Bất ngờ về thu nhập ngoài lương của giáo viên sau 6 tháng 'siết' dạy thêm, học thêm

Một trong những tác động rõ rệt nhất của Thông tư 29 là vạch ra ranh giới giữa nhu cầu học thêm chính đáng và tình trạng học thêm do bị ép buộc. Điều này được ghi nhận qua chia sẻ của nhiều giáo viên trên cả nước.

Thầy M.H, giáo viên dạy Toán tại một trường THPT nổi tiếng ở Hà Nội, cho biết công việc dạy thêm ngoài trường của thầy gần như không thay đổi. Nơi thầy thuê mặt bằng giờ đã trở thành trung tâm bồi dưỡng văn hóa và thuê thầy giảng dạy đúng quy định. Tuy nhiên, thu nhập của thầy vẫn giảm do không còn các lớp dạy thêm trong trường. "Nhưng việc giảm thu nhập này không phải do không có học sinh học thêm mà do tôi nhận thấy, chỉ dạy số lớp ở ngoài như hiện nay là đủ dù vẫn học sinh vẫn có nhu cầu đăng ký thêm. Có lẽ do tôi lười", thầy M.H nói. Thầy cũng khẳng định từ quan sát thực tế, số lượng giáo viên ra ngoài mở lớp chắc chắn đã tăng lên.

Tương tự, cô N.T.P, giáo viên Ngữ văn tại TP.HCM, vốn không dạy thêm cho học sinh mình đang dạy trên lớp nên công việc của cô không bị ảnh hưởng. Cô P rất ủng hộ Thông tư 29 vì đã rạch ròi giữa việc dạy thêm tiêu cực với việc dạy thêm theo nhu cầu.

Sau một học kì triển khai Thông tư 29 quy định về dạy thêm, học thêm, thu nhập của giáo viên tăng hay giảm? (Ảnh minh hoạ)

Tuy nhiên, với nhiều giáo viên khác, đặc biệt là ở các tỉnh, tác động đến thu nhập lại rất lớn. Cô N.T.Tr, giáo viên Ngữ văn THCS tại Ninh Bình, cho biết trước đây thu nhập chính đến từ các tiết tăng cường buổi 2 tại trường, với sĩ số đông (gần 100% học sinh tham gia). Cô T. ví dụ, học phí trong trường là 30.000 đồng/tiết nhưng lớp có 40-45 học sinh. Nay, khi phải ra trung tâm dạy, dù học phí cao hơn (50.000 đồng/tiết) nhưng lớp chỉ có 10-15 em và còn phải chiết khấu cho trung tâm.

Dù thu nhập bị ảnh hưởng, cô Tr. khẳng định: "Thông tư 29 đã vạch ra ranh giới giữa nhu cầu thật và nhu cầu ảo". Cô cũng chỉ ra một nghịch lý: những giáo viên giỏi, có uy tín lại có thu nhập rất cao sau quy định mới. Vì không bị ép học thêm giáo viên trên lớp, phụ huynh có quyền tự do lựa chọn thầy cô tốt nhất cho con. "Trong khi các lớp cô Tr. dạy đang thu 50.000 đồng/tiết học/học sinh thì có giáo viên thu gấp đôi và rất đông học sinh", cô cho biết.

Học thêm, dạy thêm từ lâu đã là một ngành công nghiệp khổng lồ. Báo cáo của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho thấy chi phí học thêm chiếm tới 43% tổng chi phí học tập của học sinh THPT. Chính vì "món hời" này, giáo viên đã nhanh chóng có những giải pháp "thích ứng" với Thông tư 29.

Ghi nhận thực tế cho thấy, một số trung tâm bồi dưỡng văn hóa được lập ra chủ yếu để giáo viên của một trường đến đăng ký dạy và học sinh cũng chính là của trường đó. Để lách luật, họ thực hiện chiêu "đổi dạy chéo cánh". Ví dụ, giáo viên dạy lớp 8A ở trường sẽ dạy học sinh lớp 8B tại trung tâm và ngược lại. Sự "liên thủ" này cho thấy khi cơ quan quản lý có chính sách, giáo viên sẽ có đối sách.

(Ảnh minh hoạ)

Dù vậy, như cô Tr. phân tích, "quyền lực mềm" của giáo viên đã giảm đáng kể vì họ không được dạy chính học sinh của mình. Tuy nhiên, quy định này cũng vô tình hạn chế quyền lựa chọn chính đáng của học sinh, khi nhiều phụ huynh muốn chính giáo viên trên lớp kèm cặp thêm cho con vì tin tưởng vào năng lực của họ.

Tại một hội nghị của ngành giáo dục Hà Nội, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng chia sẻ câu chuyện một hiệu trưởng thừa nhận thu nhập của giáo viên giảm nhiều, nhưng chúng em thực hiện nghiêm túc. Lãnh đạo Bộ phân tích, phần giảm đi này thực chất đến từ những thu nhập vốn không thuộc về giáo viên, do đó không phải là giảm. Về lâu dài, ông cho rằng giải pháp căn cơ là xây đủ trường lớp để giảm áp lực thi cử vào các trường chuyên, lớp chọn.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn của một chuyên gia xã hội học, vấn nạn dạy thêm, học thêm chỉ chuyển từ hình thức này sang hình thức khác. Với Thông tư 29, Bộ GD&ĐT đã đưa được hoạt động này ra khỏi trường công, nhưng việc quản lý ngoài nhà trường lại không thuộc thẩm quyền của ngành.

Vị chuyên gia này nhận định, quả bóng trách nhiệm đã được đá sang sân khác. Phụ huynh có nhu cầu vẫn phải cho con đi học thêm với chi phí cao hơn, và có thể vẫn khó thoát khỏi "quyền lực mềm" của giáo viên khi họ thỏa hiệp dạy chéo cánh cho nhau. Cuộc chiến với dạy thêm, học thêm dường như chỉ vừa chuyển sang một mặt trận mới.