Vị vua nhân từ bậc nhất sử Việt, tiếng thơm đến nay còn lưu truyền, là ai?

Quân vương nhân từ nhất lịch sử Việt Nam - Lý Thánh Tông

Ông chính là vua Lý Thánh Tông (1023-1072), con của vua Lý Thái Tông và Linh Cảm Hoàng hậu.

Ngay từ thuở nhỏ, Lý Thánh Tông nổi bật với trí thông minh vượt trội. Không chỉ vậy ông còn xuất sắc trong văn chương và là bậc thầy võ nghệ.

Năm 1054, ngay sau khi lên ngôi, Lý Thánh Tông cho đổi tên nước từ Đại Cồ Việt thành Đại Việt, nuôi hoài bão xây dựng đất nước thành quốc gia văn minh hùng mạnh.

Quốc hiệu Đại Việt tồn tại không liên tục (gián đoạn 7 năm thời nhà Hồ và 20 năm thời thuộc Minh), kéo dài từ năm 1054 đến năm 1804, trải qua các triều Lý, Trần, Lê, Mạc và Tây Sơn, khoảng 723 năm.

Khi còn là thái tử, Lý Thánh Tông được vua cha cho ở cung Long Đức, nơi ông có cơ hội tiếp xúc với cuộc sống của nhân dân từ sớm. Cũng bởi vậy mà ông rất thương dân, hiểu được nỗi khổ của họ. Lòng vị tha, nhân hậu ngày càng lớn dần trong con người Lý Thánh Tông, để rồi khi lên ngôi, ông trở thành quân vương có những chính sách cai trị khoan hòa, nhân từ.

Vua Lý Thánh Tông là quân vương có những chính sách cai trị khoan hòa, nhân từ (Ảnh minh họa).

Những câu chuyện còn lưu truyền về vị vua nhân từ

Sách Giản yếu sử Việt Nam kể lại, mùa đông năm 1055, một lần vào tiết đại hàn khí trời rất lạnh, nhà vua nói với các cận thần: “Trẫm ở trong cung, sưởi lò than, mặc áo lông chồn mà còn lạnh thế này, nghĩ đến người tù bị giam trong ngục, xiềng xích đớn đau, gian ngay chưa rõ, ăn không no bụng, mặc chẳng kín thân, khốn khổ vì gió lạnh, rét buốt có thể chết, trẫm rất thương xót”.

Vua nói xong, truyền lệnh cho quan Hữu ty phát thêm chăn chiếu cho tù nhân và cấp cơm ngày hai bữa. Vua đồng thời xuống chiếu miễn giảm thuế năm đó cho dân. Trước đó, vua hạ lệnh đốt bỏ những hình cụ tra tấn.

Một lần khác vào mùa hạ năm 1064, vua ngự ở điện Thiên Khánh xử kiện. Khi ấy công chúa Động Tiên đứng hầu bên cạnh, vua chỉ vào công chúa bảo các hình quan rằng: “Ta yêu con ta cũng như lòng ta yêu thương con dân trăm họ. Dân chúng nhiều kẻ không hiểu, mắc vào hình pháp, trẫm rất xót thương. Từ nay về sau, không cứ gì tội nặng hay nhẹ, nhất loạt đều phải khoan giảm”.

Lý Thánh Tông gần gũi trăm họ, quan tâm đến đời sống mọi mặt của nhân dân, gặp thiên tai mất mùa thì ban lệnh chẩn cấp, mùa xuân cày ruộng tịch điền, đi xem cấy lúa, đánh cá, mùa hạ đi xem bơi thuyền, thăm và động viên nhân dân cấy lúa. Vì vậy, ông được trăm họ mến phục.

Những chính sách này khiến người dân kính trọng và biết ơn ông. Để đáp lại ân huệ của vua, họ cùng nhau sống lương thiện, giữ gìn đạo đức.

(Ảnh minh họa)

Vua Lý Thánh Tông còn là người rất coi trọng việc học khi cho dựng Văn Miếu ở phía Nam thành Thăng Long vào năm 1070. Văn Miếu là nơi các hoàng tử, hoàng thất đến học. Đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho thành lập trường Quốc Tử Giám bên cạnh Văn Miếu. Đây được coi là ngôi trường đại học đầu tiên của nước ta, chuyên đào tạo nhân tài cho đất nước.

Dù nổi tiếng nhân từ nhưng vua Lý Thánh Tông cũng là vị tướng đáng sợ trên chiến trường. Năm 1069, ông cùng Lý Thường Kiệt đem quân thảo phạt quân Chiêm Thành, triệt phá kinh đô Trà Bàn, bắt sống vua Chiêm Thành (do nước bạn thường xuyên quấy nhiễu nước ta). Sau này, để được về nước, vua Chiêm đã dâng 3 châu là Địa Lý, Ma Linh, Bố Chính (Quảng Bình và Bắc Quảng Trị ngày nay).

Sau lần chinh phạt Chiêm Thành đó, vị thế của Đại Việt ta lên cao đáng kể, đến mức nước Tống cũng phải e dè. Riêng Chiêm Thành từ đó kính sợ và thần phục nước ta, thậm chí còn cho sứ thần sang cống nộp Đại Việt.