Ai đứng tên 80 sổ đỏ của Ngân 98 được tìm thấy trong két sắt?

Liên quan đến vụ án “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” do Võ Thị Ngọc Ngân (tức Ngân 98, SN 1998, quê Bình Định cũ, nay là Gia Lai, ngụ phường Cát Lái, TPHCM) cầm đầu, ngày (15/10), Công an TPHCM cho biết đã phối hợp Viện KSND cùng cấp khám xét nơi ở của bị can trong 2 ngày 13-14/10, thu giữ hàng chục sổ đỏ, ngoại tệ và nhiều tang vật liên quan.

Tại hiện trường, cơ quan chức năng phát hiện một két sắt lớn, nhưng Ngân và người nhà không cung cấp được mã số mở khóa. Theo quy định của pháp luật, lực lượng chức năng đã đưa chiếc két về trụ sở để mở theo đúng quy trình, dưới sự giám sát của Viện KSND.

Qua khám xét, bên trong két có 80 sổ đỏ, hơn 8.000 USD, bốn sổ tiết kiệm ngân hàng và nhiều vật chứng liên quan. Ngoài ra, công an cũng tạm giữ hai ô tô để phục vụ công tác điều tra, xác minh nguồn gốc tài sản.

Ai đứng tên sổ đỏ?

Theo luật sư Nguyễn Quốc Cường (Đoàn Luật sư TP.HCM, sáng lập Công ty Luật Inlaw Vietnam) cho biết, pháp luật Việt Nam không giới hạn số lượng sổ đỏ mà một cá nhân được đứng tên, miễn là việc sở hữu và chuyển nhượng được thực hiện hợp pháp, có chứng từ rõ ràng, tuân thủ nghĩa vụ thuế.

Ngân 98 bị tạm giam về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Tuy nhiên, trong bối cảnh bị can đang bị điều tra hình sự, cơ quan chức năng sẽ rà soát kỹ từng giấy chứng nhận để xác định người đứng tên và nguồn tiền hình thành tài sản.

“Nếu chứng minh được tiền hợp pháp, việc sở hữu nhiều bất động sản không vi phạm pháp luật. Nhưng nếu có dấu hiệu bất minh, cơ quan điều tra có quyền yêu cầu chứng minh nguồn tiền để làm rõ yếu tố rửa tiền, trốn thuế hoặc hợp thức hóa tài sản phạm pháp”, luật sư Cường nói.

Theo Luật Quản lý thuế và Luật Phòng, chống rửa tiền, các giao dịch bất động sản có giá trị lớn đều phải được giám sát, và người sở hữu có nghĩa vụ chứng minh nguồn tiền hợp pháp khi có yêu cầu.

Luật sư Nguyễn Quốc Cường khẳng định, pháp luật Việt Nam không công nhận hành vi “nhờ người khác đứng tên hộ” quyền sử dụng đất. Người được ghi tên trong sổ đỏ là chủ sở hữu hợp pháp duy nhất.

80 sổ đỏ được tìm thấy trong két sắt nhà Ngân 98.

Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự, việc nhờ người khác đứng tên thường bị coi là giao dịch dân sự giả tạo, có thể bị tuyên vô hiệu nếu xảy ra tranh chấp.

Trong trường hợp cơ quan điều tra xác định nguồn tiền dùng để mua đất là do phạm tội mà có, việc “đứng tên hộ” sẽ bị coi là hành vi che giấu tài sản phạm pháp và có thể bị xử lý hình sự.

Theo luật sư Cường, khi có căn cứ cho rằng tài sản được hình thành từ nguồn thu bất hợp pháp, cơ quan điều tra có thể áp dụng các biện pháp phong tỏa, kê biên hoặc tịch thu.

Phong tỏa áp dụng với tiền trong tài khoản ngân hàng;

Kê biên với tài sản cố định như nhà, đất, xe, cổ phiếu;

Tịch thu chỉ thực hiện khi có bản án có hiệu lực, xác định tài sản đó là do phạm tội mà có.

Các biện pháp này nhằm ngăn chặn việc tẩu tán tài sản và đảm bảo thi hành án.

Pháp luật không căn cứ vào thời điểm mua tài sản mà căn cứ vào nguồn gốc tiền: nếu chứng minh được hợp pháp, bị can vẫn được bảo lưu quyền sở hữu, dù tài sản có thể tạm bị kê biên để bảo đảm nghĩa vụ bồi thường hoặc nộp phạt.

Trong trường hợp tài sản có đồng sở hữu hoặc góp vốn, cơ quan thi hành án chỉ được kê biên phần thuộc quyền của người bị kết án. Người đồng sở hữu cần cung cấp chứng từ góp vốn hoặc chuyển tiền hợp pháp để bảo vệ quyền lợi.

Cơ quan điều tra sẽ xử lý ra sao?

Luật sư Lưu Tấn Anh Toàn (Giám đốc Công ty Luật Lưu Vũ) cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra TP.HCM sẽ xác minh từng tài sản trong két sắt xem có thuộc quyền sở hữu của Ngân 98 hay có liên quan đến hành vi phạm tội hay không.

Nếu có căn cứ xác định tài sản hình thành từ hành vi phạm tội, cơ quan điều tra có thể kê biên theo Điều 128 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, để tịch thu nộp ngân sách nhà nước hoặc đảm bảo bồi thường cho bị hại.

Tuy nhiên, việc kê biên chỉ giới hạn trong phạm vi tài sản có khả năng bị tịch thu hoặc dùng để bồi thường, tránh ảnh hưởng đến quyền lợi người khác.

Luật sư Toàn dẫn Điều 45 và Điều 47 Bộ luật Hình sự 2015, quy định rằng:

“Tịch thu tài sản là biện pháp tước một phần hoặc toàn bộ tài sản của người bị kết án để sung công quỹ nhà nước. Biện pháp này áp dụng với các tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, trong đó có các tội về ma túy, tham nhũng hoặc hành vi phạm pháp khác.”

Từ các quy định này, nếu chứng minh được khối tài sản của Ngân 98 hình thành từ việc buôn bán hàng giả, một phần hoặc toàn bộ 80 sổ đỏ cùng các tài sản liên quan có thể bị tịch thu để sung công quỹ nhà nước hoặc dùng bồi thường cho bị hại trong vụ án.

Như vậy, 80 sổ đỏ trong két sắt của Ngân 98 sẽ được cơ quan điều tra rà soát kỹ từng giấy tờ, từng giao dịch để xác định người đứng tên và nguồn tiền. Nếu tất cả đều hợp pháp, cô vẫn được bảo lưu quyền sở hữu. Nhưng nếu chứng minh được tài sản có nguồn gốc từ hành vi phạm tội, khối tài sản “khủng” này có thể bị tịch thu hoặc dùng để bồi thường thiệt hại.