Cách Hàn Quốc hồi sinh sông “chết”: Từ thảm họa đô thị đến danh thắng quốc gia

Từ những "dòng sông chết"

Trong giai đoạn phát triển kinh tế thần tốc, Hàn Quốc đã phải trả một cái giá đắt về môi trường. Các con sông và suối, vốn là nguồn sống quan trọng, đã trở thành nơi chứa đựng ô nhiễm. Nước đục ngầu, mùi hôi thối, hóa chất độc hại và rác thải tràn lan đã biến nhiều dòng chảy thành những "dòng sông chết", một vết sẹo trong lòng các đô thị hiện đại.

Tuy nhiên, trong vài thập niên gần đây, quốc gia này đã thực hiện nhiều dự án cải tạo đáng kinh ngạc, không chỉ làm sạch nguồn nước mà còn tái kết nối con người với thiên nhiên, cải thiện sức khỏe cộng đồng và tạo ra các giá trị mới về kinh tế, văn hóa.

Cheonggyecheon: Biểu tượng hồi sinh giữa lòng Seoul

Một trong những ví dụ tiêu biểu nhất là dự án cải tạo dòng suối Cheonggyecheon dài gần 11km, gắn liền với lịch sử của Thủ đô Seoul. Từng là điểm giao thương và sinh hoạt quan trọng từ thời Joseon, Cheonggyecheon đã bị lấp lại vào những năm 1960 - 1970 để xây dựng đường cao tốc. Hệ quả là đời sống thủy sinh biến mất, dòng nước trở nên đen ngòm và bốc mùi.

Trước sức ép của công chúng và nhu cầu cấp thiết về một môi trường sống trong lành, chính quyền Seoul đã quyết định thực hiện một dự án táo bạo: phá bỏ đường cao tốc để hồi sinh dòng suối. Sau hơn một thập kỷ chuẩn bị và triển khai, dự án hoàn thành vào năm 2005 đã mang lại một kết quả vượt ngoài mong đợi.

Quá trình phá dỡ đường cao tốc trên cao, khôi phục suối Cheonggyecheon

Dòng suối không chỉ trở lại trạng thái trong lành mà hệ sinh thái thủy sinh cũng được phục hồi đáng kể. Ngày nay, Cheonggyecheon đã trở thành một biểu tượng sống động của thành phố, một không gian công cộng nơi người dân đến thư giãn, đi dạo, tập thể dục và thưởng thức nghệ thuật. Hoạt động du lịch gắn với suối cũng được phát triển theo hướng bền vững, với các tour đi bộ, lễ hội ánh sáng và triển lãm ngoài trời, góp phần bảo vệ môi trường và cảnh quan tự nhiên.

Công thức thành công: Công nghệ, thiên nhiên và cộng đồng

Thành công của Hàn Quốc không đến từ những giải pháp đơn lẻ. Đó là kết quả của một cách tiếp cận tổng thể, kết hợp nhiều yếu tố một cách hài hòa.

Kết hợp công nghệ và thiên nhiên: Các kỹ sư môi trường không chỉ nạo vét bùn hay trồng cây. Họ áp dụng các giải pháp sinh thái tiên tiến như xây dựng hồ điều tiết để kiểm soát lũ lụt, tạo các khu vực lọc nước tự nhiên bằng cát, sỏi và thực vật thủy sinh. Các hệ sinh thái nhân tạo này vừa giúp làm sạch nước, vừa tạo môi trường sống cho cá, chim và các loài thủy sinh khác.

Sự tham gia của cộng đồng: Chính quyền Hàn Quốc không thực hiện các dự án một cách độc lập mà luôn trưng cầu ý kiến người dân. Cộng đồng được tham gia vào quá trình trồng cây, dọn rác và giám sát chất lượng nước. Đặc biệt, các chương trình “nhận chăm sóc sông, suối” đã tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực, khi người dân tự chịu trách nhiệm duy trì, theo dõi các khu vực nhỏ quanh nhà.

Bài toán thẩm mỹ và xã hội: Việc cải tạo sông không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là bài toán thẩm mỹ. Các dự án thường kết hợp thiết kế cảnh quan, nghệ thuật sắp đặt, ánh sáng, và lối đi bộ để tạo trải nghiệm hấp dẫn. Nghiên cứu cho thấy sau khi cải tạo, mật độ cây xanh trong khu vực tăng gấp 2 - 3 lần, biến những nơi này thành điểm vui chơi, tập thể dục và tổ chức sự kiện văn hóa.

Quản lý nguồn ô nhiễm gốc: Các dự án cải tạo luôn đi kèm với việc cải thiện hệ thống thoát nước, xử lý nước thải và kiểm soát ô nhiễm từ nhà máy, khu dân cư. Nhờ vậy, nước sông không chỉ sạch về mặt hình thức mà còn đạt tiêu chuẩn sinh thái.

Bài học về sự bền vững

Ngoài Cheonggyecheon, các dự án cải tạo sông Hàn, sông Anyang và nhiều con suối nhỏ khác đã chứng minh rằng việc biến thảm họa môi trường thành cảnh quan đẹp là hoàn toàn khả thi. Kinh nghiệm của Hàn Quốc đã để lại những bài học quý giá: từ việc tiếp cận đa ngành, khôi phục dòng chảy tự nhiên, áp dụng giải pháp sinh thái cho đến việc đề cao vai trò của cộng đồng.

Hàn Quốc đã cho thấy rằng, một con sông không chỉ là dòng nước chảy, nó là mạch sống của thành phố, là không gian của cộng đồng, là tấm gương phản chiếu mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên...