Cửa hàng chỉ nhận tiền mặt, không nhận chuyển khoản, có bị xử phạt và truy thu thuế không?

Động thái này xuất phát từ tâm lý lo ngại số thuế phải nộp tăng lên khi doanh thu qua tài khoản ngân hàng bị “soi”. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng hành vi này không những không giúp trốn thuế mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý.

Thanh toán không dùng tiền mặt đã trở thành thói quen phổ biến trong những năm gần đây, ngay cả ở các chợ truyền thống và gánh hàng rong. Tuy nhiên, sau ngày 1/6, một số tiểu thương bắt đầu thay đổi, yêu cầu khách hàng thanh toán bằng tiền mặt hoặc thậm chí yêu cầu thay đổi nội dung chuyển khoản nhằm tránh bị cơ quan thuế “để ý”.

Sáng 4/6, tại một quán bún bò lâu năm ở quận 3, chủ quán đã chủ động nhận tiền mặt từ khách, thay vì để khách thanh toán qua mã QR. Bà chủ quán giải thích rằng, quán chỉ là hộ kinh doanh nhỏ, không muốn bị “làm khó” bởi các thủ tục liên quan đến thuế.

Có thể bị xử phạt, truy thu thuế đối với cửa hàng chỉ nhận tiền mặt, không nhận chuyển khoản (Ảnh minh hoạ)

Tương tự, tại một quán cơm tấm ở trung tâm TP.HCM, khách hàng đã bị từ chối thanh toán chuyển khoản và được yêu cầu trả bằng tiền mặt với lý do “không muốn bị theo dõi dữ liệu về thuế qua tài khoản ngân hàng”. Chị T.Tâm, một khách hàng, chia sẻ: "Giờ chuyển khoản là sợ bị tính thuế, nên đi ăn uống phải chuẩn bị tiền mặt để trả cho chủ quán".

Không chỉ từ chối chuyển khoản, một số cơ sở kinh doanh còn yêu cầu khách hàng thay đổi nội dung chuyển khoản, ví dụ như ghi “quà tặng”, “ủng hộ”, thay vì ghi đúng tên sản phẩm hoặc dịch vụ đã mua. Mục đích của việc này là để che giấu bản chất giao dịch và tránh bị cơ quan thuế phát hiện.

Tuy nhiên, chỉ một ngày sau khi từ chối thanh toán chuyển khoản, quán cơm tấm nói trên đã chấp nhận lại cả hai hình thức thanh toán, quét mã QR và tiền mặt, cho thấy sự dao động và tâm lý bất an của các hộ kinh doanh trước những thay đổi về chính sách thuế.

Trong khi một số hộ kinh doanh có xu hướng quay lại tiền mặt, nhiều tiểu thương vẫn duy trì hình thức thanh toán linh hoạt, chấp nhận cả tiền mặt và chuyển khoản. Tại chợ Phạm Văn Hai (quận Tân Bình), phóng viên ghi nhận hoạt động thanh toán diễn ra bình thường, với mã QR được đặt ở vị trí dễ thấy và thuận tiện cho khách sử dụng. Không có trường hợp nào từ chối chuyển khoản như đã được phản ánh trên truyền thông.

(Ảnh minh hoạ)

Anh N., một người bán thơm tại chợ, cho biết: "Chị trả tiền mặt hay quét mã cũng được, miễn có tiền là được". Anh giải thích thêm rằng, nhiều khách hàng thích chuyển khoản, giúp người bán không mất thời gian thối tiền. "Mua bó rau 10.000 mà đưa tờ 100.000 đồng thì phiền lắm", anh N. chia sẻ.

Nhiều gánh hàng rong cũng chủ động treo mã chuyển khoản trên giỏ hàng, thể hiện sự thích ứng với xu hướng thanh toán hiện đại. "Nhiều khi người ta không có tiền lẻ mà mình không có mã thì mất khách", một người bán hàng rong cho biết. Tương tự, tại chợ Nguyễn Văn Trỗi (quận Phú Nhuận), nhiều hộ kinh doanh nhỏ vẫn chọn hình thức thanh toán qua mã QR như một thói quen, ưu tiên sự tiện lợi cho khách hàng.

Theo các chuyên gia, đang tồn tại nhiều hiểu lầm phổ biến liên quan đến nghĩa vụ thuế mà cá nhân và hộ kinh doanh thường mắc phải. Một số người cho rằng, nếu không đăng ký kinh doanh hoặc chỉ nhận thanh toán bằng tiền mặt, có thể tránh được thuế. Một số khác lại chia nhỏ doanh thu vào nhiều tài khoản hoặc ghi nội dung chuyển khoản không liên quan đến giao dịch, với hy vọng “qua mắt” cơ quan thuế.

(Ảnh minh hoạ)

Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định rằng những cách làm này không làm thay đổi bản chất doanh thu chịu thuế. Nghĩa vụ thuế phát sinh tại thời điểm chuyển giao hàng hóa hoặc hoàn thành dịch vụ, không phụ thuộc vào việc tiền đã được chuyển khoản hay chưa.

"Việc hiểu rõ nguyên tắc này và tuân thủ nghiêm túc là cần thiết để tránh rủi ro bị truy thu thuế hoặc xử lý vi phạm", một chuyên gia nhấn mạnh. Theo quy định, khi bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ, người bán phải lập hóa đơn để giao cho người mua. Thời điểm lập hóa đơn đối với cung cấp dịch vụ là thời điểm hoàn thành việc cung cấp dịch vụ, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền. Trong trường hợp người cung cấp dịch vụ có thu tiền trước hoặc trong khi cung cấp dịch vụ, thời điểm lập hóa đơn là thời điểm thu tiền.

Việc khai báo không trung thực hoặc cố tình "ẩn doanh thu" là hành động tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý. "Mọi thông tin của người nộp thuế đã được tích hợp trên VNeID, liên kết với các thông tin định danh khác. Vì vậy, có thể trong tương lai, thông qua dữ liệu ngân hàng và các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan thuế và ngân hàng hoàn toàn có thể xác định được đâu là hoạt động kinh doanh thực tế, từ đó truy vết doanh thu", một chuyên gia trong lĩnh vực thuế cảnh báo.

(Ảnh minh hoạ)

Để tránh những rủi ro không đáng có, các chuyên gia khuyến nghị hộ kinh doanh nên chủ động tìm hiểu kỹ về thông tư 70, trao đổi trực tiếp với cán bộ thuế và tham khảo thông tin từ nhiều nguồn chính thống để nắm rõ chính sách, quyền lợi và trách nhiệm của mình.

Thực tế sau vài ngày triển khai hóa đơn điện tử, các hộ kinh doanh đã phản ánh về nhiều vấn đề trục trặc trong vận hành. "Những phản ánh này cho thấy để chính sách hóa đơn điện tử thực sự đi vào cuộc sống, không chỉ cần sự bắt buộc từ quy định, mà còn cần sự chuẩn bị kỹ càng, hỗ trợ sát sao và đồng hành từ các bên liên quan", một chuyên gia nhận định.