42% thí sinh chọn học bạ, nhưng phương thức xét tuyển đại học này có phải sắp bị khai tử?

Trong bối cảnh tuyển sinh đại học ngày càng đa dạng, phương thức xét tuyển bằng học bạ THPT nổi lên như một lựa chọn hàng đầu của thí sinh. Thống kê năm 2025 cho thấy có khoảng 42,4% trong gần 850.000 thí sinh đăng ký xét tuyển bằng phương thức này, trở thành nhóm đông nhất. Tuy nhiên, tại một hội nghị về giáo dục đại học do Bộ GD&ĐT tổ chức gần đây, tương lai của phương thức này đã được đưa ra thảo luận.

Trả lời báo chí, đại diện nhiều trường đại học cho biết họ đã lựa chọn duy trì phương thức này trong thời điểm hiện tại nhưng đã có lộ trình dừng lại trong một vài năm tới.

Một trong những trường có kế hoạch rõ ràng nhất là Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM. TS Nguyễn Trung Nhân, Trưởng phòng Đào tạo, nêu quan điểm nhà trường sẽ dừng tuyển sinh bằng học bạ từ năm 2026.

Lý giải cho quyết định này, TS Nhân cho biết nhà trường muốn nâng cao chất lượng nguồn tuyển. Thay vì xét học bạ, trường sẽ sử dụng phương thức xét kết hợp nhiều thành phần, trong đó điểm thi tốt nghiệp THPT và điểm thi đánh giá năng lực là hai yếu tố chính.

Nhiều trường đại học cho biết vẫn tiếp tục áp dụng nhưng đã lên lộ trình dừng lại trong vài năm tới (Ảnh minh hoạ)

Ông cũng chỉ ra một vấn đề đáng lo ngại: “2 năm trước trường Đại học Công nghiệp TP HCM có phân tích đánh giá kết quả học tập giữa các phương thức và kết quả là tương đồng, tuy nhiên năm 2025 qua phân tích kết quả học tập THPT (học bạ) và điểm thi tốt nghiệp THPT thì nhà trường nhận thấy sự không tương quan ngày càng lớn”.

Dù vậy, ông Nhân thừa nhận: “Nhà trường sẽ dừng tuyển sinh xét tuyển bằng học bạ. Nhưng hiển nhiên vẫn ủng hộ quan điểm để các trường tự chủ trong công tác tuyển sinh”.

Tương tự, Trường Đại học Công Thương TP.HCM cũng đã có lộ trình giảm dần và dự kiến sẽ bỏ hoàn toàn xét tuyển bằng học bạ vào năm 2028. Thạc sĩ Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông của trường, cho biết chỉ tiêu xét học bạ đã giảm từ 40% (năm 2022) xuống còn từ 35% trở lên (năm 2023).

Dù đang lên kế hoạch loại bỏ, ông Phạm Thái Sơn lại không ủng hộ việc bỏ hoàn toàn phương thức này trên diện rộng mà cho rằng các trường nên được tự quyết. Ông đưa ra ba lý do chính để bảo vệ việc xét học bạ:

Thứ nhất, nó giúp đánh giá cả quá trình học tập ba năm, thay vì chỉ dựa vào một kỳ thi duy nhất.

Thứ hai, nó làm giảm căng thẳng và rủi ro cho thí sinh trong kỳ thi tốt nghiệp.

ba, nó khuyến khích học sinh nỗ lực học tập toàn diện và liên tục.

Tuy nhiên, chính ông Sơn cũng chỉ ra điểm yếu chí tử của phương thức này. “Việc xét tuyển bằng học bạ THPT là đúng, nhưng phải xem lại cách đánh giá của các thầy cô. Vì có trường hợp điểm học bạ THPT được các thầy cô cho vô tội vạ nên có sự bất công trong cách đánh giá vì có trường THPT đánh giá gắt gao, có trường thì nhẹ nhàng, nhất là các trường THPT tư thục”, ông Sơn nêu quan điểm.

(Ảnh minh hoạ)

Sự không công bằng này, được minh chứng thêm bởi số liệu của Bộ GD&ĐT cho thấy trung bình điểm học bạ cao hơn 1-2 điểm so với điểm thi tốt nghiệp, là lý do Trường Đại học Công Thương TP.HCM đã tăng dần chỉ tiêu xét tuyển bằng điểm thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM lên khoảng 15%.

Đưa ra góc nhìn từ nhà quản lý, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT), cho rằng mục tiêu hướng tới là xét điểm học bạ và bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, ông thẳng thắn: “Ở thời điểm hiện nay tiêu cực tràn lan mà giải pháp mang tính chất đại trà thì không hay”.

Theo ông Khuyến, tình trạng xin điểm, thậm chí mua điểm vẫn còn tồn tại, khiến kết quả học bạ không đủ độ tin cậy cho một kỳ tuyển sinh mang tính cạnh tranh cao, nơi 1/4 điểm cũng có thể quyết định đỗ hay trượt.

Vì vậy, ông đề xuất một giải pháp trung hòa: “Không nên bỏ hoàn toàn xét tuyển bằng học bạ. Điểm học bạ có thể là một tiêu chí phụ để tiếp tục chọn lọc, cùng với những tiêu chí phụ khác”. Ông nhấn mạnh rằng các trường đại học top giữa và top dưới không nên bị cấm tuyệt đối. Tuy nhiên, ông cũng đưa ra một gợi ý quan trọng: “Các trường đại học nên dùng kết quả của những trường phổ thông đã thể hiện được tín nhiệm với xã hội. Bộ GD&ĐT nên công bố những trường phổ thông như thế”.