Nóng: VAFI đề xuất tính thuế giá trị gia tăng 10% lên vàng miếng, vàng trang sức

Cụ thể, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) vừa có công văn đề nghị việc kinh doanh vàng trang sức và vàng miếng phải chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT).

Công văn kiến nghị này được gửi đến Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Kinh tế và tài chính của Quốc hội, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương. VAFI kiến nghị việc kinh doanh vàng trang sức và vàng miếng phải chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ như các hàng hóa thông thường một cách bình đẳng về nghĩa vụ chịu thuế với thuế suất 10%.

Nếu so sánh kinh doanh vàng như bất động sản (giống nhau) thì việc bán nhà đất theo phương thức khấu trừ thuế GTGT, cá nhân mua nhà phải chịu thuế GTGT 10%, khi bán nhà còn chịu thuế thu nhập cá nhân ở mức 2% theo giá bán nhà. Tóm lại, việc bán vàng miếng, vàng trang sức… (gọi chung là vàng vật chất) từ các cơ sở kinh doanh thì cần áp thuế 10% trên hóa đơn bán hàng.

Việc đánh thuế cao với giao dịch mua bán vàng cũng là một trong những chính sách để chống vàng hóa nền kinh tế. (Ảnh minh họa)

Chính sách thuế hiện nay đối với kinh doanh vàng, theo VAFI là miễn thuế GTGT đối với vàng miếng, còn thuế GTGT đối với kinh doanh vàng nữ trang được xác định trên cơ sở lấy giá bán trừ giá mua nhân với thuế suất 10%. Nếu chênh lệch giữa giá mua và bán là 3 triệu đồng, số thuế đóng là 300.000 đồng. Trường hợp tính theo phương pháp khấu trừ thuế khi xuất hóa đơn với giá 110 triệu đồng, trong đó bao gồm thuế suất 10%, tương đương 10 triệu đồng.

Như vậy, số thuế GTGT thu được chênh nhau 30 lần giữa phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp về thuế GTGT.

Phương thức tính trực tiếp đã được áp dụng trong vài chục năm qua. Mới đây, Bộ Tài chính có đề nghị bổ sung thêm sắc thuế khi bán vàng miếng thì phải chịu 0,1% trên giá trị chuyển nhượng, chẳng hạn bán 1 cây vàng SJC giá 100 triệu đồng thì người bán chỉ đóng thuế 100.000 đồng. Với mức thuế quá thấp này thì không có tác dụng gì trong việc hạn chế dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường vàng.

Theo VAFI, kinh nghiệm quản lý vàng miếng của một số nước trên thế giới cho thấy kinh doanh vàng miếng, vàng trang sức đều phải chịu thuế VAT (theo phương pháp khấu trừ) trên giá bán. Chẳng hạn, Trung Quốc áp thuế VAT 13% với kinh doanh vàng vật chất; Hàn Quốc cũng áp thuế VAT 10% khi mua vàng vật chất, Thái Lan đánh 7% VAT với các loại vàng có nguồn gốc nước ngoài hay tại Nhật Bản, mua vàng chịu 10% thuế tiêu dùng…

VAFI cho biết nhiều quốc gia hiện coi vàng là hàng hóa đặc biệt, không khuyến khích đầu tư và đánh thuế cao hơn so với các hàng hóa thông thường. Theo đó, các quốc gia này đều đánh thuế trực tiếp và gián tiếp đối với việc mua bán vàng, đối với đầu tư ngắn hạn dưới 1 năm thì mức thuế cao hơn nhiều so với đầu tư trên 1 năm nhằm mục tiêu chống đầu cơ, lướt sóng vào thị trường vàng và từ đó các dạng đầu tư ngắn hạn là bất khả thi do thuế cao.

Việc đánh thuế cao với giao dịch mua bán vàng cũng là một trong những chính sách để chống vàng hóa nền kinh tế nhằm ổn định tỷ giá, bảo vệ đồng nội tệ và đẩy mạnh dòng vốn nhàn rỗi đi vào hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán. Nhờ vậy, cộng đồng doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế được hưởng lợi về đi vay lãi suất cực thấp.

