Trung du miền núi phía Bắc từng có 2 tỉnh sáp nhập rồi chia tách sau 31 năm

Trong lịch sử, Bắc Kạn và Thái Nguyên từng thuộc về một đơn vị hành chính nhất. Thời Hậu Lê, vùng đất này gọi là thừa tuyên Thái Nguyên hay thừa tuyên Ninh Sóc, thời Lê - Trinh gọi là trấn Thái Nguyên, đến thời Nguyễn trở thành tỉnh Thái Nguyên. Năm 1900, thực dân Pháp phân phủ Thông Hóa ra khỏi Thái Nguyên, lập thành tỉnh Bắc Kạn.

Năm 1965, phê chuẩn của Quận ban Thường vụ Quốc hội, hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên được hợp nhất thành tỉnh Bắc Thái, gồm có thành phố Thái Nguyên, thị xã Bắc Kạn và 12 huyện. Sau nhiều lần sắp xếp đơn vị hành chính, đến năm 1996, Bắc Thái có diện tích 8.336,64km2, dân số 1.287.346 người, với các đô thị chính gồm TP. Thái Nguyên, thị xã Bắc Kạn, thị xã Sông Công và 10 huyện.

Ngày 11/6/1996, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa IX nghị quyết quyết định chia tỉnh Bắc Thái thành hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên. Đồng thời, hai huyện Ngân Sơn, Ba Bể của Cao Bằng cũng được nhập vào Bắc Kạn. Khi đó, Tỉnh Bắc Kạn gồm thị xã Bắc Kạn và 5 huyện, còn Thái Nguyên bao gồm TP. Thái Nguyên, thị xã Sông Công và 7 huyện.

Gần 30 năm tái lập, cả hai tỉnh đã có những bước phát triển mạnh mẽ, khẳng định vị trí kinh tế - xã hội trong khu vực. Thái Nguyên hiện được mệnh danh là "thủ phủ công nghiệp phía Bắc", "thung lũng Silicon của Việt Nam", với hàng tỷ USD vốn FDI, trở thành thành một trung tâm công nghiệp quan trọng. Thành phố Thái Nguyên đã một lần được công nhận đô thị loại II năm 2002 và đô thị loại I trực thuộc tỉnh năm 2010.

Một góc TP. Thái Nguyên, Tỉnh Thái Nguyên

Theo quy định đến năm 2035, TP. Thái Nguyên được xác định là trung tâm kinh tế, chuyển đổi số, giáo dục - đào tạo, y tế, khoa học công nghệ vùng trung du và miền núi Bắc Bộ, đóng vai trò kết nối Thủ Đô Hà Nội.

Trong khi đó, Bắc Kạn hiện có diện tích gần 4.900km2, dân số 326.500 người – thấp nhất ở 63 tỉnh, thành cả nước. Dù quy mô dân số không lớn nhưng tỉnh vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định, đặc biệt là tiềm năng phát triển du lịch. Hồ Ba Bể, một trong 20 hồ nước màu lớn nhất thế giới, đã được công nhận là Di tích danh lam chiến thắng cảnh cấp Quốc gia đặc biệt, với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và hệ sinh thái đa dạng.

Hải Tỉnh Thái Nguyên - Bắc Kạn hiện đã được kết nối chặt chẽ nhờ các tuyến giao thông huyết mạch, đặc biệt là tốc độ cao Chợ Mới - Bắc Kạn. Tuyến đường dài gần 29km, điểm đầu kết nối với BOT Thái Nguyên - Chợ Mới, điểm cuối kết nối cao tốc Bắc Kạn - Cao Bằng, với tổng mức đầu hơn 5,750 tỷ đồng. Sau khi hoàn thành, tuyến đường cao tốc này sẽ rút ngắn thời gian di chuyển từ Hà Nội - Thái Nguyên - Bắc Kạn, đồng thời tạo điều kiện thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng trong khu vực. Tuyến đường cũng mở ra tiền đề kết nối cao tốc tới Cao Bằng và các cửa khẩu giáp biên giới với Trung Quốc, thúc thúc thương và phát triển khu vực trung du - miền núi phía Bắc.