Ngừng đóng bảo hiểm xã hội có được hưởng bảo hiểm y tế hay không?

1. Ngừng đóng BHXH có được hưởng BHYT hay không?

Người lao động tham gia BHXH và BHYT độc lập với nhau do đó việc ngừng đóng BHXH về nguyên tắc sẽ không ảnh hưởng đến việc hưởng BHYT nếu người lao động vẫn tiếp tục đóng BHYT hoặc thuộc các trường hợp đặc biệt được quy định tại Bộ Luật lao động, Luật Bảo hiểm y tế và Luật Bảo hiểm xã hội. Theo đó:

Bảo hiểm xã hội theo Khoản 1, Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định như sau:

Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.

Bảo hiểm xã hội gồm 2 hình thức BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Trong đó người lao động ký hợp đồng lao động làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp ký hợp đồng lao động thuộc đối tượng bắt buộc tham gia BHXH.

Bảo hiểm y tế theo Khoản 1 Điều 2 Luật bảo hiểm y tế 2007 (sửa đổi bổ sung bởi Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật bảo hiểm y tế 2014) như sau:

Bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với các đối tượng theo quy định của Luật này để chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện.

Ngừng đóng BHXH có được hưởng BHYT không? (Ảnh minh họa)

Bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc đối với các đối tượng theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế trong đó bao gồm người lao động làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp có ký hợp đồng lao động.

Có thể thấy BHXH và BHYT là hai hình thức bảo hiểm khác nhau được quy định bởi hai bộ luật khác nhau. Tuy nhiên, người lao động làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp có ký hợp đồng lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH và BHYT bắt buộc. Theo đó, thời điểm đóng và nộp các khoản BHXH và BHYT tại đơn vị và doanh nghiệp được thực hiện cùng với nhau dễ dẫn đến hiểu nhầm đóng BHXH thì mới được hưởng BHYT.

Trên thực tế, có hai trường hợp xảy ra khi ngừng đóng BHXH gồm: trường hợp được hưởng BHYT và trường hợp không được hưởng BHYT.

1.1 Trường hợp ngừng đóng BHXH vẫn được hưởng BHYT

Trên thực tế có các đối tượng được cấp thẻ BHYT miễn phí do đó việc đóng BHXH hay không sẽ không ảnh hưởng đến quyền lợi hưởng BHYT của họ.

Theo Nghị định số 75/2023/NĐ-CP ban hành ngày 19/10/2023 (có hiệu lực thi hành từ ngày 03/12/2023) sửa đổi Nghị định 146/2018/NĐ-CP hướng dẫn Luật Bảo hiểm y tế bổ sung nhiều đối tượng được hưởng BHYT miễn phí. Cụ thể các đối tượng được thống kê theo bảng sau:

Đối tượng được hưởng BHYT khi không đóng BHXH:

1. Nhóm đối tượng được cấp thẻ BHYT miễn phí do cơ quan BHXH đóng

(1) Người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng.

(2) Người đang hưởng trợ cấp BHXH hằng tháng do bị TNLĐ-BNN; công nhân cao su đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định của Chính phủ.

(3) NLĐ nghỉ việc hưởng trợ cấp ốm đau do mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành.

(4) Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp BHXH hằng tháng.

(5) Người lao động trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.

(6) Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp.

(7) Quân nhân, công an nhân dân, người làm công tác cơ yếu theo quy định

2. Nhóm đối tượng được cấp thẻ BHYT miễn phí do ngân sách nhà nước đóng

8) Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách nhà nước.

(9) Người đã thôi hưởng trợ cấp mất sức lao động đang hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách nhà nước.

(10) Người có công với cách mạng theo quy định tại Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng.

(11) Cựu chiến binh theo quy định tại Khoản 4 Điều 3 Nghị định 146/2018/NĐ-CP.

(12) Người tham gia kháng chiến và bảo vệ Tổ quốc theo quy định tại Khoản 5 Điều 3 Nghị định 146/2018/NĐ-CP.

(13) Đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp đương nhiệm.

(14) Trẻ em dưới 6 tuổi.

