Đề xuất cấm tham gia đấu giá đất đến 5 năm nếu bỏ cọc

Trong tờ trình dự thảo Nghị quyết xử lý vướng mắc về đấu giá quyền sử dụng đất, Bộ Tư pháp đã đề xuất bổ sung các chế tài cụ thể để xử lý tình trạng bỏ cọc sau khi trúng đấu giá. Theo đó, người bỏ cọc không chỉ phải bồi thường toàn bộ các thiệt hại phát sinh như giá dịch vụ, chi phí tổ chức, mà còn đối mặt với lệnh cấm tham gia đấu giá trên cả nước. Cụ thể, trường hợp bỏ cọc hoàn toàn sẽ bị cấm từ 2 đến 5 năm, trong khi người trúng đấu giá nhưng không nộp đủ tiền đúng hạn sẽ bị cấm từ 6 tháng đến 3 năm.

Người bỏ cọc đấu giá đất được đề xuất cấm tham gia từ 6 tháng đến 5 năm và phải bồi thường toàn bộ thiệt hại phát sinh (Ảnh minh hoạ)

Bên cạnh đó, dự thảo cũng đề xuất nâng mức tiền đặt cọc tối thiểu lên 20% và tối đa 50% giá trị thửa đất. Quy định hiện hành chỉ yêu cầu mức cọc tối thiểu 5% đối với đất ở giao cho cá nhân và 10% cho các dự án đầu tư, với mức tối đa là 20%. Bộ Tư pháp cho rằng việc tăng mức đặt cọc là giải pháp cần thiết để ngăn chặn tình trạng lợi dụng hoạt động đấu giá để trục lợi rồi bỏ cọc.

Đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh thị trường đấu giá đất có nhiều biến động phức tạp thời gian qua. Tình trạng người tham gia trả giá cao một cách bất thường, có dấu hiệu cấu kết để thao túng giá rồi sau đó "bỏ cọc" đã ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển lành mạnh của thị trường. Cơn sốt đấu giá đất bắt đầu từ tháng 8 năm ngoái và kéo dài đến giữa năm nay, đặc biệt nóng ở các vùng ven Hà Nội và lan sang các tỉnh lân cận, liên tiếp lập các kỷ lục giá mới, có nơi lên đến trên 100 triệu đồng một mét vuông.

Thực tế cho thấy, tình trạng bỏ cọc diễn ra khá phổ biến. Đơn cử, tại huyện Thanh Oai cũ, trong một phiên đấu giá 69 thửa đất tại xã Thanh Cao, có tới 80% người trúng đấu giá đã bỏ cọc, đặc biệt là toàn bộ các lô có giá trúng từ 80 triệu đến hơn 100 triệu đồng một mét vuông. Tương tự, tại quận Hà Đông cũ, một phiên đấu giá vào tháng 10 năm ngoái ghi nhận 22 trên 27 lô đất (tương đương 80%) bị bỏ cọc.

(Ảnh minh hoạ)

Tuy nhiên, đề xuất về chế tài cấm tham gia đấu giá cũng vấp phải một số lo ngại về việc có thể hạn chế quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Theo Hiến pháp, các quy định liên quan đến nhóm quyền này phải do luật định, không thể chỉ ban hành bằng một nghị quyết của Chính phủ.

Phản hồi về vấn đề này, Bộ Tư pháp cho rằng quy định này không hạn chế quyền công dân. Cơ quan soạn thảo viện dẫn Bộ luật Dân sự, trong đó nêu rõ cá nhân, pháp nhân lạm dụng quyền dân sự để thực hiện hành vi trái pháp luật có thể không được Tòa án bảo vệ quyền lợi và phải bồi thường nếu gây thiệt hại. Ngoài ra, Bộ Tư pháp khẳng định việc tham gia đấu giá tài sản là một phương thức mua bán, không phải ngành nghề kinh doanh, do đó đề xuất này không vi phạm quyền tự do kinh doanh được quy định trong Hiến pháp.

Nếu được thông qua, Nghị quyết này dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày ban hành đến ngày 28/2/2027.