Vì sao người xưa đặc biệt kiêng kị việc xới cơm một lần?

"Một lần cơm cúng, hai lần cơm ăn"

Từ xa xưa, người Việt đã quan niệm rằng mỗi hành động đều mang một ý nghĩa riêng, có thể mang lại điều tốt lành hoặc xui rủi. Trong bữa cơm hàng ngày, việc xới cơm cũng không ngoại lệ. Thay vì xới một lần cho đầy bát, người xưa luôn xới ít nhất hai lần, ngay cả khi chỉ lấy một lượng cơm nhỏ. Việc xới một lần bị xem là sự đoảng vị, vô ý, thậm chí phạm phải điều kiêng kỵ.

Câu tục ngữ "Một lần cơm cúng, hai lần cơm ăn" đã lý giải rõ ràng quy tắc này. Xới cơm một lần đầy bát chỉ được áp dụng trong các lễ cúng bái, dành cho người đã khuất. Đối với người sống, đặc biệt là người khỏe mạnh, việc này bị coi là điều không may mắn. Người xưa tin rằng đây là một hành động xấu, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người đang sống. Chính vì vậy, từ đời này qua đời khác, cha ông ta luôn nhắc nhở con cháu phải xới cơm hai lần, mỗi lần một ít, tuyệt đối không được xới một lần đầy bát.

Người xưa kiêng kị việc xới cơm một lần (Ảnh minh hoạ)

Không chỉ kiêng xới cơm một lần, người Việt còn tránh xới cơm có ngọn (tức là cơm vun đầy lên miệng bát). Bát cơm đầy ắp như vậy dễ liên tưởng đến bát cơm cúng, vốn là biểu tượng của sự tôn kính dành cho người đã khuất. Trong khi đó, với người sống, bát cơm đầy có ngọn bị coi là thô thiển, thậm chí mang ý nghĩa trù ẻo, không may mắn.

Cách xới cơm đúng là xới ít nhất hai muôi, lượng cơm dưới miệng bát một chút, không vun đầy, cũng không nén chặt cơm. Đây không chỉ là một quy tắc mà còn là sự thể hiện sự tinh tế, tôn trọng trong văn hóa ẩm thực của người Việt.

(Ảnh minh hoạ)

Những điều kiêng kỵ khác trên bàn ăn

Ngoài việc xới cơm, người xưa còn có những kiêng kỵ khác trong bữa ăn, thể hiện sự cẩn trọng và tôn trọng:

- Cắm đũa vào bát cơm: Hành động này gợi lên hình ảnh bát cơm cúng, tạo cảm giác không an lành và sợ hãi.

- Lấy đũa gõ bát: Hành động này bị xem là bất lịch sự, chỉ những người ăn xin hoặc muốn gây chú ý mới làm như vậy.

(Ảnh minh hoạ)

- Gắp nối đũa: Nhận thức ăn trực tiếp từ đũa người khác được coi là điều đại kỵ, gợi nhớ đến việc gắp tro cốt của người đã khuất.

Những kiêng kỵ này tuy nhỏ nhặt nhưng lại mang ý nghĩa lớn lao, thể hiện sự tôn trọng những giá trị văn hóa truyền thống và thể hiện cách người xưa ứng xử trong cuộc sống hàng ngày. Ngày nay, dù xã hội có nhiều thay đổi, việc tìm hiểu và trân trọng những nét văn hóa này vẫn là điều cần thiết để gìn giữ bản sắc của dân tộc.