Cách xác định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH theo luật mới: Ai sẽ bị ảnh hưởng đến lương hưu?

Từ ngày 1/7, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc áp dụng theo Luật BHXH năm 2024 có một số điều chỉnh so với thời điểm trước ngày 1/7.

Theo BHXH Việt Nam, việc xác định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là một trong những nội dung cốt lõi, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động và trách nhiệm của người sử dụng lao động. Luật BHXH năm 2024 và Nghị định số 158/2025/NĐ-CP đã quy định cụ thể về nội dung này.

Về nguyên tắc chung, mức đóng BHXH bắt buộc được tính trên cơ sở tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc.

Tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) ảnh hưởng rất lớn đến lương hưu sau này của người lao động. (Ảnh minh họa)

Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc được thực hiện theo quy định tại Khoản 1 Điều 31 của Luật BHXH và được quy định chi tiết theo 4 nhóm khác nhau tại Điều 7 Nghị định 158.

- Người lao động hưởng lương theo quyết định của người sử dụng lao động

- Người lao động làm việc không trọn thời gian (lương theo giờ/ngày/tuần)

- Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố

- Các chức danh quản lý doanh nghiệp, người đại diện vốn, thành viên HĐQT, giám đốc, kiểm soát viên và tương tự có hưởng lương.

Việc phân nhóm nhằm mục tiêu phân loại chính xác phương thức tính lương trong thực tế lao động đa dạng.

Đối với nhóm 1 (lương do doanh nghiệp quyết định), tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng được cấu thành từ ba thành phần: mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác nếu có tính ổn định và trả thường xuyên. Quan trọng là những khoản phụ cấp hoặc bổ sung mang tính biến động, phụ thuộc vào năng suất hoặc hiệu quả công việc không được coi là thành phần tiền lương làm căn cứ. Quy định này buộc doanh nghiệp phải rà soát hợp đồng lao động, thang bảng lương và cách ghi nhận phụ cấp để tránh tranh chấp khi cơ quan BHXH kiểm tra.

Với nhóm làm việc không trọn thời gian, cách tính được gắn trực tiếp với hợp đồng, nếu thỏa thuận lương theo giờ tiền lương tháng = lương giờ × số giờ làm trong tháng; theo ngày - lương ngày × số ngày; theo tuần - lương tuần × số tuần trong tháng. Điều này giúp minh bạch cho người lao động làm việc theo giờ/ngày/tuần, đồng thời đảm bảo họ được hưởng đầy đủ quyền lợi khi thu nhập đạt mức tối thiểu tham chiếu.

Nhóm cán bộ không chuyên trách ở cơ sở được lấy phụ cấp hàng tháng làm căn cứ; nếu mức phụ cấp thấp hơn mức tiền lương làm căn cứ tối thiểu thì căn cứ đóng được làm tròn lên bằng mức tối thiểu đó

Đối với các chức danh quản lý doanh nghiệp, thành viên HĐQT, tổng giám đốc… thì tiền lương theo quy định pháp luật hoặc hợp đồng trả lương của họ sẽ là căn cứ.

(Ảnh minh họa).

Về mặt thực tiễn, các chuyên gia luật lao động và chuyên viên BHXH khuyến nghị: doanh nghiệp nên cập nhật thang, bảng lương và hợp đồng lao động cho rõ ràng, phân biệt khoản nào cố định, khoản nào biến động; đồng thời cập nhật sổ sách trả lương để khi cơ quan kiểm tra có thể giải trình.

Người lao động cần yêu cầu doanh nghiệp giải thích rõ các thành phần lương trong hợp đồng và xác nhận việc đóng BHXH trên bảng lương thực tế. Văn bản hướng dẫn của BHXH Việt Nam cũng đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của minh bạch hồ sơ lương để bảo vệ quyền lợi lâu dài của người lao động.