Ngày Hạ chí là ngày gì? Ngày Hạ chí năm 2025 là ngày nào?

Ngày hạ chí là một trong 24 tiết khí trong nông lịch. Đây cũng là một trong những thời điểm rất đặc biệt trong năm đánh dấu sự khởi đầu chính thức của mùa hè.

Hạ chí là ngày nào?

Ngày Hạ chí là ngày mà thời gian ban ngày dài nhất trong năm ở bán cầu bắc, là ngày mà thời gian ban ngày ngắn nhất ở bán cầu nam. Theo Thiên văn học phương Tây, ngày này đánh dấu sự bắt đầu của mùa hè ở bán cầu bắc, và sự bắt đầu của mùa đông của bán cầu nam. Còn theo quan điểm của phương Đông thì ngày Hạ chí chính là ngày giữa mùa hè, chữ Chí trong Hạ chí nghĩa là đã đạt đến điểm cùng cực. Vào ngày này, Mặt Trời sẽ nằm ở điểm cao nhất về hướng bắc trên bầu trời vào giữa trưa, rồi từ từ quay trở lại phía nam.

Hàng năm, tiết Hạ Chí thường bắt đầu từ khoảng ngày 21 hay 22 tháng 6 Dương lịch (khi kết thúc tiết Mang chủng) và kết thúc vào khoảng ngày 6 đến ngày 8 tháng 7 Dương lịch (khi tiết Tiểu thử bắt đầu). Như vậy, trong năm 2024 này, điểm Hạ chí rơi vào ngày 21/6, là ngày mà Mặt trời chiếu sáng nhiều nhất năm, gần 1/4 phút so với 24 giờ.

Tại sao ngày Hạ chí có ngày dài nhất trong năm?

Khi Hạ chí bắt đầu, Trái đất nghiêng 23,5 độ so với trục Trái đất. Vào ngày 21/6 (có những năm là 20/6), Bắc cực sẽ hướng về Mặt trời nhiều nhất. Thông thường, ngày đông chí xảy ra khi nửa trên Bắc cực đối diện trực tiếp với Mặt trời và Nam cực chìm trong bóng tối.

Bán cầu bắc của Trái Đất nghiêng về Mặt Trời nhiều nhất vào Hạ chí. (Ảnh minh họa)

Thứ Ba là ngày đánh dấu điểm cao nhất của mặt trời nhưng không phải là ngày nhiệt độ cao nhất do nhiệt độ ở đại dương bắt đầu giảm dần. Đến giữa tháng sáu, các đại dương ở Bắc bán Cầu vẫn giữ được nhiệt độ “mát” từ mùa đông năm ngoái.

So với mùa đông, vào mùa hè, Trái đất nằm xa mặt trời hơn do quỹ đạo của Trái đất hình Elip nên có sự thay đổi về khoảng cách từ Trái đất đến Mặt trời. Khoảng cách này chênh lệch tới khoảng ba triệu dặm (5 triệu km) và làm bức xạ nhiệt của trái đất nhận được nhiều hơn các ngày bình thường 7%.

Nếu bạn là người thích khám phá khoa học, bạn sẽ thấy ngày hạ chí có hoàng hôn lâu nhất trong năm. Tại thời điểm hoàng hôn, nhiệt độ ở chân Mặt trời là khoảng từ 12- 18 độ.

Ngày chí diễn ra hai lần trong năm, một vào mùa hè được gọi là ngày Hạ chí vào tháng 6, và một còn lại vào mùa đông được gọi là ngày Đông chí vào tháng 12. Ngày Hạ chí thì Mặt Trời nằm cao nhất về hướng bắc, ngày Đông chí thì Mặt Trời nằm cao nhất về hướng nam.

Thời điểm Hạ chí là duy nhất, nó tương ứng với các giờ khác nhau ở mỗi địa điểm và do đó tương ứng với ngày cũng khác nhau. Tuy nhiên, ở những địa điểm lệch về phía Đông nhiều hơn thì sự lệch múi giờ sẽ dẫn tới lệch về ngày.

Ngày Hạ chí năm 2025 rơi vào ngày nào?

Theo các tính toán thiên văn hiện đại, ngày Hạ chí năm 2025 rơi vào thứ Bảy ngày 21 tháng 6 (tức ngày 26 tháng 5 Âm lịch). Thời điểm Hạ chí chính xác là lúc Mặt trời đạt đến vị trí chí tuyến Bắc, tạo nên hiện tượng ngày dài nhất trong năm ở bán cầu Bắc và đêm dài nhất ở bán cầu Nam.

Vào ngày này, tại Việt Nam và nhiều nước ở bán cầu Bắc, ánh sáng mặt trời kéo dài nhất, mặt trời mọc sớm và lặn muộn.

Ngày Hạ chí được xác định dựa trên vị trí của Trái đất trong quỹ đạo chuyển động quanh Mặt trời. Cụ thể, đó là thời điểm khi Mặt trời nằm ở vị trí 90 độ trên đường hoàng đạo, tức khi nó ở đỉnh chí tuyến Bắc (Tropic of Cancer). Sự kiện này thường rơi vào khoảng từ ngày 20 đến 22 tháng 6 hằng năm, tùy theo năm nhuận và chuyển động thiên văn cụ thể.

Các nhà thiên văn học sử dụng hệ thống tọa độ địa cầu và các phần mềm mô phỏng thiên văn để xác định chính xác thời điểm Hạ chí. Ngoài ra, trong lịch tiết khí của Trung Quốc và một số nước Á Đông, Hạ chí là tiết khí thứ 10 trong 24 tiết khí quan trọng, thường được ghi chú rõ ràng trong lịch âm.

Hệ thống tiết khí chia một năm thành 24 giai đoạn khác nhau dựa trên chuyển động của Mặt trời quanh Trái đất, mỗi tiết khí kéo dài khoảng 15 - 16 ngày. Hạ chí là thời điểm mặt trời ở vị trí cao nhất trên bầu trời (ở bán cầu Bắc), tức khi góc chiếu của tia nắng Mặt trời là trực tiếp và mạnh nhất.

Trong thuyết âm dương ngũ hành, Hạ chí tượng trưng cho sự phát triển cực thịnh của dương khí – nhưng cũng là lúc “cực thịnh sinh suy”, báo hiệu âm khí bắt đầu vượng lên. Do đó, tiết Hạ chí mang tính chất chuyển giao quan trọng trong năm, đòi hỏi con người sống điều độ, dưỡng sinh và cân bằng lại thể chất lẫn tinh thần.

Trong nông nghiệp cổ truyền, Hạ chí là lúc nông dân chuẩn bị thu hoạch lúa chiêm và xuống giống vụ mùa. Còn trong y học phương Đông, đây là thời điểm cơ thể dễ mất nước, hỏa khí thịnh, nên chú trọng dưỡng tâm, thanh nhiệt và nghỉ ngơi hợp lý.

(Ảnh minh họa).

Đặc điểm của Hạ chí và những điều nên làm

- Ngày dài nhất trong năm: Ở Việt Nam, vào ngày Hạ chí, thời gian có ánh sáng mặt trời có thể lên đến gần 13 tiếng. Đây là ngày có số giờ ban ngày nhiều nhất trong năm.

- Nhiệt độ cao, khí hậu oi bức: Hạ chí thường gắn liền với thời tiết nóng đỉnh điểm của mùa hè. Tại nhiều nơi, đây là thời kỳ khô hạn hoặc mưa lớn, tùy thuộc vào vùng khí hậu.

Trong dân gian, trong tiết Hạ chí, người xưa thường thực hiện một số hoạt động nhằm điều hòa sinh khí, bảo vệ sức khỏe:

- Ăn uống thanh nhiệt: Vì đây là thời điểm nóng bức nhất trong năm, nên người ta thường ăn các món mát như chè đậu, canh mướp, nước rau má, trà xanh... để giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể.

- Tĩnh tâm và thiền định: Do Hạ chí mang tính “dương cực”, dễ sinh ra nóng giận và mệt mỏi, nhiều người chọn cách tĩnh tâm, thiền định để cân bằng nội tâm.

- Tránh nóng giận, xung đột: Vì năng lượng dương quá mạnh có thể khiến con người dễ mất kiểm soát cảm xúc, dễ nổi nóng, nên cần giữ bình tĩnh, tránh tranh cãi.

- Không thức khuya, làm việc quá sức: Cơ thể đã tiêu hao nhiều năng lượng do thời tiết nắng nóng, vì vậy nên nghỉ ngơi điều độ, tránh làm việc đến kiệt sức.– không nên làm trong ngày Hạ chí sẽ giúp mỗi người hòa hợp hơn với nhịp điệu của trời đất, giữ gìn sức khỏe và sống cân bằng, tỉnh thức.