Điều hòa bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, liệu có bị ảnh hưởng đến quyền lợi của hàng triệu hộ gia đình?

Sẽ áp dụng thêm thuế suất 10% đối với các loại điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 đến 90.000 BTU

Trong phiên họp sáng ngày 14/6 vừa qua, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó, sẽ áp dụng thêm thuế suất 10% đối với các loại điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 đến 90.000 BTU, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026.

Khác với điều hòa dân dụng có công suất từ 9.000 đến 18.000 BTU, loại 24.000–90.000 BTU thường được tích hợp trong hệ thống điều hòa trung tâm, đa kết nối, VRF/VRV hoặc nguyên cụm đặt mái.

Các hệ thống này được lắp đặt cố định tại các khách sạn, bệnh viện, trường học, trung tâm thương mại, nhà máy hoặc tổ hợp văn phòng... Chúng có khả năng làm mát diện tích lên tới 300 – 800 m² mỗi cụm.

Điều hòa dân dụng trong các gia đình không phải chịu thuế (Ảnh minh họa).

Chính sách mới từ Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt không nhằm vào người tiêu dùng cá nhân, bởi thiết bị công suất trung bình không phổ biến trong nhà ở thông thường.

Cụ thể, các máy điều hòa công suất dưới 24.000 BTU (lắp cho phòng 15 – 40 m²) vẫn được miễn thuế hoàn toàn, nhằm giữ ổn định thị trường dân dụng. Cùng với đó, các hệ thống công suất trên 90.000 BTU vốn dùng cho nhà máy, kho lạnh quy mô lớn cũng không nằm trong diện điều chỉnh vì mang tính đặc thù kỹ thuật.

GS.TS Nguyễn Đức Lợi, Hội KH&CN Nhiệt lạnh cho biết, BTU là đơn vị nhiệt lượng của hệ đo lường Anh - Mỹ. 1 BTU là nhiệt lượng cần thiết để làm 1 pound (= 0,454kg) nước nóng lên 1 độ F (= 5/9 độ C).

Dù bị cấm sử dụng ở nước ta nhưng vì BTU/h là đơn vị năng suất lạnh đã quá quen thuộc nên vẫn được dùng trên thị trường. Năng suất lạnh của máy điều hòa 9.000 BTU/h tương đương 2,6kW (lắp cho phòng 15 - 18m2) và 12.000 BTU/h tương đương 3,5kW (lắp cho phòng 20 - 24m2).

Năng suất lạnh của máy điều hòa gồm 2 thành phần là nhiệt hiện và nhiệt ẩn. Nhiệt hiện là dùng để làm lạnh phòng (hạ nhiệt độ). Nhiệt ẩn là để tách ẩm (hạ độ ẩm). Để điều hòa đạt được hiệu suất cao, người ta khống chế nhiệt ẩn càng thấp càng tốt. Lượng nước tách ra càng nhiều thì thành phần nhiệt ẩn càng lớn, thời gian làm lạnh phòng càng chậm. Vì vậy nếu cùng năng suất, máy điều hòa nào tách ẩm ít hơn thì được coi là tốt hơn, dàn lạnh nặng hơn, dày dặn hơn. Ví dụ với máy 9000 BTU thì loại tách 1 lít/h sẽ tốt hơn máy tách 1,6 lít/h.

Về mùa hè, độ ẩm ngoài nhà có thể rất cao nhưng khi đi qua dàn lạnh, ẩm bị tách ra và độ ẩm luôn đảm bảo trong giới hạn cho phép từ 50 đến 70%. Do đó người dân khi sử dụng điều hòa tuyệt đối không nên phun ẩm cho phòng vào mùa hè.

Muốn tiết kiệm điện cần chọn công suất điều hòa phù hợp

Anh Phạm Tuấn Anh, kĩ sư điện lạnh cho rằng, máy nén là bộ phận tiêu tốn tới 95% điện năng của điều hòa. Thông thường các dòng máy điều hòa trên thị trường có trang bị một số cảm biến nhiệt độ, khi phòng sử dụng điều hòa đạt tới ngưỡng cài đặt nhiệt độ, động cơ máy nén trong điều hòa sẽ ngừng làm việc.

