Đề xuất đặc cách tuyển dụng bác sĩ vào viên chức tại các trạm y tế xã

Tại nhiều xã vùng sâu, vùng xa, việc thiếu bác sĩ cơ hữu vẫn là vấn đề dai dẳng. Không ít trạm chỉ có một bác sĩ, thậm chí không có ai trực tiếp phụ trách. Các thiết bị như máy siêu âm, điện tim được đầu tư từ lâu nhưng gần như không sử dụng, trong khi hồ sơ sức khỏe điện tử chưa thể triển khai do hạn chế về mạng và nhân lực công nghệ. Người dân buộc phải di chuyển xa đến bệnh viện huyện để khám các bệnh thông thường, vừa tốn kém vừa gây áp lực lên tuyến trên.

Tại phiên thảo luận ngày 2/12, các đại biểu Quốc hội nhận định đây là “điểm nghẽn” lớn nhất làm chậm tiến trình tăng cường năng lực y tế cơ sở theo định hướng của Nghị quyết 72.

Thiếu nhân lực, thiếu tiêu chí chuẩn: trạm y tế xã chật vật hoàn thành nhiệm vụ

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) cho biết khảo sát tại nhiều địa phương cho thấy tình trạng thiếu cả nhân lực lẫn thiết bị y tế diễn ra phổ biến.

Theo bà, nhiều máy móc đã xuống cấp, chỉ còn mang tính “đủ hồ sơ” nhưng không thể sử dụng vì không có bác sĩ vận hành, dẫn đến lãng phí và không đáp ứng được yêu cầu chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân.

Trước thực trạng thiếu bác sĩ ở trạm y tế xã, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị cho phép đặc cách tuyển dụng bác sĩ vào viên chức tại trạm y tế, miễn thi tuyển nếu đã có chứng chỉ hoặc giấy phép hành nghề. (Ảnh minh họa)

Dự thảo nghị quyết đưa ra yêu cầu khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí mỗi năm từ 2026 được đánh giá là cần thiết, nhưng khó khả thi nếu không có lộ trình phù hợp. Đại biểu kiến nghị nên ưu tiên trước cho nhóm người dân tộc thiểu số, hộ nghèo, cận nghèo và nhóm yếu thế; đồng thời kéo dài thời gian triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử để giảm áp lực cho cơ sở.

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) cũng nêu vấn đề bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã hiện hành không còn phù hợp với mô hình hành chính mới từ 1/7/2025. Trong khi nghị quyết đề ra mục tiêu 90% xã đạt chuẩn vào 2030 và 95% vào 2035, tiêu chí cập nhật vẫn chưa có, khiến mục tiêu trở nên thiếu cơ sở.

Bà cho rằng không thể “đặt chỉ tiêu rồi mới tìm cách đáp ứng”, đồng thời đề nghị Bộ Y tế sớm ban hành bộ tiêu chí mới, đảm bảo linh hoạt với hai mô hình trạm y tế đang song song tồn tại.

Với mục tiêu 100% trạm y tế quản lý một số bệnh không lây nhiễm, đại biểu nhận định điều này không phản ánh đúng tình hình thực tế vì đã được triển khai nhiều năm trước. Điều quan trọng hơn là tỷ lệ bệnh nhân được điều trị tại tuyến cơ sở. Bà đề xuất đặt mục tiêu đến năm 2030 có 80% bệnh nhân không lây nhiễm được quản lý tại tuyến xã và đến 2035 là 90%, kèm theo gói sàng lọc cơ bản và hồ sơ sức khỏe điện tử đồng bộ.

Cần cơ chế thu hút bác sĩ mang tính đột phá

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng những chính sách trong dự thảo vẫn “chưa đủ mạnh” để thu hút bác sĩ về trạm y tế xã. Các mô hình biệt phái hay đưa bác sĩ trẻ về xã chỉ mang tính tạm thời, khiến họ khó an tâm công tác.

Theo bà, muốn xây dựng đội ngũ nhân lực ổn định, cần cải thiện thu nhập, điều kiện làm việc và tạo lộ trình thăng tiến rõ ràng.

Từ thực tế này, đại biểu Hà đề xuất hai giải pháp: Thứ nhất, bác sĩ từ khu vực ngoài công lập nếu về làm tại trạm y tế xã cần được tính thâm niên, xếp lương tương đương khu vực công và được đặc cách vào viên chức nếu đã có chứng chỉ hoặc giấy phép hành nghề. Thứ hai, nâng phụ cấp ưu đãi nghề lên 100% cho bác sĩ trực tiếp làm chuyên môn tại trạm y tế xã và ít nhất 70% cho các vị trí chuyên môn khác.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc cũng nhấn mạnh cần có chính sách thu hút theo từng vùng miền, đồng thời phát triển đội ngũ nhân lực tại chỗ, đặc biệt là người dân tộc thiểu số để đảm bảo sự gắn bó lâu dài.

Bà đề xuất triển khai các chương trình đào tạo đặc thù theo phương pháp “cầm tay chỉ việc” cho nhân viên y tế vùng khó khăn; luân phiên bác sĩ tuyến trên xuống hỗ trợ, chuyển giao kỹ thuật; và thúc đẩy chuyển đổi số trong khám chữa bệnh từ xa để bù đắp tình trạng thiếu bác sĩ.

Kết lại, đại biểu cho rằng chỉ khi các giải pháp được thực hiện đồng bộ và phù hợp điều kiện từng địa phương, mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cơ sở và bảo đảm quyền tiếp cận chăm sóc sức khỏe của người dân mới có thể đạt được.