Xá lợi là gì? Ý nghĩa của xá lợi đối với hàng triệu tín đồ Phật Giáo trên khắp thế giới?

Theo nghĩa gốc, từ "xá lợi" (tiếng Phạn: śarīra, Pali: sarīra) đơn giản chỉ là "thân thể" hoặc "di cốt". Tuy nhiên, trong Phật giáo, khái niệm này mang một ý nghĩa sâu sắc hơn. Xá lợi được hiểu là những phần còn lại sau khi hỏa táng nhục thân của các bậc thánh nhân, đặc biệt là Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và các vị cao tăng đắc đạo. Những di thể này có thể bao gồm tro cốt, răng, tóc hoặc những viên kết tinh cứng như ngọc, pha lê, được xem là minh chứng cho sự thanh tịnh và công đức tu hành vô lượng của người đã khuất.

Xá lợi được hiểu là những phần còn lại sau khi hỏa táng nhục thân của các bậc thánh nhân, đặc biệt là Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và các vị cao tăng đắc đạo

Khác với tro cốt thông thường, xá lợi của Phật và chư vị thánh tăng thường sở hữu những đặc điểm kỳ diệu. Chúng thường có màu sắc rực rỡ, hình dạng viên tròn, nhỏ như hạt ngọc trai, trong suốt hoặc ngũ sắc (trắng, hồng, xanh, vàng, tím…). Đặc biệt, nhiều ghi chép cho thấy xá lợi không bị ảnh hưởng bởi thời tiết hay mục nát theo thời gian. Một số tín đồ còn tin rằng, khi lễ bái thành tâm, xá lợi có thể phát sáng, đổi màu hoặc chuyển động nhẹ nhàng trong lồng kính - những hiện tượng tâm linh được cho là biểu hiện của sự hiển linh, hộ pháp và từ bi của Phật.

Truyền thống tôn thờ xá lợi bắt nguồn từ sự kiện Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhập Niết Bàn tại Kushinagar, Ấn Độ. Sau khi nhục thân của Ngài được hỏa táng, trong tro cốt còn lại xuất hiện nhiều viên xá lợi lấp lánh với đủ màu sắc. Được xem là biểu tượng của sự thanh tịnh và trí tuệ siêu việt, xá lợi của Phật đã trở thành đối tượng tranh giành của các quốc gia và bộ tộc tại Ấn Độ lúc bấy giờ. Cuối cùng, xá lợi được chia làm tám phần cho tám vương quốc lớn, mỗi nơi dựng một tháp để lưu giữ và phụng thờ.

Từ đó, truyền thống phụng thờ xá lợi lan rộng khắp châu Á, từ Ấn Độ, Tích Lan, Myanmar, Thái Lan đến Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam và nhiều quốc gia khác. Những bảo tháp chứa xá lợi trở thành trung tâm hành hương và tu tập, thu hút hàng triệu tín đồ đến chiêm bái và cúng dường.

Trong Phật giáo, xá lợi không chỉ là di tích thiêng liêng mà còn là biểu tượng của trí tuệ, đức hạnh và công phu tu hành. Người Phật tử tin rằng khi chiêm bái xá lợi, họ có thể tích tụ công đức, thanh tịnh thân tâm và gieo duyên với con đường giác ngộ. Việc xây dựng tháp tôn thờ xá lợi không chỉ nhằm mục đích bảo tồn di tích mà còn lan tỏa tinh thần từ bi, trí tuệ đến cộng đồng Phật tử và nhân loại.

Mặc dù xá lợi được coi là thiêng liêng trong tín ngưỡng Phật giáo, cũng có những góc nhìn khoa học cho rằng xá lợi chỉ là sản phẩm kết tinh của nhiệt độ cao và khoáng chất trong cơ thể. Tuy nhiên, điều này không làm suy giảm niềm tin và lòng tôn kính của hàng triệu người Phật tử, bởi giá trị của xá lợi nằm ở chiều sâu tinh thần, chứ không thuần túy vật lý.

Xá lợi ngày nay cũng trở thành cầu nối giữa tôn giáo và văn hóa, giúp thế giới hiểu hơn về triết lý vô thường, từ bi và giác ngộ của đạo Phật. Những cuộc triển lãm xá lợi, các hoạt động chiêm bái, cúng dường thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng, góp phần quảng bá những giá trị nhân văn sâu sắc của Phật giáo đến với cộng đồng.