Đại biểu Quốc hội: Áp thuế 1-5% trên doanh thu là 'hết cả lãi' của hộ kinh doanh nhỏ

Theo Dân trí đưa tin, sáng ngày 4/11/2025, Dự án Luật Thuế TNCN (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội. Dự án Luật Thuế TNCN (sửa đổi) dự kiến sửa đổi, bổ sung toàn bộ 35 Điều của Luật hiện hành và sẽ thay thế cho Luật Thuế TNCN hiện hành.

Trong đó, Dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân đề xuất mức doanh thu không phải nộp thuế là 200 triệu đồng một năm. Đây cũng là mức hộ kinh doanh được miễn thuế VAT, thu nhập cá nhân khi dừng thu thuế theo phương thức khoán và chuyển sang tự kê khai, nộp thuế từ 1/1/2026.

Với nhóm hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng một năm, họ phải nộp thuế trực tiếp trên doanh thu với thuế suất được phân theo ngành nghề. Trong đó, 0,5% cho phân phối, cung cấp hàng hóa; 2% cho Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: 2%; Riêng hoạt động cho thuê tài sản, đại lý bảo hiểm, đại lý xổ số, đại lý bán hàng đa cấp: 5%; Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hoá, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: 1,5%; Hoạt động cung cấp sản phẩm và dịch vụ nội dung thông tin số về giải trí, trò chơi điện tử, phim số, ảnh số, nhạc số, quảng cáo số: 5%; Hoạt động kinh doanh khác: 1%.

Còn nhóm có doanh thu trên 3 tỷ đồng một năm, mức thuế thu nhập cá nhân được tính 17% trên tổng lợi nhuận.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng, chủ trương sửa đổi là hợp lý, nhưng sẽ cực kỳ nặng gánh cho hộ kinh doanh, đặc biệt là hộ kinh doanh nhỏ lẻ - vốn là đối tượng yếu thế.

Theo đại biểu, hộ kinh doanh nhỏ chủ yếu là mưu sinh, nguồn thu để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cơ bản trong gia đình, nên đây là đối tượng yếu thế, lại phải chịu sự bất hợp lý trong việc áp thuế.

Bởi nếu so sánh tỉ lệ % trên doanh thu mà hộ kinh doanh phải nộp với các doanh nghiệp, đơn vị thực hiện chế độ hạch toán kế toán đầy đủ, thì mức tỷ suất phải nộp/doanh thu của hộ kinh doanh sẽ cao hơn nhiều lần so với đối tượng này.

Ông Lâm cho hay hiện dự luật chưa đưa ra số liệu đầy đủ và đánh giá tác động, song nếu làm phép tính sẽ thấy rõ "sự bất công" khi tỉ lệ thuế mà hộ kinh doanh phải nộp cao hơn.

Ông ví dụ, mức lãi/doanh thu của hộ kinh doanh thông thường là 3-5%, giỏi nhất là 10%, nếu tính mức thuế áp từ 1-5%, tức là "hết cả lãi" của người kinh doanh.

Do vậy đại biểu đề nghị cân nhắc xác định tỉ lệ thuế suất phù hợp tương ứng với đối tượng nộp thuế trên doanh số, để hộ kinh doanh không thiệt thòi so với doanh nghiệp.

Đồng thời cần tính toán kỹ lưỡng, nêu rõ căn cứ, cơ sở khoa học pháp lý về việc áp thuế, có chính sách bảo vệ người yếu thế, không có điều kiện làm ăn lớn, được hạch toán kế toán đầy đủ để hỗ trợ đối tượng này khi bỏ thuế khoán.

Từ năm 2026, toàn bộ hộ kinh doanh khoán thuế sẽ chuyển sang kê khai thuế. (Ảnh minh họa)

Ngoài ra với quy định về ngưỡng doanh thu không chịu thuế của hộ, cá nhân kinh doanh tại Luật Thuế thu nhập cá nhân, ông Lâm cũng cho rằng bất hợp lý.

Cũng bởi với người bình thường không kinh doanh, mức thu nhập từ 10-11 triệu/tháng là phải tính thuế thu nhập cá nhân.

Trong khi với người kinh doanh, nếu mức doanh thu 200 triệu chia cho 12 tháng tương đương là mỗi tháng 16,6 triệu, lợi nhuận bình quân được 10% thì thu nhập thực tế mới chỉ có 1,6 triệu/tháng.

"Nếu thu nhập từ kinh doanh chỉ đạt 1,6 triệu/tháng đã phải nộp thuế so với những người có thu nhập 10 triệu/tháng ở lĩnh vực khác, thì có phải ta đang bắt ép những người kinh doanh nhỏ lẻ này hay không?

Chúng ta cần tính từ doanh số ra thu nhập bình quân của người kinh doanh, chỉ khoảng 5-10% mà phải nộp thuế, trong khi họ cũng có con nhỏ, cha mẹ già, thì có được giảm trừ gia cảnh không mà mới có lãi như vậy đã phải nộp thuế thì là bất hợp lý, thiệt thòi" - Đại biểu Lâm nói.

PGS Trần Hoàng Ngân cũng cho rằng nên tính toán lại ngưỡng chịu thuế 200 triệu đồng với hộ kinh doanh. Bởi doanh thu 200 triệu đồng sau khi khấu trừ các khoản chi phí, thu nhập của cá nhân, hộ kinh doanh "sẽ chẳng còn bao", theo ông Ngân.

Đại biểu này nói nếu so sánh với mức giảm trừ gia cảnh mới được nâng lên 15,5 triệu đồng mỗi tháng, tương ứng khoảng 280 triệu một năm, ngưỡng chịu thuế 200 triệu của hộ kinh doanh chưa tương thích. Ông Ngân đề xuất nâng ngưỡng chịu thuế này lên 300 - 400 triệu đồng.

Còn GS Hoàng Văn Cường cũng đánh giá ngưỡng nộp thuế với doanh thu từ 200 triệu đồng là chưa công bằng. Theo nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế quốc dân, thuế thu nhập áp với phần lãi, không phải doanh thu.

Ông Cường ví dụ một người bán 200 hộp sữa có doanh thu 200 triệu đồng, thu nhập có thể chỉ được 10 triệu đồng vẫn phải nộp thuế với quy định mới. Vì vậy, ông đề nghị ngưỡng thu thuế 200 triệu đồng áp dụng với thu nhập.