Miền Bắc ô nhiễm không khí nghiêm trọng dài ngày, người dân cần làm gì để bảo vệ sức khỏe?

Sáng 30/11, nhiều trạm quan trắc tại Hà Nội và các tỉnh phía Bắc ghi nhận chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức cao, có khả năng ảnh hưởng sức khỏe người dân. AQI là chỉ số phản ánh mức độ ô nhiễm không khí, dao động từ 0 đến trên 300, trong đó các mức trên 200 được đánh giá nguy hại cho mọi đối tượng.

Theo trang tổng hợp IQAir, sáng nay Hà Nội xếp hạng thứ 5 thế giới về ô nhiễm với mức AQI 225, có thời điểm thành phố xếp thứ 8 với chỉ số 189. Mức đo tại các điểm như Tây Hồ, Thanh Xuân, Lê Duẩn, Vĩnh Tuy đều ở ngưỡng cao, tương đương nhiều đô thị lớn trên thế giới như Kolkata, Delhi (Ấn Độ), Tashkent (Uzbekistan) và Baghdad (Iraq).

Miền Bắc ô nhiễm không khí nghiêm trọng dài ngày. (Ảnh minh họa)

Các tỉnh phía Bắc cũng ghi nhận mức ô nhiễm cao tại nhiều điểm đo, gồm khu công nghiệp Thăng Long 2 (Hưng Yên) 170; khu liên cơ quan tỉnh Bắc Giang (cũ) 154; UBND TP Hải Dương (cũ) 153; Công viên Nam Cao (Phủ Lý, Hà Nam cũ) 153; cầu Thái Bình (Hưng Yên) 189...

Dự báo trong những ngày tới, chất lượng không khí tại các khu vực này sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao do hiện tượng nghịch nhiệt và lặng gió. Người dân được khuyến cáo theo dõi chỉ số chất lượng không khí, hạn chế ra đường khi mức ô nhiễm tăng, đặc biệt là người già, trẻ nhỏ và những người có bệnh lý hô hấp. Nếu buộc phải ra ngoài, cần đeo khẩu trang để bảo vệ sức khỏe.

Ô nhiễm không khí nguy hiểm như thế nào?

Ô nhiễm không khí là mối đe dọa sức khỏe môi trường lớn nhất thế giới hiện nay. Một nửa dân số toàn cầu thiếu tiếp cận nhiên liệu và công nghệ sạch, 9/10 người trong số này hít phải không khí ô nhiễm và mỗi năm có khoảng 7 triệu người tử vong do các bệnh liên quan.

Tác hại của ô nhiễm không khí tương đương hoặc vượt mức nguy cơ từ hút thuốc lá, vượt xa thói quen ăn mặn. Khoảng 1/3 số ca tử vong do đột quỵ, ung thư phổi và bệnh tim mạch có liên quan trực tiếp đến ô nhiễm.

Các hạt bụi mịn và siêu mịn có thể vượt qua hệ thống miễn dịch, xâm nhập sâu vào phổi, tim và não, từ đó làm trầm trọng thêm các bệnh từ hen suyễn, bệnh tim mạch, ung thư phổi, phì đại tâm thất, Alzheimer, Parkinson đến các vấn đề tâm lý, tự kỷ hay bệnh võng mạc. Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã xếp các hạt này vào nhóm chất gây ung thư cho con người.

Nghiên cứu gần đây cho thấy ô nhiễm không khí còn ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, gây biến chứng thần kinh, kích ứng mắt, các bệnh ngoài da, bệnh mãn tính, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, tăng nguy cơ sinh non và sinh nhẹ cân. WHO nhận định, ô nhiễm không khí là tác nhân chính dẫn đến gánh nặng bệnh tật có nguồn gốc từ môi trường, nguy hiểm hơn nhiều so với dự đoán trước đây.

(Ảnh minh họa).

Trước tình hình trên, Hà Nội và các địa phương triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm cải thiện chất lượng không khí, với mục tiêu năm 2026, tỷ lệ số ngày AQI ở mức tốt và trung bình đạt trên 80%.

Ngày 27/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các bộ, ngành triển khai biện pháp cấp bách ứng phó ô nhiễm không khí tại Hà Nội và vùng lân cận.

Bộ Công Thương được đề nghị chỉ đạo các nhà máy nhiệt điện, thép, hóa chất và phân bón vận hành hiệu quả hệ thống xử lý khí thải, hạn chế xả thải chưa xử lý, đồng thời điều chỉnh công suất hoặc bảo dưỡng khi AQI vượt 200.

Bộ Xây dựng yêu cầu các công trình trọng điểm thực hiện che chắn, rửa xe, phun sương dập bụi, tạm dừng những hạng mục phát sinh bụi lớn trong những ngày không khí nguy hại. Các địa phương phải phân luồng giao thông và kiểm soát phương tiện chở vật liệu xây dựng để giảm ùn tắc và ô nhiễm.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị Bộ Công an tăng cường xử lý các xe chở vật liệu không che chắn, phương tiện quá niên hạn xả khói đen và hành vi đốt rác trái phép. Các tập đoàn, nhà máy trong khu vực phải đảm bảo hệ thống xử lý bụi, khí thải vận hành ổn định, giảm công suất hoặc dời các công đoạn phát thải lớn vào thời điểm thời tiết thuận lợi.

Cơ quan này cũng cho biết sẽ giám sát bằng dữ liệu trực tuyến, vệ tinh và thiết bị bay để phát hiện nguồn phát thải bất thường, đồng thời lập tổ công tác liên ngành kiểm tra, xử lý và công khai các trường hợp vi phạm.