Đề xuất người có nhà riêng cách nơi làm việc hơn 30km được mua nhà ở xã hội, sau khi sáp nhập tỉnh

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, dù đạt được một số kết quả quan trọng, việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn tồn tại, hạn chế. Đến nay, các địa phương mới thực hiện được chưa đến 16% mục tiêu của đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030.

Một trong những vướng mắc được chỉ ra là điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách. Luật hiện hành quy định người mua/thuê nhà ở xã hội phải chưa sở hữu nhà tại tỉnh/thành phố có dự án, chưa được hưởng chính sách nhà ở xã hội hoặc hỗ trợ nhà ở khác tại đó; hoặc nếu có nhà nhưng diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu.

Những người đã có nhà ở đứng tên riêng nhưng cách nơi làm việc hơn 30km vẫn được mua, thuê mua nhà ở xã hội, sau khi sáp nhập tỉnh (Ảnh minh hoạ)

Ông Minh cho rằng quy định này gây bất cập ở các địa phương có diện tích rộng lớn, khiến nhiều người ở nông thôn làm việc tại đô thị xa nhà không đáp ứng điều kiện, dù có nhu cầu thực tế. Đặc biệt, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh sắp tới sẽ ảnh hưởng đến đối tượng thụ hưởng. Sáp nhập tỉnh có thể khiến nhiều người trước đây đủ điều kiện nay lại không đủ, dù nhu cầu không thay đổi, làm cho quy định "chưa có nhà ở" trở nên chưa phù hợp.

Dự thảo nghị quyết đề xuất giải pháp cho vấn đề này. Cụ thể, đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được sắp xếp lại, việc xác định điều kiện về nhà ở sẽ căn cứ vào phạm vi đơn vị hành chính của tỉnh, thành phố nơi có dự án (trước thời điểm sắp xếp lại).

Đối với trường hợp người được hưởng chính sách có địa điểm làm việc cách xa nơi có nhà ở thuộc sở hữu của mình, điều kiện để được mua, thuê mua nhà ở xã hội gần nơi làm việc là chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, và chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình. Nếu đã có nhà ở thuộc sở hữu, khoảng cách ngắn nhất từ nhà đến nơi làm việc phải từ 30km trở lên.

Một điểm đáng chú ý khác trong dự thảo là chính sách về giá bán/thuê nhà ở xã hội. Hiện nay, chủ đầu tư xây dựng phương án giá, đảm bảo nguyên tắc lợi nhuận cứng theo quy định, và trình UBND cấp tỉnh thẩm định.

(Ảnh minh hoạ)

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhận định việc thẩm định giá gặp khó khăn do khó xác định chính xác các chi phí đầu tư xây dựng, bán hàng, quản lý doanh nghiệp tại thời điểm thẩm định (khi nhà đủ điều kiện bán), vì các chi phí này chỉ rõ ràng sau khi dự án hoàn thành. Điều này khiến việc xác định giá chính xác và lợi nhuận 10% của nhà đầu tư trở nên khó khăn.

Thực tế, địa phương phải thẩm định giá hai lần: lần đầu tạm tính và lần hai sau khi dự án hoàn thành dựa trên kết quả kiểm toán. Giá bán/thuê mua không được vượt giá thẩm định lần một, nếu thấp hơn phải hoàn trả chênh lệch. Quy trình này kéo dài thời gian, gây khó khăn cho chủ đầu tư trong việc chủ động phương án kinh doanh, dòng tiền và tạo áp lực cho cơ quan thẩm định.

Để khắc phục, dự thảo nghị quyết đề xuất chủ đầu tư tự xây dựng giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội, dựa trên phương pháp xác định giá và lợi nhuận định mức theo pháp luật về nhà ở. Trước khi phê duyệt, chủ đầu tư phải thuê đơn vị tư vấn có đủ năng lực thẩm tra. Việc xác định giá có thể thực hiện theo giai đoạn, từng dự án thành phần hoặc toàn bộ dự án, đảm bảo tiến độ tổng thể.