Nghề lạ ở Việt Nam: Cây dại mang về trồng hái lá bán quanh năm, 'hốt bạc' chỉ sau vài tháng, làm thành đặc sản mùa hè, ai cũng chuộng

Đặc sản mùa hè từ loài cây dại

Khi cái nóng oi ả của mùa hè ập đến, không gì tuyệt vời hơn một ly thạch sương sâm mát lạnh, thanh nhiệt. Đây là món ăn vặt quen thuộc và được yêu thích khắp Việt Nam. Thế nhưng, ít ai biết rằng món đặc sản này được làm từ lá của cây sương sâm, một loài dây leo vốn chỉ mọc hoang dại ở bờ tường, bờ rào, hoặc bám vào các thân cây lớn để vươn mình trong tự nhiên.

Thạch sương sâm

Cây sương sâm khá dễ nhận biết với phiến lá hình trái tim, bề mặt được bao phủ bởi một lớp lông tơ mềm mại. Hoa của cây thường mọc thành chùm màu vàng, còn quả có hình trái xoan độc đáo, dài khoảng 10-12mm. Cách chế biến món thạch từ loại lá này cũng vô cùng đơn giản. Sau khi thu hái, người ta chỉ cần rửa sạch lá và dây sương sâm tươi, cho vào vò kỹ với nước lọc nguội. Lọc bỏ bã, phần nước cốt sẽ tự đông đặc lại thành món thạch dẻo mịn, thơm mùi lá cây tự nhiên chỉ sau 1-2 giờ. Ngoài ra, lá sương sâm cũng có thể được phơi hoặc sấy khô để bảo quản và sử dụng dần, đảm bảo nguồn cung cho món giải nhiệt này quanh năm.

Với đặc tính dễ trồng, dễ phát triển và cho thu hoạch liên tục, những năm gần đây, cây sương sâm đã được nhiều người nhìn ra tiềm năng kinh tế và mở rộng mô hình trồng trọt, biến cây dại thành nguồn thu nhập đáng kể.

“Ông hoàng sương sâm” xứ Quảng

Tại tỉnh Quảng Nam cũ, ông Định đã trở thành một tấm gương tiên phong, được nhiều người nể phục và ưu ái gọi bằng cái tên “ông hoàng sương sâm” của xứ Quảng. Cơ duyên của ông với loài cây này bắt đầu từ năm 2013, trong một chuyến vào miền Nam làm việc. Khi tình cờ biết đến mô hình trồng sương sâm, ông đã ngay lập tức nhận thấy tiềm năng kinh tế to lớn và quyết định mang giống về quê nhà thử nghiệm.

Mảnh đất quê ông vốn khô cằn, khí hậu nắng nóng khắc nghiệt. Thế nhưng, điều bất ngờ là cây sương sâm lại tỏ ra cực kỳ thích nghi, phát triển xanh tốt dù ít được tưới nước. Không dừng lại ở đó, ông Định còn không ngừng mày mò, cải tiến kỹ thuật canh tác. Ông học hỏi cách làm giàn leo bằng trụ sắt vững chãi, thiết kế hệ thống tưới tự động để tiết kiệm công sức, phủ bạt dưới gốc cây để giữ ẩm và ngăn cỏ dại. Mỗi hàng sương sâm được trồng cách nhau nửa mét, tạo không gian thông thoáng để cây đón đủ ánh sáng và cho ra những phiến lá to, dày, chất lượng.

Ông Định cho biết chỉ sau khoảng 5–6 tháng trồng, cây sương sâm đã bắt đầu cho thu hoạch. Kể từ đó, cứ mỗi 25 ngày, ông lại có thể hái lá một lần. Một điều đặc biệt là cây sương sâm trồng càng lâu năm, thu hoạch càng thường xuyên thì đọt non càng mọc nhanh, cho năng suất lá ngày càng cao. Với diện tích khoảng 3.000 m², mỗi năm khu vườn của ông Định cung cấp ra thị trường khoảng 20 tấn lá. Với mức giá ổn định khoảng 100.000 đồng/kg, đặc biệt đắt hàng vào mùa hè, mô hình này đã mang lại cho ông nguồn lợi nhuận ấn tượng.

Thoát nghèo nhờ thay thế cà phê bằng sương sâm

Câu chuyện thành công của cây sương sâm không chỉ dừng lại ở tỉnh Quảng Nam cũ. Tại vùng đất đỏ bazan Tây Nguyên, chị Tý ở thị trấn Quảng Phú (huyện Cư M’gar, Đắk Lắk) cũng đã tìm thấy con đường thoát nghèo nhờ loài cây này. Biết đến cây sương sâm qua một người bạn, chị nhận thấy nó hoàn toàn phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng địa phương, lại dễ chăm sóc, ít tốn nước. Năm 2018, sau khi bàn bạc với chồng, chị đã mạnh dạn nhổ bỏ 2 sào cà phê già cỗi, năng suất thấp để chuyển sang trồng sương sâm.

Thời gian đầu, do chưa có kinh nghiệm, việc trồng trọt gặp không ít khó khăn, nhiều cây non bị chết. Nhưng với sự kiên trì, chị không nản lòng. Chị chủ động tìm tòi kiến thức qua sách báo, bạn bè và tự nhân giống từ những cây còn sống sót. Nỗ lực của chị đã được đền đáp khi 2 sào sương sâm phát triển tốt và bắt đầu cho thu hoạch ổn định, mang về thu nhập khoảng 15–20 triệu đồng mỗi tháng.

Nhận thấy hiệu quả rõ rệt, chị tiếp tục mở rộng mô hình thêm 3 sào đất cà phê nữa. Đến nay, với tổng diện tích 5 sào, mỗi ngày gia đình chị thu hái từ 15–20kg lá. Với giá bán dao động từ 60.000–70.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, chị thu về từ 30–40 triệu đồng mỗi tháng. Nguồn khách hàng của chị rất ổn định, thương lái thường đến tận vườn thu mua hoặc đặt hàng qua xe khách, chị không cần phải vất vả mang ra chợ bán.

Chia sẻ với báo địa phương, chị Tý cho biết trồng sương sâm có chi phí đầu tư thấp, kỹ thuật đơn giản, công việc lại nhẹ nhàng nên rất phù hợp với phụ nữ. Nhờ mô hình này, kinh tế gia đình chị đã vững vàng, vươn lên thoát nghèo, có điều kiện xây dựng nhà cửa khang trang và lo cho con cái ăn học đến nơi đến chốn. Từ những câu chuyện như của ông Định và chị Tý, có thể thấy cây sương sâm không chỉ là một loài cây dại, mà đã thực sự trở thành một hướng đi kinh tế hiệu quả, minh chứng cho sự sáng tạo và nhạy bén của người nông dân Việt Nam.