(15) Người thuộc diện hưởng trợ cấp, trợ giúp xã hội hằng tháng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi, người khuyết tật và trợ giúp xã hội. (Mới sửa đổi theo Nghị định 75/2023/NĐ-CP)

(16) Người thuộc hộ gia đình nghèo; người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện KT-XH khó khăn và đặc biệt khó khăn; người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo và một số đối tượng khác

(17) Người được phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú thuộc họ gia đình có mức thu nhập bình quân đầu người hằng tháng thấp hơn mức lương cơ sở theo quy định của Chính phủ.

(18) Thân nhân của liệt sĩ bao gồm: cha đẻ; mẹ đẻ; vợ hoặc chồng, con của liệt sĩ; người có công nuôi liệt sĩ.

(19) Thân nhân của người có công, trừ các đối tượng quy định

(20) Thân nhân của sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội đang tại ngũ, sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ và sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn, kỹ thuật đang công tác trong lực lượng công an nhân dân, học viên công an nhân dân, hạ sĩ quan, người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân, học viên cơ yếu được hưởng chế độ, chính sách theo chế độ, chính sách đối với học viên ở các trường quân đội, công an.

(21) Người đã hiến bộ phận cơ thể người theo quy định của pháp luật về hiến ghép mô tạng.

(22) Người nước ngoài đang học tập tại Việt Nam được cấp học bổng từ ngân sách của Nhà nước Việt Nam.

(23) Người phục vụ người có công với cách mạng sống ở gia đình theo quy định tại Khoản 16 Điều 3 Nghị định 146/2018/NĐ-CP.

(24) Người từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hàng tháng theo quy định của pháp luật về BHXH.

(25) Vợ hoặc chồng liệt sĩ lấy chồng hoặc vợ khác đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định.

(26) Người phục vụ người có công đang sống ở gia đình, bao gồm: Người phục vụ Bà mẹ Việt Nam anh hùng; Người phục vụ thương binh, bao gồm cả thương binh loại B được công nhận trước ngày 31/12/1993, người hưởng chính sách như thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học có tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 81% trở lên.

(27) Người dân các xã an toàn khu, vùng an toàn khu cách mạng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ theo quy định.

(28) Thân nhân của công nhân, viên chức quốc phòng đang phục vụ trong Quân đội.

(29) Thân nhân của công nhân công an đang phục vụ trong Công an nhân dân.

(30) Thân nhân của người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu.

3. Đối tượng khác được cấp thẻ BHYT miễn phí

(31) Học viên đào tạo sĩ quan dự bị từ 03 tháng trở lên chưa tham gia BHXH, BHYT, trong thời gian đào tạo được cơ sở đào tạo đóng BHYT.

(Ảnh minh họa).

1.2 Trường hợp ngừng đóng BHXH không được hưởng BHYT

1) Đối với người lao động tham gia BHXH bắt buộc không thuộc các trường hợp được cấp thẻ BHYT miễn phí, đồng thời ngừng đóng BHXH tại các đơn vị doanh nghiệp do: Nghỉ việc; hết hạn hợp đồng lao động; bị sa thải.

Khi này việc ngừng tham gia BHXH bắt buộc sẽ song song với việc doanh nghiệp ngừng đóng BHYT cho người lao động. Thẻ BHYT đã cấp cho bạn theo đối tượng người lao động chỉ có giá trị sử dụng đến hết ngày cuối cùng của tháng đơn vị, doanh nghiệp báo giảm do đó người lao động không được hưởng chế độ BHYT.

Sau khi ngừng đóng BHXH mà người lao động vẫn muốn hưởng BHYT cần nhanh chóng liên hệ với cơ quan BHXH nơi cư trú, tạm trú để thực hiện đăng ký tham gia BHYT hộ gia đình theo quy định.

2) Đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đồng thời tham gia BHYT hộ gia đình quyết định ngừng đóng BHXH và BHYT cùng một thời điểm. Khi này người lao động sẽ không còn được hưởng cả quyền lợi BHXH lẫn BHYT vào các tháng tiếp theo của tháng ngừng đóng.

Người lao động trước khi quyết định ngừng tham gia BHXH cần lưu ý cân nhắc kỹ lưỡng về cái lợi và hại của việc không tham gia BHXH. Trong trường hợp người lao động nghỉ làm tại các đơn vị, doanh nghiệp không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc có thể tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện để được hưởng chế độ hưu trí, tử tuất khi về già. Bên cạnh đó, khi hưởng chế độ hưu trí người tham gia còn được cấp thẻ BHYT miễn phí.