Người thứ 7 trên thế giới hết hoàn toàn virus HIV sau khi được điều trị bằng kỹ thuật đặc biệt

Theo Tạp chí New Scientist, ngày 1/12, một người đàn ông sống tại Berlin (Đức) đã chính thức trở thành trường hợp thứ hai trong lịch sử y khoa được chữa khỏi HIV bằng tế bào gốc không mang đột biến gene kháng virus hoàn toàn. Thành công này mở rộng đáng kể triển vọng điều trị HIV, thay vì phụ thuộc vào nguồn hiến tặng cực kỳ hiếm như quan niệm trước đây.

Bệnh nhân phát hiện dương tính với HIV năm 2009 và mắc bệnh bạch cầu vào năm 2015. Tháng 10/2015, các bác sĩ tại Bệnh viện Charité (Berlin) quyết định ghép tế bào gốc tủy xương để điều trị ung thư máu.

Một tế bào người nhiễm HIV. Ảnh: Steve Gschmeissner/ Science Photo Library

Do không tìm được người hiến mang đột biến CCR5 kép (loại gene hiếm có thể ngăn chặn hoàn toàn HIV xâm nhập tế bào) ê kíp buộc phải sử dụng tế bào từ người hiến chỉ mang một bản sao đột biến này.

Theo phác đồ điều trị, bệnh nhân trải qua hóa trị để tiêu diệt phần lớn hệ miễn dịch cũ, tạo điều kiện cho tế bào mới phát triển, đồng thời tiếp tục dùng thuốc kháng virus (ART) trong 3 năm sau ghép để kiểm soát mầm bệnh.

Đến năm 2018, khi sức khỏe ổn định và ung thư thuyên giảm, ông quyết định ngừng thuốc ART. Kết quả theo dõi cho thấy suốt 7 năm 3 tháng kể từ thời điểm ngừng thuốc, các xét nghiệm chuyên sâu không phát hiện dấu vết virus HIV trong máu. Đây là khoảng thời gian sạch virus dài thứ hai trong số 7 ca được thế giới công nhận đã khỏi bệnh.

Trước đây, giới chuyên môn tin rằng để chữa khỏi HIV, bệnh nhân bắt buộc phải nhận tế bào gốc mang đột biến CCR5 kép nhằm loại bỏ hoàn toàn “cửa ngõ” protein mà virus sử dụng để tấn công hệ miễn dịch. Tuy nhiên, trường hợp tại Berlin này, cùng với “bệnh nhân Geneva” được công bố năm ngoái, đã đảo ngược quan điểm đó.

Các nhà khoa học lý giải cơ chế chữa khỏi nằm ở phản ứng tế bào ghép chống lại vật chủ, khi tế bào miễn dịch mới từ người hiến tặng nhận diện và tiêu diệt toàn bộ tế bào cũ của bệnh nhân (nơi virus HIV ẩn náu) trước khi chúng kịp lây nhiễm sang hệ thống mới.

Phát ban là một dấu hiệu thường gặp ở người nhiễm HIV trong giai đoạn đầu. Ảnh minh họa

Trước đó, thế giới đã ghi nhận 6 người khỏi HIV bằng phương pháp tế bào gốc. Người đầu tiên là Timothy Ray Brown (còn gọi là bệnh nhân Berlin) được công bố năm 2008 và qua đời năm 2020 vì bạch cầu tái phát. Người thứ hai là Adam Castillejo (bệnh nhân London) được ghép tế bào gốc năm 2016 và ngừng điều trị HIV năm 2017.

Năm 2018, thế giới tiếp tục ghi nhận Marc Franke (bệnh nhân Düsseldorf) được coi là khỏi bệnh và ngừng dùng thuốc kháng virus vào tháng 11 cùng năm.

Paul Edmonds (bệnh nhân Thành phố Hy vọng) là trường hợp lớn tuổi nhất được chữa khỏi HIV, ghép tế bào gốc năm 2019 và ngừng dùng thuốc năm 2021 mà không tái phát.

Bệnh nhân thứ năm sống tại New York là người đầu tiên có dòng máu lai khỏi HIV. Bà được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu năm 2017 và được ghép tế bào gốc kết hợp máu cuống rốn, giúp mở rộng khả năng tìm nguồn hiến phù hợp.

Trường hợp gần nhất là bệnh nhân tại Geneva, người đã ngừng điều trị HIV từ tháng 11/2021. Các nhà nghiên cứu vẫn thận trọng bởi tế bào miễn dịch của ông không mang đặc tính kháng HIV.