp gió đông. Tâm mưa là Quảng Trị, Huế với lượng 200-300 mm, cục bộ trên 500 mm. Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Quảng Ngãi mưa 100-200 mm, có nơi trên 300 mm. Tổng lượng mưa của hai đợt ở Đà Nẵng, Huế có thể lên trên 900 mm.

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia nhận định, nguyên nhân của đợt mưa đặc biệt lớn này là do tổ hợp không khí lạnh tầng thấp, dải hội tụ nhiệt đới nâng trục từ phía Nam lên, kết hợp với gió Đông ẩm mạnh ở độ cao 1.500-5.000m. Đây là hình thế điển hình gây mưa lớn kéo dài ở miền Trung.

"Ngoài nguy cơ về ngập lụt ở Tp.Huế và Đà Nẵng, chúng tôi muốn nhấn mạnh đến nguy cơ lũ quét, sạt lở đất ở mức rất cao đối với toàn bộ các khu vực vùng núi phía Tây của Trung Bộ, với mức độ cảnh báo rủi ro thiên tai cấp 3, cấp cao nhất đối với lũ quét và sạt lở đất", ông Khiêm nói.

Theo TS. Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng - Khí hậu (Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu - Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đợt mưa cực lớn vừa qua ở miền Trung (trọng tâm là từ Huế - Đà Nẵng) là do sự hội tụ đồng thời của bốn hình thái thời tiết chính: Không khí lạnh liên tục tăng cường từ phía Bắc, dải hội tụ nhiệt đới vắt ngang khu vực này và trên vùng áp thấp ngoài khơi miền Trung, nhiễu động trong đới gió Đông từ mực thấp lên cao và yếu tố địa hình (địa hình đón gió của dãy Trường Sơn và các sườn núi ven biển).

(Ảnh minh họa)

Khi các yếu tố này cùng xuất hiện và tương tác mạnh mẽ trong cùng thời điểm, lượng hơi ẩm từ biển được "đẩy" vào và gặp yếu tố địa hình ngưng tụ gây mưa kéo dài và cường độ cực lớn.

Đặc biệt, lần này, sự kết hợp của bốn yếu tố trên diễn ra trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu đang gia tăng, khiến nhiệt độ không khí và khả năng trữ ẩm của không khí cao hơn trước kia.

"Có thể nói rằng, cùng với tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đã "kích hoạt" tổ hợp mưa bất lợi chưa từng có, làm phá vỡ mọi kỷ lục mưa trước đây tại khu vực miền Trung. Đợt mưa vừa qua đã ghi nhận lượng gần 1.740 mm trong 24 giờ tại Bạch Mã (Huế). Số liệu này vượt xa mọi số liệu từng được quan trắc tại Việt Nam.

Mức cao nhất trước đây được ghi nhận trong đợt lũ lịch sử năm 1999 là 997 mm/ngày. Nếu được Việt Nam chính thức báo cáo và xác nhận với Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), đây có thể trở thành kỷ lục mưa ngày không do bão lớn nhất thế giới. Hiện kỷ lục mưa 24 giờ toàn cầu thuộc về đảo Réunion (Pháp, 1966) với lượng mưa 1.825 mm do bão nhiệt đới Denise gây ra", Tiến sỹ Trương Bá Kiên nhấn mạnh.

TS Trương Bá Kiên cho hay, đây không chỉ là kỷ lục quốc gia, mà đứng thứ hai thế giới về lượng mưa 24 giờ. Đáng chú ý, lượng mưa này không phải do bão gây ra, mà chủ yếu đến từ hội tụ khí quyển quy mô lớn và tương tác địa hình.

Lượng mưa 1.740 mm/ngày ở Huế là minh chứng cụ thể cho xu thế cực đoan hóa khí hậu. Dưới tác động của biến đổi khí hậu, không chỉ các cơn bão mạnh hơn mà ngay cả những hình thế không phải bão cũng có thể gây ra lượng mưa kỷ lục.

