'Siêu phường' đông dân nhất cả nước, sở hữu đô thị lấn biển đầu tiên của Việt Nam

Sau sáp nhập, phường Rạch Giá, tỉnh An Giang có quy mô dân số hơn 250.000 người, trở thành phường đông dân nhất Việt Nam. Phường có diện tích tự nhiên 45,52km2 và mật độ trên 5.500 người/km2, Rạch Giá giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đây cũng là địa bàn gắn liền với lịch sử hình thành đô thị lấn biển đầu tiên, mang tính tiên phong của Việt Nam trong công tác quy hoạch và mở rộng không gian đô thị.

Phường Rạch Giá, tỉnh An Giang là phường đông dân nhất Việt Nam.

Trước đó, UBND tỉnh Kiên Giang xác định Đô thị Rạch Giá là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và nhiều mặt khác của tỉnh. Rạch Giá được định hướng phát triển thành trung tâm dịch vụ du lịch, dịch vụ thương mại tầm quốc gia và quốc tế.

Đây sẽ là trung tâm hỗ trợ du lịch cho vùng du lịch trọng điểm quốc gia Phú Quốc - Hà Tiên - Rạch Giá, trung tâm đô thị xanh, phát triển bền vững, đô thị thông minh ứng phó với biến đổi khí hậu...Hiện kết cấu hạ tầng Rạch Giá được đầu tư xây dựng đồng bộ gắn với chỉnh trang đô thị, tạo diện mạo mới theo hướng hiện đại, hài hòa, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển toàn diện.

Rạch Giá sẽ phát triển đồng bộ và toàn diện về cơ sở hạ tầng, với hàng loạt công trình trọng điểm, trong đó nhiều công trình quan trọng như các cống Sông Kiên, Kênh Cụt, Kênh Nhánh… vừa làm cống ngăn mặn, thoát lũ vừa làm cầu giao thông tạo thành tuyến giao thông liền mạch, góp phần phát triển kinh tế, đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Nơi đây cũng sẽ tập trung phát triển hài hòa theo 3 trụ cột kinh tế, xã hội, môi trường. Về kinh tế, thành phố đảm nhiệm vai trò động lực cho sự phát triển của vùng đồng bằng sông Cửu Long, hợp tác và liên kết vùng, là cầu nối giữa vùng với quốc gia để phát triển toàn diện, trở thành trung tâm công nghiệp cao, đô thị hạt nhân của vùng đồng bằng sông Cửu Long với kết cấu hạ tầng thông minh, hiện đại.

Toàn bộ địa giới phường Rạch Giá mới nằm trong trung tâm TP. Rạch Giá trước đây – thành phố đóng vai trò là tỉnh lỵ của tỉnh Kiên Giang. Đây cũng là đô thị lấn biển đầu tiên của cả nước, thuộc nhóm 4 đô thị động lực của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Trước năm 2000, TP. Rạch Giá có hình dáng trải dài như một con rắn dọc theo trục đường Nguyễn Trung Trực. Với chiều ngang hẹp, bị kênh Ông Hiển giới hạn ở phía đông và biển Tây chắn ở phía tây, nơi đây rơi vào thế "kẹt" không gian, gây khó khăn cho quy hoạch đô thị và mở rộng dân cư.

Các phương án mở rộng nội địa đòi hỏi chi phí giải phóng mặt bằng và tái định cư rất lớn, trong khi phương án mở rộng ra biển lại bị xem là "bất khả thi", do chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam. Nhiều người khi đó cho rằng ý tưởng "vá trời - lấp biển" là mạo hiểm và phi thực tế.

Vượt qua mọi hoài nghi, với tầm nhìn chiến lược và sự quyết tâm chính trị cao, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang đã kiến nghị và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Dự án lấn biển mở rộng TP. Rạch Giá theo Quyết định số 1178/QĐ-TTg ngày 30/12/1997. Đầu năm 1999, dự án chính thức được khởi công – đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam có một đô thị tiến ra biển bằng giải pháp quy hoạch táo bạo.

Rạch Giá là đô thị lấn biển độc đáo. Ảnh: Tạp chí Xây dựng

Dự án bao gồm 5 khu vực đầu tư với tổng diện tích 420 ha (trong đó 360 ha lấn biển và 60 ha cải tạo hiện trạng), tổng mức đầu tư 481 tỷ đồng. Sau hơn 15 năm triển khai, đến ngày 28/12/2015, toàn bộ dự án đã hoàn thành.

Dự án không chỉ mở rộng 7 km địa giới hành chính ra phía biển Tây mà còn giải quyết nhà ở cho khoảng 60.000 người, hình thành nhiều khu dân cư mới, cơ quan hành chính, trường học, công trình công cộng và đặc biệt là 2 phường mới của Rạch Giá.

Khu vực lấn biển nhanh chóng trở thành điểm thu hút đầu tư và phát triển hạ tầng hiện đại, mở ra không gian mới cho thành phố. Điều này đã góp phần đưa Rạch Giá vào nhóm 4 đô thị động lực của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, bên cạnh Cần Thơ, Long Xuyên và Mỹ Tho.

Ngày nay, Rạch Giá không chỉ là thành phố lấn biển đầu tiên và lớn nhất Việt Nam, mà còn là hình mẫu về đô thị hóa kết hợp hài hòa giữa quy hoạch, công nghệ và thích ứng biến đổi khí hậu. Những công trình hạ tầng giao thông, kè biển, hệ thống thoát nước, công viên ven biển… đã làm thay đổi toàn diện diện mạo khu vực.