Tội phạm tham nhũng có thể không bị xử lý hình sự nếu đáp ứng 3 điều kiện theo đề xuất mới

TAND Tối cao đang lấy ý kiến đối với Dự thảo Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham nhũng và tội phạm khác về chức vụ. Dự thảo được đánh giá là có nhiều điểm mới, đặc biệt là cơ chế khoan hồng đối với những người vi phạm vì mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội hoặc đã chủ động khắc phục hậu quả.

Đề xuất không xem xét xử lý hình sự hành vi liên quan tham nhũng nếu đáp ứng đủ 3 điều kiện (Ảnh minh họa).

Theo khoản 4 Điều 5 dự thảo quy định việc xử lý tội phạm tham nhũng, tội phạm khác về chức vụ phải bảo đảm nghiêm khắc và tuân thủ triệt để các nguyên tắc của pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình sự.

Tại khoản 2 Điều 5, dự thảo đưa ra hướng dẫn giảm nhẹ hình phạt đối với người phạm tội tham ô tài sản hoặc nhận hối lộ nếu họ chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng, hoặc lập công lớn trong quá trình điều tra, xử lý vụ án. Khi đáp ứng điều kiện này, người phạm tội sẽ không bị áp dụng mức hình phạt cao nhất trong khung truy tố.

Đáng chú ý, ở khoản 3 Điều 5 dự thảo nêu rõ việc xem xét áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt, miễn hình phạt theo Điều 59 Bộ luật Hình sự đối với các trường hợp có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ theo khoản 1 Điều 51 hoặc là người phạm tội lần đầu, đóng vai trò giúp sức, vị trí không đáng kể. Chính sách này được áp dụng nếu thuộc một trong các trường hợp: Người phạm tội không vì động cơ vụ lợi hay động cơ cá nhân khác mà chỉ vì mong muốn đổi mới, đột phá, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội hoặc bảo vệ Tổ quốc.

(Ảnh minh họa)

Người phạm tội có quan hệ lệ thuộc như cấp dưới thực hiện theo chỉ đạo cấp trên, không được hưởng lợi, chưa nhận thức đầy đủ hành vi của mình và đã chủ động khai báo, hợp tác với cơ quan chức năng.

Người phạm tội tự khai báo trước khi bị phát giác, tích cực hợp tác, nộp lại toàn bộ tài sản, khắc phục và bồi thường toàn bộ thiệt hại.

Người phạm tội sau khi bị phát hiện đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tự nguyện nộp lại tài sản và khắc phục toàn bộ hậu quả.

Khoản 4 Điều 5 là nội dung mới thu hút sự chú ý khi dự thảo đề xuất không truy cứu trách nhiệm hình sự nếu người vi phạm đáp ứng đủ ba điều kiện:

Thực hiện hành vi phạm tội nhưng vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh mà không có khiếu nại, tố cáo hoặc đã giải quyết dứt điểm các khiếu nại, tố cáo liên quan theo quy định;

Không tham nhũng, không gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước, hoặc có gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước nhưng đã khắc phục toàn bộ hậu quả;

Dự án, công trình có sai phạm đã được hoàn thành, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cho địa phương, đất nước.

Trong khi đó, theo Bộ luật Hình sự 2015, tội phạm tham nhũng và tội phạm khác về chức vụ, gồm: Tội tham ô tài sản; Tội nhận hối lộ; Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ; Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi; Tội giả mạo trong công tác; Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng; Tội cố ý làm lộ bí mật công tác; Tội vô ý làm lộ bí mật công tác; Tội đưa hối lộ; Tội môi giới hối lộ; Tội lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi…

Nếu người bị kết án thuộc diện được xem xét theo cơ chế này, trường hợp đang thi hành án tù sẽ được miễn phần hình phạt còn lại; người chưa thi hành án sẽ được miễn toàn bộ hình phạt tù.