Cùng với đó, khi hành tinh ấm lên (tăng 1 độ C cho phép khí quyển chứa thêm khoảng 7% hơi nước), dẫn đến sự gia tăng năng lượng ẩn trong khí quyển. Kết quả là các hệ thống mưa và bão trở nên mạnh hơn, cường độ mưa cực đoan cũng tăng lên rõ rệt.

Thông tin về tổng lượng mưa trong tháng 11-12, Giám đốc Mai Văn Khiêm cho rằng, trong tháng 11, ở hầu khắp các khu vực trên cả nước phổ biến cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 10-30%, có nơi cao hơn; riêng khu vực Bắc Bộ ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm, ngoại trừ khu vực vùng núi phía Bắc có xu hướng thiếu hụt khoảng 10-20% so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.

Thiệt hại do mưa lũ tại Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi

Theo thống kê từ Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai cùng các địa phương, đến 6h hôm nay (30/10) mưa lũ đã làm 14 người chết (Đà Nẵng 7, Quảng Ngãi 4, Huế 2, Lâm Đồng 1), 8 người mất tích và 22 người bị thương.

Mưa lũ khiến 90 xã phường với 128.000 nhà, chủ yếu ở Đà Nẵng, Huế đang bị ngập. Tại Huế, 32/40 xã phường vẫn ngập, nhưng mức độ giảm còn 0,5-2 m do từ đêm qua đến sáng nay mưa giảm nhanh, lũ rút khoảng một mét.

Đà Nẵng còn 29 xã phường bị ngập 1-2 m, chủ yếu ở hạ du sông Vu Gia - Thu Bồn và 10 xã miền núi thuộc tỉnh Quảng Nam cũ bị cô lập do sạt lở, đất đá tràn xuống đường. Quảng Ngãi còn 15 xã ngập 0,3-3 m, Quảng Trị 4 xã.

Nhà chức trách đã sơ tán gần 7.900 hộ với gần 26.000 người tại khu vực ngập sâu và nguy cơ sạt lở, trong đó Đà Nẵng 4.800, Huế hơn 1.900, Quảng Ngãi gần 1.000 hộ. Gần 4.400 ha lúa, hoa màu bị ngập, chủ yếu ở Lâm Đồng với gần 3.500 ha; 650 ha cây ăn quả bị thiệt hại. Hơn 16.300 con gia súc, gia cầm bị cuốn trôi.

Mưa lũ, sạt lở gây ách tắc ở 20 quốc lộ qua miền Trung, đường Hồ Chí Minh đoạn La Sơn - Hòa Liên, đường Hồ Chí Minh nhánh tây, đường Trường Sơn Đông. Trong đó riêng TP Huế xảy ra 38 điểm sạt lở, một số vị trí nặng tại xã Khe Tre, đường Hồ Chí Minh. Các tỉnh lộ vẫn đang ngập sâu, chưa đi lại được.

Ngành đường sắt đã phong tỏa khu gian Văn Xá - Huế; tạm dừng các tàu khách SE1/2, SE3/4, SE7/8 xuất phát Hà Nội và Sài Gòn; tàu SE19/20 xuất phát Hà Nội và Đà Nẵng; tàu HĐ1/2, HĐ3/4 xuất phát Huế và Đà Nẵng.

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cho biết 18h hôm qua, lũ sông Bồ tại Phú Ốc (Huế) trên báo động ba 0,77 m, trên lũ lịch sử năm 2020 khoảng 0,03 m. Đến 8h hôm nay, lũ sông Bồ đang xuống chậm với mức trên báo động ba 0,11 m. Sông Hương tại Kim Long trên báo động ba 0,04 m.

Sông Vu Gia tại Ái Nghĩa (Đà Nẵng) trên báo động ba 0,04 m. Sông Thu Bồn tại Câu Lâu sau khi vượt đỉnh lịch sử năm 1964 khoảng 0,12 m thì xuống chậm, còn trên báo động ba 1,47 m. Sông Trà Khúc tại Quảng Ngãi trên báo động hai 0,25 m.

Dự báo dù mưa giảm, ngập lụt ở miền Trung còn kéo dài 2-3 ngày, vùng trũng thấp có thể 4-5 ngày.