Ngoài gà lôi trắng, đây là những loại gà, vịt, chim thuộc nhóm nguy cấp, quý hiếm được bảo vệ nghiêm ngặt: Người dân lưu ý tránh mắc sai lầm

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 27/2025 quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp. Thông tư có hiệu lực từ ngày 1/7, trong đó có quy định rõ các loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc nhóm IB và IIB.

Cụ thể, theo Thông tư nói trên, có 109 loài thuộc nhóm IB. Đây là những loài bị đe dọa tuyệt chủng nghiêm trọng và bị cấm khai thác, săn bắt vì mục đích thương mại, đơn cử trong Bộ Gà, Họ Trĩ có 7 loài, gồm: Công, gà so cổ hung, gà lôi lam mào trắng, gà tiền mặt vàng, gà tiền mặt đỏ, trĩ sao, gà lôi tía; Bộ Ngỗng, Họ Vịt có ngan cánh trắng...

Ngoài ra, còn có nhiều loài động vật hoang dã quen thuộc cũng được đưa vào danh mục này, như khướu ngọc linh, khướu ngực cam, mi núi bà, khướu đầu đen má xám...

Một số loài động vật thuộc nhóm IB, theo quy định tại Thông tư 27/2025/TT-BNNMT.

Cũng theo Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT, có 187 loài động vật hoang dã thuộc nhóm IIB - là các loài động vật rừng hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại.

Trong đó, Bộ Gà, Họ Trĩ gồm có các loài: Gà so họng trắng, gà so ngực gụ, gà so họng hung, gà so họng đen, gà lôi hông tía và gà lôi trắng. Họ Vịt gồm có vịt đầu đen, vịt mỏ nhọn...

Tuy nhiên, căn cứ theo Nghị định 84/2021/NĐ-CP ngày 22/9/2021 của Chính phủ quy định về Danh mục các loài, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm, thì gà lôi trắng là động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm IB. Gà lôi trắng nằm trong sách Đỏ Việt Nam.

Một số loài động vật thuộc nhóm IIB, theo quy định tại Thông tư 27/2025/TT-BNNMT.

Theo phụ lục của Thông tư 27, gà lôi trắng được xếp vào nhóm IIB, loài hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại.

Trước đó, Nghị định 84/2021/NĐ-CP đã đưa gà lôi trắng vào Sách đỏ, thuộc nhóm IB - nhóm động vật rừng nghiêm cấm khai thác. Ngoài gà lôi trắng, nhóm IIB còn có các loài gà so họng trắng, gà so ngực gụ, gà so họng hung, gà so họng đen, gà lôi hông tía. Hai loài vịt cũng thuộc nhóm động vật quý, hiếm này là vịt đầu đen và vịt mỏ nhọn.

Điều 16 của Thông tư 27 quy định rõ việc nuôi trồng loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ. Việc nuôi phục vụ bảo tồn đa dạng sinh học, nghiên cứu khoa học hoặc du lịch sinh thái chỉ được thực hiện tại cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học đã được cấp giấy chứng nhận, đáp ứng đầy đủ điều kiện pháp luật, đảm bảo nguồn gốc hợp pháp của loài, đúng số lượng cá thể và danh mục loài ghi trong giấy phép, kèm phương án nuôi theo mẫu quy định.

Gà lôi trắng đã được chuyển mục IIB theo thông tư 27 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Đối với mục đích du lịch sinh thái, cơ sở chỉ được trưng bày loài động vật nằm trong danh mục được phép và không trưng bày cá thể mắc bệnh, bị thương, đang mang thai hoặc nuôi con. Ngoài ra, thông tư cũng quy định yêu cầu cụ thể về diện tích đất, chuồng trại, cơ sở vật chất và nhân lực đối với việc nuôi các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm tại cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học.

Lĩnh án tù vì nhân giống gà lôi trắng bán kiếm lời

Những ngày gần đây, mạng xã hội xôn xao clip ghi lại cảnh người vợ ôm hai con nhỏ khóc, tiễn chồng - là anh Thái Khắc Thành (45 tuổi, trú ở xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An) lên xe thùng sau khi tòa án tuyên phạt 6 năm tù về tội Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp quý, hiếm.

Cụ thể, theo PLO, TAND khu vực 5 (Hưng Yên) đã tuyên phạt Thái Khắc Thành (45 tuổi, trú tại Nghệ An) 6 năm tù và phạt bổ sung 30 triệu đồng về tội “Vi phạm quy định bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm”.

[Ngoài gà lôi trắng, đây là những loại gà, vịt thuộc nhóm nguy cấp, quý hiếm: Người dân lưu ý tránh mắc sai lầm - ảnh 3]
Gà lôi trắng đã được chuyển mục IIB theo thông tư 27 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Báo Dân trí

Vụ án gây chú ý khi sau phiên xử, mạng xã hội lan truyền đoạn clip vợ anh Thành ôm con nhỏ khóc tiễn chồng, tạo nhiều ý kiến tranh luận cho rằng mức án 6 năm tù là quá nặng.

Theo hồ sơ, năm 2024, Thành mua một con gà lôi trắng trống qua mạng với giá 4,5 triệu đồng, sau đó đổi một con chích chòe lửa lấy hai con gà lôi mái. Việc nuôi không đăng ký với cơ quan chức năng. Đàn gà sinh sản được 10 con non.

Tháng 3/2025, Thành dùng Facebook “Thanh Oanh” rao bán số gà này. Người mua tên “Quốc Huy” chốt giá 500.000 đồng/con, tổng 5 triệu đồng, cộng thêm 1 triệu đồng tiền công nuôi, đặt cọc trước 2 triệu đồng và hẹn giao vào 2/4/2025.

Ngày 1/4/2025, Thành thuê người vận chuyển gà ra Thái Bình. Sáng hôm sau, khi hàng được chở đến huyện Vũ Thư (Thái Bình cũ) thì bị lực lượng Công an tỉnh kiểm tra, thu giữ 10 con gà lôi trắng non. Khám xét nơi ở của Thành, công an phát hiện thêm 3 cá thể gà lôi trắng.

Anh Thái Khắc Thành và tang vật vụ án là số gà lôi trắng.

Giám định xác định cả 13 cá thể đều là loài gà lôi trắng (Lophura nycthemera), thuộc nhóm IB theo Nghị định 84/2021, nằm trong danh mục nghiêm cấm khai thác. Thành bị truy tố theo điểm b khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự, khung hình phạt từ 5 đến 10 năm tù.

Bị cáo không có tình tiết tăng nặng, thành khẩn khai báo, tự nguyện nộp lại 2 triệu đồng thu lợi bất chính. Cha mẹ bị cáo từng được Chủ tịch nước tặng Huy chương Kháng chiến.

Đến ngày 13/8, Viện trưởng Viện KSND tỉnh Hưng Yên đã ra quyết định kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm, đề nghị hủy án để điều tra lại.

Cũng trong ngày, TAND tỉnh Hưng Yên thay đổi biện pháp ngăn chặn với bị cáo Thái Khắc Thành, từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm.