Ngày 5/8/2025 là ngày ngắn nhất trong lịch sử, tại sao lại như vậy?

Theo dự báo của các nhà khoa học, ngày 5/8/2025 có thể trở thành một trong những ngày ngắn nhất từng được ghi nhận. Hội Thiên văn Hà Nội (HAS) cho biết, các nhà khoa học dự đoán, ngày 5/8/2025 sẽ ngắn hơn trung bình tới 1,34 giây, do Trái Đất đang quay nhanh hơn bình thường. Đây có thể là ngày ngắn nhất từng ghi nhận kể từ khi đồng hồ nguyên tử ra đời năm 1955.

Cụ thể hơn, dữ liệu từ Tổ chức Dịch vụ Quốc tế về Quay Trái Đất và Hệ quy chiếu (IERS) chỉ ra rằng ngày 5/8/2025 sẽ ngắn hơn 1,51 milligiây (một phần nghìn giây) so với 24 giờ chuẩn, và là ngày ngắn nhất trong mùa hè năm đó. Các ngày khác trong tháng 7/2025 cũng được ghi nhận ngắn hơn đáng kể.

Tuy nhiên, mốc kỷ lục về ngày ngắn nhất gần đây lại thuộc về ngày 5/7/2024, khi ngày này ngắn hơn tới 1,66 milligiây.

Một ngày trên Trái Đất thường được quy ước dài 24 giờ (86.400 giây), nhưng tốc độ quay của hành tinh không bao giờ cố định. Nó chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố phức tạp như lực hấp dẫn từ Mặt Trăng, biến động khí quyển, dòng hải lưu, và thậm chí cả sự dịch chuyển bên trong lòng đất.

Hiện tại, lý do chính xác cho việc Trái Đất tăng tốc đột ngột vẫn chưa được giải mã hoàn toàn. Một giả thuyết cho rằng sự chuyển động của lõi sắt nóng chảy khổng lồ bên trong hành tinh là nguyên nhân, tương tự như cách một vận động viên trượt băng xoay nhanh hơn khi thu tay vào người.

Ngày 5/8/2025 là ngày ngắn nhất trong lịch sử, do Trái Đất đang quay nhanh hơn bình thường

Nhà khoa học Leonid Zotov từ Đại học Moscow (Nga) cho rằng, nguyên nhân sâu xa nằm ở các quá trình nội tại trong Trái Đất, như dịch chuyển trong lõi nóng, tương tác giữa lớp ngoài và vỏ, hiện nay mô hình đại dương, khí quyển không giải thích đủ tốc độ quay tăng này. Vị trí của Mặt Trăng khi ở xa xích đạo nhất cũng được cho là có ảnh hưởng, nhưng cơ chế cụ thể vẫn chưa rõ ràng.

Điều thú vị là dù đang tăng tốc, xu hướng dài hạn của Trái Đất vẫn là quay chậm lại. Lịch sử cho thấy mỗi thế kỷ, một ngày dài thêm khoảng 2,3 milligiây do tác động của thủy triều. Vào thời khủng long, một ngày chỉ kéo dài khoảng 23 giờ.

Để bù cho việc Trái Đất quay chậm, kể từ năm 1972, đã có 27 giây nhuận dương (thêm giây) được chèn vào đồng hồ Giờ Phối hợp Quốc tế (UTC).

Tuy nhiên, với xu hướng tăng tốc hiện nay, các nhà khoa học đang đối mặt với một kịch bản ngược lại. Nếu Trái Đất quay nhanh đủ, chúng ta có thể cần một giây nhuận âm (tức là bỏ bớt giây), lần đầu tiên trong lịch sử, dự kiến có thể xảy ra vào khoảng năm 2029.

Sự thay đổi dù chỉ tính bằng mili giây này không ảnh hưởng đến đời sống thường nhật, nhưng lại gây thách thức lớn cho các hệ thống công nghệ hiện đại như vệ tinh định vị (GPS), tài chính, viễn thông… vốn đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối. Để giải quyết, các tập đoàn công nghệ lớn như Google và Amazon đã phát triển kỹ thuật "smearing" (làm mờ) để phân bổ sự thay đổi này trong một khoảng thời gian dài, giúp hệ thống không bị gián đoạn.

Để theo dõi những thay đổi cực nhỏ này, các nhà khoa học trên khắp thế giới sử dụng khoảng 450 đồng hồ nguyên tử. Chúng hoạt động đồng bộ để duy trì Giờ Phối hợp Quốc tế (UTC) – chuẩn thời gian toàn cầu mà mọi thiết bị từ điện thoại đến máy tính đều đang dựa vào.