Những thay đổi đáng chú ý của bảo hiểm thất nghiệp từ 1/1/2026

Nhờ có các chính sách hỗ trợ từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp mà rất nhiều người lao động đã vượt quá khó khăn về kinh tế, giải quyết được vấn đề việc làm để tạo thu nhập ổn định, từ đó góp phần giúp ổn định thị trường lao động, đảm bảo an sinh xã hội.

Một trong những điểm mới của Luật Việc làm sửa đổi là tỷ lệ đóng vào Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp không cố định mỗi tháng 1% như hiện hành mà theo hướng tối đa 1%. Cụ thể lao động đóng 1% lương tháng, chủ sử dụng lao động đóng tối đa 1% quỹ tiền lương tháng trên tổng số lao động đang tham gia BHTN, nhà nước hỗ trợ tối đa 1% từ ngân sách.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết nội dung này để đảm bảo linh hoạt khi thực hiện. Bởi quy định đóng tối đa không có nghĩa người lao động và chủ sử dụng tùy nghi lựa chọn mức đóng mà tỷ lệ này sẽ được Chính phủ quy định cụ thể và áp dụng với các nhóm tham gia.

Cuối năm 2024, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp kết dư hơn 64.300 tỷ đồng, tăng bình quân 3% giai đoạn 2022-2024. Khoảng 16 triệu lao động tham gia BHTN và dự kiến tăng lên 18,8 triệu người vào năm 2027. Lực lượng lao động tham gia ngày càng đông, tiền lương tăng dẫn tới nguồn thu tăng theo, kết dư lớn. Việc điều chỉnh theo hướng tối đa 1% là phù hợp, góp phần đối phó với những biến động của thị trường lao động và các tình huống bất ngờ như thiên tai, đại dịch, khủng hoảng kinh tế hoặc khi Quỹ kết dư lớn.

Luật sửa đổi còn quy định trong tình huống cấp bách như khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm, căn cứ tình hình thực tế và kết dư Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, Chính phủ quy định giảm mức đóng, hỗ trợ bằng tiền hoặc các hỗ trợ khác.

(Ảnh minh họa).

Chính sách mới bổ sung nhiều nhóm vào diện tham gia BHTN nhằm đồng bộ với Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi. Cụ thể lao động có giao kết hợp đồng xác định từ đủ một tháng trở lên thay vì ba tháng như hiện hành, tính cả trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng nội dung thể hiện việc làm có trả công, tiền lương và quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

Diện mở rộng còn áp dụng với người làm việc không trọn thời gian, có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất; quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có hưởng tiền lương.

Tùy thời kỳ, trên cơ sở đề xuất của Chính phủ mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc tham gia BHTN với những nhóm khác chưa trong diện đóng mà có việc làm, thu nhập ổn định, thường xuyên.

Theo Luật Việc làm sửa đổi, với lao động khu vực công, tiền lương làm căn cứ đóng mỗi tháng theo chức vụ, chức danh, ngạch, bậc và các khoản phụ cấp chức vụ, thâm niên vượt khung, thâm niên nghề, hệ số chênh lệch bảo lưu lương (nếu có). Với khu vực tư, căn cứ đóng là tiền lương tháng gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác được thỏa thuận trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả. Việc quy định cụ thể hơn nhằm đồng bộ với Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi.

Tiền lương làm căn cứ đóng cao nhất bằng 20 lần lương tối thiểu tháng theo vùng do Chính phủ công bố tại thời điểm đóng.

Lao động đang tham gia BHTN mà bị tạm giam, tạm định chỉ công việc thì hai bên tạm dừng đóng. Trường hợp lao động được truy lĩnh đủ tiền lương thì hai bên đóng bù cho thời gian bị tạm giam, tạm đình chỉ. Chính phủ sẽ quy định chi tiết nội dung này.

Ai phải đóng bảo hiểm thất nghiệp?

Đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp được liệt kê tại Điều 43 Luật Việc làm bao gồm:

- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc có thời hạn từ đủ 03 tháng trở lên, trừ người đang hưởng lương hưu, lao động giúp việc gia đình.

Lưu ý: Trường hợp người lao động ký nhiều hợp đồng lao động cùng lúc thì tham gia bảo hiểm thất nghiệp theo hợp đồng lao động được ký đầu tiên.

- Người sử dụng lao động bao gồm:

Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị vũ trang nhân dân.

Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.

Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam;

Doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình, hộ kinh doanh, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng làm việc hoặc hợp đồng lao động.

Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc có hiệu lực, người sử dụng lao động phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.