Rằm tháng 7/2025 vào ngày nào? Ý nghĩa, phong tục và cách chuẩn bị ngày này ra sao?

Rằm tháng 7, hay còn gọi là lễ Vu Lan, lễ xá tội vong nhân, luôn là một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong đời sống tâm linh của người Việt.

Theo quan niệm dân gian, thời điểm thích hợp để thực hiện các nghi lễ cúng rằm tháng 7 thường kéo dài từ mùng 2 Âm lịch cho đến trước 12 giờ trưa ngày 15 tháng 7 Âm lịch. Cụ thể, rằm tháng 7 năm 2025 sẽ rơi vào ngày thứ bảy, ngày 6 tháng 9 dương lịch. Đây là ngày Mậu Dần, tháng Giáp Thân, năm Ất Tỵ theo hệ thống Can Chi.

Tháng 7 Âm lịch còn là mùa Vu Lan báo hiếu. Lễ Vu Lan, với ý nghĩa thiêng liêng hướng về công ơn sinh thành dưỡng dục, có thể được cử hành vào những ngày trước rằm, thường là từ ngày 9 đến ngày 14 tháng 7 Âm lịch. Trình tự cúng lễ Vu Lan thường bắt đầu với việc dâng hương lên Phật, sau đó đến các vị thần linh, và cuối cùng là gia tiên. Thời gian cúng lễ có thể linh hoạt vào buổi trưa hoặc chiều tối, tùy thuộc vào sự sắp xếp của mỗi gia đình.

Hoạt động thả đèn hoa đăng trong dịp lễ Vu Lan ngày rằm tháng 7 Âm lịch

Tuy nhiên, đối với lễ cúng chúng sinh, hay còn gọi là lễ cúng cô hồn, quan niệm dân gian lại nhấn mạnh vào thời điểm thực hiện. Người ta tin rằng cánh cửa âm dương sẽ khép lại sau ngày 15 tháng 7 Âm lịch, và sau thời điểm này, các vong hồn sẽ không còn khả năng nhận được lễ vật cúng tế. Do đó, lễ cúng cô hồn thường được khuyến khích thực hiện vào buổi chiều tối, trong khoảng thời gian từ 17 giờ đến 19 giờ (giờ Dậu), kéo dài từ ngày 2 đến ngày 14 tháng 7 Âm lịch. Lý do cho việc này là vào giờ Dậu, ánh sáng yếu dần, được cho là thời điểm thuận lợi nhất để các vong hồn có thể nhận lễ vật. Ngược lại, việc cúng cô hồn vào ban ngày, dưới ánh nắng mặt trời mạnh, có thể khiến các linh hồn trở nên yếu ớt và khó nhận được lễ vật.

Rằm tháng 7 Âm lịch mang trong mình hai ý nghĩa lớn lao, đan xen giữa lòng hiếu thảo và tinh thần nhân đạo:

1. Lễ Vu Lan báo hiếu

Ý nghĩa quan trọng nhất của rằm tháng 7 chính là Lễ Vu Lan, một dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và tình yêu thương vô bờ bến dành cho cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Lễ Vu Lan không chỉ là cơ hội để tri ân những người còn tại thế, mà còn là dịp để tưởng nhớ, cầu nguyện cho những người thân yêu đã khuất.

Theo truyền thuyết Phật giáo, Lễ Vu Lan bắt nguồn từ câu chuyện về Mục Kiền Liên, một đệ tử của Đức Phật. Khi thấy mẹ mình bị đọa vào kiếp ngạ quỷ, ăn gì cũng cháy thành tro, Mục Kiền Liên đã vô cùng đau khổ. Ông tìm đến Đức Phật để cầu cứu. Dưới sự chỉ dạy của Đức Phật, Mục Kiền Liên đã dâng cúng lên chư tăng những món ăn thanh tịnh vào ngày rằm tháng 7, nhờ đó mà mẹ ông thoát khỏi kiếp ngạ quỷ. Từ đó, lễ Vu Lan trở thành ngày để con cháu noi gương Mục Kiền Liên, báo hiếu công ơn cha mẹ bằng cách làm nhiều việc thiện, tích phước lành.

Trong dịp này, các Phật tử thường thực hiện các hoạt động như:

- Cúng dường Tam Bảo: Dâng cúng y áo, thực phẩm cho chư tăng ni, thể hiện sự kính trọng và tri ân đối với Tam Bảo.

- Phóng sinh: Giải cứu những sinh vật sắp bị giết hại, phóng thích chúng về với tự nhiên, cầu mong sự sống được tiếp nối và bình an.

