Không chỉ có lương hưu, hàng loạt chế độ BHXH cũng thay đổi từ 01/7/2025, người dân cần lưu ý

Thay đổi về chế độ ốm đau

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 sửa đổi quy định về chế độ ốm đau dài ngày. Theo đó người lao động được hưởng chế độ ốm đau dài ngày từ 30 đến 70 ngày tùy theo điều kiện làm việc với mức hưởng bằng 75%, sau đó vẫn tiếp tục điều trị được hưởng tiếp chế độ ốm đau với mức thấp hơn (65%, 55%, 50%).

Bên cạnh đó, luật cũng bổ sung quy định trong tháng đầu làm việc hoặc trở lại làm việc mà người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày trở lên thì vẫn phải đóng BHXH của tháng đó.

Luật mới đã bỏ quy định về việc cho người mắc bệnh dài ngày nghỉ đến 180 ngày. Thay vào đó, Điều 43 quy định, thời gian nghỉ chế độ ốm đau của người lao động đều được xác định thời gian đóng bảo hiểm và điều kiện làm việc, không phân biệt người đó mắc bệnh gì.

Điều 45 bổ sung mức hưởng trợ cấp ốm đau nửa ngày được tính bằng một nửa mức hưởng trợ cấp ốm đau một ngày. Nếu người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau không trọn ngày thì trường hợp nghỉ việc dưới nửa ngày được tính là nửa ngày; từ nửa ngày đến dưới một ngày được tính là một ngày.

Thay đổi về chế độ thai sản

Lao động nữ mang thai được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để đi khám thai tối đa 5 lần, mỗi lần không quá 2 ngày.

Lao động nữ đã đóng BHXH bắt buộc từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng liền kề trước khi sinh con đối với trường hợp phải nghỉ việc để giữ thai vì sinh thụ tinh hoặc chế độ y tế.

Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025 với nhiều thay đổi quan trọng trong chính sách BHXH (Ảnh minh hoạ)

Bổ sung quy định đối với trường hợp lao động nữ mang thai hoặc mang thai hộ đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH nhưng chấm dứt hợp đồng lao động nếu trong trường hợp thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên thì vẫn được hưởng chế độ thai sản như trường hợp lao động nữ sinh con.

Người có thời gian đóng BHXH tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc và thời gian đóng BHXH tự nguyện bị chấm dứt hợp đồng trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi nếu đã đóng BHXH từ đủ 22 tuần thai trở lên (trừ các trường hợp sinh con trái pháp luật) thì được hưởng chế độ thai sản một lần theo mức quy định.

Bên cạnh đó, theo quy định tại Luật BHXH 2024 thì các chế độ thai sản dưới đây cũng đã được điều chỉnh có lợi hơn với người lao động. Cụ thể:

- Chồng đóng BHXH tự nguyện, vợ nội trợ cũng được hưởng trợ cấp thai sản

- Lao động nam được xin nghỉ ở nhà chăm vợ con trong 60 ngày kể từ khi vợ sinh

- Mọi trường hợp phá thai đều được hưởng chế độ thai sản

- Con sinh ra mất sớm, mẹ vẫn nghỉ thai sản đủ 6 tháng

Thay đổi về chế độ hưu trí

- Người lao động đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng chế độ hưu trí nếu đủ tuổi theo quy định.

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã bổ sung thêm cách tính mức hưởng lương hưu với lao động nam có thời gian tham gia BHXH từ 15 năm đến dưới 20 năm

- Đối với lao động nam bằng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tương ứng 20 năm đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

- Trường hợp lao động nam có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, mức lương hưu hằng tháng bằng 40% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tương ứng 15 năm đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 1%.

(Ảnh minh hoạ)

Cũng từ 1/7/2025, tăng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu

Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu được chia thành 2 trường hợp:

(1) Người lao động hưởng chế độ hưu trí tại thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu: Mức hưởng trợ cấp một lần bằng 0,5 lần bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho mỗi năm đóng cao hơn quy định cho tới tuổi nghỉ hưu.