Nếu lắp một chiếc điều hòa có công suất 12.000BTU cho phòng diện tích 15m2 sẽ tiết kiệm điện hơn là lắp máy có công suất 9.000BTU. Trong khi đó, diện tích 15m2 là tiêu chuẩn theo quy định của các nhà sản xuất điều hòa dành cho công suất 9.000 BTU.

Anh Tuấn Anh lý giải, với máy có công suất 12.000BTU sẽ mất khoảng 20 phút để đạt được nhiệt độ cài đặt 26 độ C, lúc này máy nén sẽ ngừng hoạt động và không còn tiêu tốn điện năng nữa; còn đối với máy có công suất 9.000BTU sẽ mất tới 32 phút để đạt được 26 độ C. Tính ra, công suất điều hòa 12.000BTU khi cài đặt ở nhiệt độ 26 độ C tiêu tốn 333W, còn điều hòa công suất 9.000BTU tiêu tốn 400W.

(Ảnh minh họa)

Khi nhiệt độ phòng đạt mức cài đặt, máy nén sẽ tự ngắt và khởi động lại nếu nhiệt độ phòng xuống dưới mức nhiệt cài đặt. Do đó, công suất khỏe hơn sẽ làm việc hiệu quả và hoàn thành công việc sớm hơn máy có công suất yếu hơn", anh Nam cho hay. Khi thiết bị điện nói chung và điều hòa nói riêng phải làm việc liên tục thì tuổi thọ cũng giảm dần theo thời gian.

Ví dụ, một chiếc điều hòa có tuổi thọ chạy liên tục trong vòng 10 triệu giờ sẽ hỏng, nếu so sánh 2 máy cùng làm việc trong môi trường và diện tích phòng giống nhau giữa điều hòa có công suất 12.000BTU và 9.000BTU thì chắc chắn điều hòa công suất 9000BTU sẽ hỏng trước vì phải làm việc nhiều hơn.

GS.TS Nguyễn Đức Lợi cho biết, thông thường với những điều hòa không khí có dán nhãn tiết kiệm năng lượng là có thể tiết kiệm được 5% điện năng tiêu thụ. Không có chuyện chỉ cần bật chế độ đó mà tiết kiệm được đến 10% điện tiêu thụ. Việc sử dụng chế độ làm mát không có nhiều ý nghĩa khi thời tiết mùa hè liên tục trên 35 độ C. Có một thói quen sử dụng điều hòa nhiệt độ khá phổ biến nhưng sai lầm là đang ở ngoài trời nóng vào nhà, ngay lập tức bật điều hòa mức nhiệt độ thấp nhất để nhanh được làm mát, rồi sau đó mới tăng nhiệt độ. Thực tế thời gian làm mát của điều hòa là như nhau. Bộ máy bên trong điều hòa lúc nào cũng chạy hết công suất cho đến mức nhiệt độ ban đầu là 26 độ C.

Có thể tính công thức điện năng tiết kiệm được khi tăng nhiệt độ điều hòa như sau: Phần trăm tiết kiệm = (nhiệt độ mới - nhiệt độ cũ) : (nhiệt độ bên ngoài - nhiệt độ cũ) x 100. Ví dụ, nếu nhiệt độ bên ngoài là 37 độ C, tăng điều hòa từ 20 lên 25 độ C, bạn sẽ tiết kiệm được: (25 - 20): (37-20) x 100 = 29,4%. Nhiệt độ trong phòng điều hòa và ngoài trời chênh lệch càng lớn, điện năng tiêu thụ càng nhiều.

Mức nhiệt trong phòng không nên chênh lệch quá 10 độ C so với nhiệt độ ngoài trời, và không nên thấp dưới 20 độ C. Có thể tiết kiệm điện bằng cách dùng quạt kèm với điều hòa. Quạt có thể tạo ra gió giúp người trong phòng cảm thấy mát và dễ chịu hơn. Khi dùng quạt, bạn có thể tăng nhiệt độ của điều hòa lên 2 - 4 độ C mà vẫn thấy thoải mái.