Loài ngọ nguậy chui lên từ đất nhìn 'sợ khiếp vía' nay thành đặc sản được ưa chuộng, sáng sớm dân bắt về bán 350.000 đồng/kg

Vào độ cuối thu đầu đông, khi những cánh đồng ven sông Vệ (Quảng Ngãi) vừa thu hoạch xong vụ đậu, khoai, người dân xã Thiện Tín lại rộn ràng với mùa "săn" sùng đất. Với giá bán 300.000 - 350.000 đồng/kg, nhiều người có thể bỏ túi cả triệu đồng mỗi ngày nhờ loại đặc sản có vẻ ngoài trông ghê sợ này.

Sùng đất vào mùa từ tháng 10 đến tháng 12 âm lịch.

Sùng đất thực chất là ấu trùng của một số loài bọ cánh cứng, sống sâu trong lớp đất phù sa ẩm. Thân sùng béo tròn, trắng đục, dài khoảng 3-5 cm, thường được tìm thấy ở những ruộng trồng mì, trồng lạc hay khoai lang sau vụ thu hoạch. Mùa sùng kéo dài từ tháng 10 đến tháng 12 âm lịch, khi đất ẩm và tơi xốp, tạo điều kiện lý tưởng để sùng phát triển.

Từ sáng sớm, người dân địa phương mang theo cuốc, xô, rổ… ra bãi đất ven sông để săn sùng. Theo kinh nghiệm dân gian, nơi nào có nhiều gốc mì đen, rễ thối thì nơi đó có nhiều sùng. Đào sùng không quá khó nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Họ phải nhẹ tay moi từng lớp đất để tránh làm giập sùng. Sau khoảng 4-5 tiếng, một người có thể thu được 1-2 kg sùng. Nhiều người ở xa cũng lặn lội hơn chục cây số để về đây săn sùng mùa cao điểm.

Sùng đất được thương lái và các nhà hàng thu mua tận nơi.

Khi đào được sùng, họ lập tức bỏ vào xô nước để giữ sùng không bị khô, đổi màu hay chảy sữa bên trong. Sau đó, sùng đất được cắt bỏ phần đuôi và rửa sạch nhiều lần trong nước để giữ được màu trắng tự nhiên, tránh tiết dịch đen. Trước đây, sùng gắn với những bữa cơm dân dã của người dân các xã ven sông. Dần dần, loài nghe tên ghê sợ này thành đặc sản được nhiều người tìm mua về thưởng thức.

Sau khi bắt về, chúng thường được các quán ăn, nhà hàng thu mua để chế biến thành nhiều món ngon như: sùng chiên giòn, xào lá lốt, nướng than hay hấp sả… Thịt sùng béo ngậy, ngọt đậm và có mùi thơm đặc trưng. Nhìn thấy chúng, nhiều người tỏ ra e dè nhưng nếu lấy hết can đảm để thử, chắc chắn thực khách sẽ mê mẩn từ lần đầu tiên. Mùa sùng đất chỉ kéo dài khoảng 2 - 3 tháng trong năm, vì vậy mỗi kg sùng tươi luôn có giá cao và thường không đủ cung cấp cho thị trường.

Từ sùng đất có thể làm thành đa dạng món ăn như: sùng chiên giòn, xào lá lốt, nướng than hay hấp sả…

"Nếu năm nào sắn mất mùa, nhiều gốc cây bị hư hỏng thì sùng đất lại càng nhiều. Vì sùng chỉ kéo dài trong vài tháng nên đến mùa, người dân rủ nhau đi săn sùng rôm rả. Khi đào nhát cuốc phải nhẹ, vừa tay để sùng không bị đứt, hàng quán mới chịu mua giá cao. Những con bị đứt thì chỉ có mang về chế biến cho cả nhà ăn chứ không bán được. Nếu trước đây dân bắt sùng chủ yếu để cho gà, cá ăn hoặc bỏ đi vì cho rằng chúng phá hại mùa màng thì giờ hàng có bao nhiêu thương lái và nhà hàng thu mua bấy nhiêu", anh Ngọc (ở xã Thiện Tín) chia sẻ.

Từ một loài côn trùng bị xem là kẻ thù của cây trồng, sùng đất nay đã trở thành “lộc trời” từ lòng đất, góp phần tạo thêm kế sinh nhai cho người dân vùng bãi bồi Quảng Ngãi.