(2) Người lao động đã đủ điều kiện hưởng lương hưu mà tiếp tục đóng BHXH: Mức trợ cấp bằng 02 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho mỗi năm đóng cao hơn số năm quy định.

Việc sửa đổi, bổ sung quy định về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu từ 01/7/2025 nhằm khuyến khích người lao động tiếp tục làm việc, đóng BHXH sau tuổi nghỉ hưu.

Trợ cấp hưu trí xã hội, trợ cấp hằng tháng

Khoản 2 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 giải thích trợ cấp hưu trí xã hội là loại hình bảo hiểm xã hội do ngân sách nhà nước bảo đảm cho người cao tuổi đủ điều kiện theo quy định.

Theo đó, công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các điều kiện được quy định tại Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 như sau:

(1) Từ đủ 75 tuổi trở lên;

(2) Không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, trừ trường hợp khác theo quy định của Chính phủ;

(3) Có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Ngoài ra, công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và đáp ứng đủ điều kiện quy định tại điểm (2) và điểm (3) thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Ngoài ra, khoản 2 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, từ 01/7/2025, độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội của người lao động sẽ được giảm xuống còn 75 tuổi theo Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (hiện hành là 80 tuổi).

Riêng đối với người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thì từ đủ 70 - dưới 75 tuổi sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Thay đổi về chế độ tai nạn lao động

(Ảnh minh hoạ)

Theo quy định hiện hành của Luật An toàn, vệ sinh lao động, người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp nếu gặp tai nạn trên tuyến đường từ nơi ở đến nơi làm việc hoặc ngược lại, trong khoảng thời gian và lộ trình hợp lý, và bị suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên, sẽ được hưởng chế độ tai nạn lao động.

Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực từ 1/7/2025 quy định trường hợp người lao động bị tai nạn trên tuyến đường đi từ nơi ở đến nơi làm việc hoặc từ nơi làm việc về nơi ở trong khoảng thời gian và tuyến đường hợp lý sẽ không được hưởng chế độ tai nạn lao động, thay vào đó sẽ hưởng chế độ ốm đau.

Mức hưởng trợ cấp ốm đau của người lao động bị tai nạn trên đường đi, về và phải nghỉ việc để điều trị là bằng 75% tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.

- Người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện, khi bị tai nạn lao động có mức suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên được hưởng chế độ trợ cấp bảo hiểm tai nạn lao động.

Thay đổi về chế độ tử tuất

Theo Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức trợ cấp tuất hằng tháng được xác định như sau:

Mức trợ cấp tuất hằng tháng = 50% x Mức tham chiếu

Trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng:

Mức trợ cấp tuất hằng tháng = 70% x Mức tham chiếu

Như vậy có thể thấy, tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã chỉ điều chỉnh về căn cứ tính trợ cấp là từ “lương cơ sở” thành “mức tham chiếu”. Nghĩa là mức trợ cấp tuất hằng tháng từ 01/7/2025 phụ thuộc vào mức tham chiếu thay vì mức lương cơ sở như hiện nay.

Thay đổi về chế độ bảo hiểm xã hội một lần

(Ảnh minh hoạ)

Theo đó, từ 01/7/2025, người lao động không hưởng BHXH một lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như:

- Được hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn khi tiếp tục tham gia BHXH.

- Được hưởng lương hưu với điều kiện dễ dàng hơn

- Trong thời gian hưởng lương hưu được Quỹ BHXH đóng BHYT

- Được hưởng trợ cấp hằng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội

- Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng BHYT.

Theo Luật BHXH 2024, người lao động đã chấm dứt tham gia BHXH nếu có đề nghị thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Đủ tuổi hưởng lương hưu mà <15 năm đóng BHXH;

- Ra nước ngoài để định cư;

- Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;

- Người có mức suy giảm khả năng lao động ≥81%; người khuyết tật đặc biệt nặng;

- Người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày 01/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH <20 năm.

Như vậy, đối với người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/7/2025 trở đi thì sẽ giải quyết BHXH một lần trong các trường hợp nêu trên.