Loại lá mọc dại ở ven sông, bìa rừng xưa chả ai ăn, nay giá lên tới 70.000 đồng/kg mà khó mua

Từng mọc dại ở ven sông, bìa rừng, lá cách, hay còn gọi là lá vọng cách, ngày nay đã trở thành đặc sản quen thuộc trong nhiều món ăn dân dã của người miền Tây Nam Bộ. Loại lá có hương vị đặc trưng này không chỉ góp mặt trong các bữa cơm gia đình mà còn xuất hiện tại nhiều nhà hàng, quán ăn khắp vùng sông nước.

Lá cách thuộc cây cách (Premna corymbosa), một loại cây thân gỗ nhỏ cao khoảng 2–3m, mọc tự nhiên ở những vùng đất ẩm như bờ sông, bờ mương, rừng thưa. Nhờ đặc tính chịu hạn, chịu nắng tốt, cây phát triển xanh tốt quanh năm và ngày càng được người dân đưa về trồng trong vườn nhà để tiện thu hái.

Lá cách từng là loại cây mọc dại nay đã trở thành đặc sản (Ảnh minh họa).

Tại Việt Nam, cây cách phân bố nhiều ở khu vực Đông Nam Bộ và miền Tây Nam Bộ như Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương, An Giang, Đồng Tháp… Từ một loại cây mọc dại, lá cách đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực địa phương.

Với người miền Tây, lá cách gắn liền với ký ức về những món ăn dân dã, được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Một trong những món nổi tiếng nhất có lẽ là bánh tráng phơi sương Trảng Bàng ăn kèm đủ loại rau, trong đó không thể thiếu vài lá cách non – thứ làm dậy lên hương vị đặc trưng của món ăn.

Vào dịp Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch), người dân thường đổ bánh xèo cúng tổ tiên. Trên mâm rau sống, dù đủ loại như đọt xoài, cải xanh, rau thơm…, nhưng thiếu lá cách thì xem như món bánh xèo giảm đi phần hấp dẫn. Lá cách non, vị bùi bùi, chua thanh nhẹ, xen chút nhẫn đắng đã tạo nên điểm nhấn khó quên.

(Ảnh minh họa)

Chị Chính (ngụ Tây Ninh) chia sẻ: “Lá cách đơn giản và dễ tính như cách nó tồn tại, có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu cho ra những món vô cùng độc đáo. Ở quê tôi, thịt chuột đồng xào lá cách là món ăn 'độc nhất vô nhị', không phải ai cũng có cơ hội được thưởng thức”.

Ngoài bánh xèo, một món ăn đồng quê nổi tiếng khác là khoai lang mắm sống cuốn lá cách. Khoai lang luộc bóc vỏ, kẹp với con mắm sống – thường là cá trèn, cá sặc hay cá linh – thêm vài lá cách và rau cải là đủ tạo nên một món “gây thương nhớ”.

Từ món ăn dân dã, hiện nay lá cách đã hiện diện trong thực đơn của nhiều quán ăn, nhà hàng. Các món nhậu lai rai như thịt chuột xào lá cách, ếch xào, bò nướng, rắn xào hay lươn um lá cách đều được thực khách ưa chuộng bởi hương vị đậm đà, lạ miệng.

Không chỉ ngon, lá cách còn được người dân xem như một vị thuốc nam giúp giải nhiệt, hỗ trợ chức năng gan. Chị Thương (An Giang) cho biết: “Người dân ở Tây Nam Bộ không ai không biết tới lá cách. Nhưng muốn thưởng thức trọn vị thì phải ăn sống – lá non có màu xanh nhạt, vị dịu, chấm với mắm kho hay ăn kèm cá chiên là đúng bài”.

(Ảnh minh họa)

Do nhu cầu ngày càng cao, nhiều hộ dân miền Tây đã nhân giống trồng lá cách để bán. Loài cây này dễ trồng, chỉ cần giâm cành, ít chăm sóc mà vẫn phát triển tốt. Lá cho thu hoạch quanh năm, mang lại thu nhập ổn định cho người dân.

Hiện nay, ngoài các chợ truyền thống, lá cách còn được rao bán trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử với giá khoảng 70.000 đồng/kg, trở thành đặc sản được nhiều người xa quê tìm mua để vơi bớt nỗi nhớ hương vị quê nhà.