VAFI chỉ rõ, chính sách thuế hiện nay tại Việt Nam đang tạo ra sự ưu ái đáng kể cho kinh doanh vàng. Cụ thể, tại Khoản 22, Điều 5 Luật Thuế giá trị gia tăng 48/2024/QH15 quy định, vàng thỏi, miếng chưa chế tác được miễn thuế GTGT ở khâu nhập khẩu.

Mục V Nghị định 181/2025/NĐ-CP quy định phương pháp tính thuế GTGT trực tiếp trên giá trị gia tăng đối với hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý ở mức rất thấp.

Gần đây, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung thuế 0,1% trên giá trị chuyển nhượng khi bán vàng miếng. Tuy nhiên, VAFI đánh giá mức thuế này quá thấp, không đủ sức ngăn cản dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường vàng. Chính sách thuế hiện tại vô tình khuyến khích đầu cơ, tạo điều kiện cho giới đầu tư lướt sóng giao dịch với chi phí cực thấp, và thậm chí có thể dẫn đến tình trạng tạo cung - cầu giả để thao túng tâm lý thị trường.

Theo ước tính của VAFI, lượng vàng dự trữ trong dân cư Việt Nam vào khoảng hơn 2.000 tấn, tương đương 250 tỷ USD, và phần lớn đang "nằm im", không được huy động trở lại hệ thống ngân hàng thương mại.

Xuất phát từ thực tiễn trên, VAFI đề xuất việc kinh doanh vàng trang sức và vàng miếng phải chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ 10% như các hàng hóa thông thường một cách bình đẳng về nghĩa vụ chịu thuế.

“VAFI tin tưởng với việc sửa đổi chính sách này sẽ có tác dụng gần như triệt tiêu hoàn toàn tình trạng đầu cơ vàng ngắn hạn, lướt sóng, thổi giá kiếm lời khiến nhu cầu đầu cơ, đầu tư vào thị trường vàng giảm mạnh và dòng tiền sẽ chuyển hướng vào hệ thống ngân hàng, qua đó, bảo vệ mạnh mẽ đồng nội tệ, dự trữ ngoại tệ tăng trong hệ thống ngân hàng”, VAFI nêu trong đề xuất.

Liên quan đến việc đánh thuế với kinh doanh vàng, tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vừa được Chính phủ trình gửi Quốc hội, có nêu đề xuất thu thuế 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng để nâng cao tính minh bạch của thị trường.

Tại Diễn đàn Kinh doanh 2026 với chủ đề "Không gian tăng trưởng mới: Cơ hội và chiến lược" tổ chức gần đây, đánh giá về đề xuất áp thuế 0,1% trên giá trị giao dịch vàng miếng, Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng đây là bước đi đúng hướng.

“Các nước đều đánh thuế giao dịch vàng. Việc đưa vào thuế thu nhập cá nhân là hợp lý, giúp đánh trúng vào người đầu cơ, tránh lũng đoạn thị trường”, ông nêu quan điểm.

Ông cho rằng việc giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên phải qua tài khoản và đánh thuế 0,1% là phù hợp, góp phần bình ổn thị trường vàng.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường đại học Nguyễn Trãi cho rằng, cần tách rõ 2 đối tượng để áp thuế phù hợp. “Người đầu cơ cần bị đánh thuế cao hơn, còn người tích trữ truyền thống - giữ vàng như hình thức tiết kiệm - cần được xem xét mức thuế khác, hoặc có ngưỡng miễn giảm tùy thời gian nắm giữ”, ông đề xuất.

Ngoài các biện pháp hành chính trên, ông Nguyễn Quang Huy nhấn mạnh cần nâng cao tri thức tài chính, khuyến khích khởi nghiệp, đầu tư thay vì tích trữ vàng. “Phải chống vàng hóa cả trong tâm trí để đảm bảo hiệu quả dài hạn”, ông Huy nói.