- Làm từ thiện, bố thí: Giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, lan tỏa tình yêu thương và sự sẻ chia.

Những hành động này không chỉ mang lại lợi ích tâm linh, giúp tích thêm công đức để hồi hướng cho cha mẹ, ông bà mà còn thể hiện rõ nét tinh thần nhân văn, từ bi và tình yêu thương giữa con người với con người. Trong những năm gần đây, Lễ Vu Lan ngày càng được coi trọng và lan tỏa sâu rộng trên khắp cả nước. Dù không phải gia đình nào cũng tổ chức lễ cúng trang trọng, nhưng vào ngày này, mọi người đều có dịp nhớ về công ơn cha mẹ, tự nhắc nhở mình về đạo làm con.

2. Lễ xá tội vong nhân

Bên cạnh ý nghĩa báo hiếu, rằm tháng 7 Âm lịch còn được biết đến là ngày xá tội vong nhân. Theo tín ngưỡng dân gian, vào khoảng thời gian từ ngày 2 đến ngày 15 tháng 7 Âm lịch, cánh cửa địa ngục được mở ra, cho phép các vong hồn, đặc biệt là những linh hồn cô đơn, không nơi nương tựa, hoặc những người phạm tội khi còn sống, được trở lại dương thế để nhận lễ vật cúng tế từ con cháu.

Việc cúng chúng sinh, hay cúng cô hồn, thể hiện tấm lòng nhân ái, sự sẻ chia và tinh thần "lá lành đùm lá rách" của người Việt. Các gia đình sẽ chuẩn bị lễ vật để dâng cúng không chỉ cho tổ tiên, ông bà, người thân đã khuất mà còn cho các vong hồn vất vưởng, không có ai thờ cúng. Hành động này vừa thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn", vừa thể hiện sự bao dung, lòng trắc ẩn đối với những sinh linh kém may mắn.

Việc chuẩn bị mâm cỗ cúng rằm tháng 7 Âm lịch cần sự chu đáo, trang nghiêm và thể hiện được tấm lòng thành kính. Mâm cỗ thường bao gồm ba phần chính:

- Lễ cúng Phật: Thường là các món chay thanh tịnh, hoa quả, oản, xôi, chè.

- Lễ cúng thần linh, gia tiên: Có thể bao gồm các món mặn truyền thống như gà luộc, giò lụa, nem rán, canh măng, các món kho, xào, luộc... tùy thuộc vào phong tục và điều kiện của mỗi gia đình.

- Lễ cúng chúng sinh (cô hồn): Thường là các món chay, hoặc các thức ăn còn thừa từ mâm cỗ chính, cháo loãng, tiền vàng, quần áo chúng sinh.

Quan trọng nhất trong việc chuẩn bị lễ cúng không phải là sự cầu kỳ hay tốn kém, mà chính là tấm lòng thành kính, sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với tổ tiên, ông bà và những người đã khuất.

Các bước chuẩn bị chi tiết

- Dọn dẹp bàn thờ: Trước khi bày mâm cúng, bàn thờ cần được lau dọn sạch sẽ, bát hương, đồ cúng được sắp xếp ngăn nắp, gọn gàng và cân đối. Tránh đặt mâm cúng trực tiếp dưới đất, nên sử dụng kệ hoặc mâm lớn để bày biện.

- Chuẩn bị văn khấn: Bên cạnh mâm cỗ, văn khấn là yếu tố không thể thiếu để trình báo tổ tiên và các vị thần linh. Văn khấn rằm tháng 7 thường bao gồm lời mời các vị tổ tiên về chứng giám, lời tri ân công ơn sinh thành dưỡng dục, và những lời cầu mong cho sức khỏe, bình an, may mắn đến với gia đình.

- Thái độ và trang phục: Khi thực hiện nghi lễ cúng bái, người thực hiện cần có thái độ thành kính, trang nghiêm, tránh những hành động và lời nói thiếu tôn trọng. Gia chủ nên mặc trang phục chỉnh tề, lịch sự để thể hiện lòng thành kính.

- Thụ lộc và chia sẻ: Sau khi hoàn thành nghi lễ cúng bái, gia đình có thể cùng nhau thụ lộc từ mâm cỗ. Bên cạnh đó, việc chia sẻ một phần lễ vật cho hàng xóm, bạn bè hoặc những người có hoàn cảnh khó khăn cũng là một cách để tăng thêm phước lành và lan tỏa tình yêu thương.