Tỉnh nào được mệnh danh 'vùng đất sen hồng', nơi lưu giữ dấu tích của vua Gia Long?

Thuộc miền Tây sông nước trù phú, Đồng Tháp sở hữu một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, với biểu tượng hoa sen kiêu hãnh vươn mình trên những đầm lầy, cùng vô vàn danh lam thắng cảnh say đắm lòng người. Không chỉ dừng lại ở vẻ đẹp tự nhiên và giá trị lịch sử, Đồng Tháp ngày nay đang vươn mình mạnh mẽ, trở thành một trong những khu vực kinh tế trọng điểm của vùng đồng bằng sông Cửu Long, khẳng định vị thế quan trọng trên bản đồ kinh tế của cả nước.

Ít ai biết rằng, tỉnh Đồng Tháp ngày nay là kết quả của một quá trình hợp nhất đầy ý nghĩa lịch sử. Vào tháng 2/1976, một quyết định quan trọng đã được đưa ra, sáp nhập hai tỉnh Sa Đéc và Kiến Phong cũ để thành lập nên tỉnh Đồng Tháp. Ban đầu, kế hoạch dự kiến còn bao gồm cả tỉnh Long Châu Tiền, với mục tiêu tạo ra một đơn vị hành chính lớn mạnh, khai thác hiệu quả tiềm năng của vùng đất. Tuy nhiên, sau khi cân nhắc kỹ lưỡng tình hình thực tế ở miền Nam sau ngày thống nhất, Nhà nước đã điều chỉnh lại việc hợp nhất các tỉnh từ khu 6 trở vào, và cuối cùng, Sa Đéc và Kiến Phong đã chính thức hợp nhất, khai sinh ra tỉnh Đồng Tháp.

Thời kỳ đầu thành lập, tỉnh Đồng Tháp bao gồm thị xã Sa Đéc, đóng vai trò là tỉnh lỵ, cùng với 5 huyện: Cao Lãnh, Tam Nông, Hồng Ngự, Lấp Vò, Châu Thành và hai thị trấn. Trải qua quá trình phát triển và nhận thấy tiềm năng to lớn của vùng Đồng Tháp Mười, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, vào năm 1994, một bước ngoặt quan trọng đã diễn ra khi trung tâm tỉnh lỵ được chuyển về Cao Lãnh. Quyết định này đánh dấu sự tập trung đầu tư và phát triển vào vùng đất hứa hẹn này, tạo động lực mới cho sự phát triển kinh tế - xã hội của toàn tỉnh.

Sen hồng Đồng Tháp: Biểu tượng văn hóa và du lịch độc đáo

Hoa sen từ lâu đã là một loài hoa quen thuộc, gắn liền với đời sống văn hóa và tâm linh của người Việt Nam. Sen có mặt ở hầu hết mọi miền đất nước, nhưng sen ở Đồng Tháp lại mang một vẻ đẹp và ý nghĩa đặc trưng riêng, khiến nơi đây được trìu mến gọi là “vùng đất sen hồng”.

Điểm đặc biệt của sen Đồng Tháp là được trồng thành những cánh đồng bạt ngàn, trải dài trên diện rộng, tạo nên một khung cảnh thiên nhiên vô cùng ấn tượng và thu hút du khách. Không chỉ ở các vùng nông thôn, sen còn được trồng ở nhiều khu đô thị, dọc theo các tuyến đường và trong sân vườn của người dân, tô điểm thêm vẻ đẹp thanh tao cho cảnh quan đô thị.

Trong đời sống thường nhật, sen có vai trò quan trọng trong văn hóa của người Đồng Tháp. Hoa sen được sử dụng để trang trí trong các nghi lễ cúng bái, trưng bày trong các buổi họp mặt và sự kiện quan trọng. Các bộ phận khác của cây sen như ngó sen, tâm sen, hạt sen, lá sen đều được tận dụng để chế biến thành nhiều món ăn ngon, bài thuốc quý và các loại trà thanh nhiệt.

Đồng Tháp từ lâu đã được biết đến với danh xưng “vùng đất sen hồng”

Không chỉ vậy, hoa sen còn vinh dự được chọn làm biểu tượng chính thức của tỉnh Đồng Tháp. Biểu tượng của tỉnh được thiết kế theo hình tròn cách điệu, với hình ảnh trung tâm là bông hoa sen đang nở rộ, bao quanh bởi hình ảnh chim sếu. Những cánh sen tượng trưng cho các thành phố, huyện và thị xã trong tỉnh, thể hiện sự đoàn kết và phát triển đồng đều. Hình ảnh chim sếu đang múa tượng trưng cho sự thanh bình, thịnh vượng và một môi trường thiên nhiên trong lành, thể hiện khát vọng về một tương lai tốt đẹp của người dân Đồng Tháp.

So với các tỉnh thành khác trong khu vực và trên cả nước, biển số xe 66 đã trở thành một dấu hiệu nhận diện quen thuộc khi nhắc đến Đồng Tháp. Ví dụ, biển số xe 56 thuộc về Thành phố Hồ Chí Minh, 76 là của tỉnh Quảng Ngãi, còn 86 là của tỉnh Bình Thuận.

Dấu tích vua Gia Long: “Cây đa bến ngự”

Đồng Tháp không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên mà còn là một vùng đất giàu truyền thống lịch sử. Địa danh “Cây đa bến ngự” tại xã Long Hưng A, huyện Lấp Vò là một minh chứng hùng hồn cho điều đó. Các tài liệu lịch sử ghi chép rằng, sau nhiều thất bại trước quân Tây Sơn, đặc biệt là trận Rạch Gầm - Xoài Mút, chúa Nguyễn Ánh đã phải trải qua một thời gian lưu vong tại Thái Lan. Đến năm 1787, Nguyễn Ánh trở về nước và chọn Hồi Oa, hay còn gọi là Nước Xoáy, làm bản doanh đồn trú.

Vị trí của Hồi Oa được đánh giá là vô cùng thuận lợi cho chúa Nguyễn trong việc xây dựng lực lượng và tiến quân đi các nơi. Ngược lại, địa thế hiểm yếu này lại gây ra nhiều khó khăn cho quân Tây Sơn trong việc tấn công. Bên cạnh đó, vùng đất này còn nổi tiếng với sự trù phú, cung cấp nguồn lương thực và hậu cần dồi dào, đồng thời dễ dàng quy tụ lòng dân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc củng cố lực lượng và chuẩn bị cho các cuộc tiến đánh tiếp theo.

Trong thời gian đóng quân tại đồn Hồi Oa, Nguyễn Ánh đã thể hiện sự quan tâm và tạo được nhiều thiện cảm đối với người dân địa phương. Nhiều gia đình đã không ngần ngại đóng góp tiền của, công sức, sẵn sàng cung cấp gạo và lương thực, xung phong phục vụ hậu cần cho quân đội của chúa Nguyễn. Nhận thấy Nước Xoáy là một vùng đất “nhân hòa, địa lợi”, có vai trò quan trọng trong hành trình trung hưng phục nghiệp, Nguyễn Ánh đã cho đổi tên Nước Xoáy thành Long Hưng, mang ý nghĩa về sự hưng thịnh lâu dài.

Khi chúa Nguyễn cùng quân lính rời khỏi đồn Hồi Oa, khu vực này được trả lại cho dân làng. Để tưởng nhớ và lưu giữ dấu tích về nơi nhà vua từng dừng chân trong hành trình khôi phục cơ nghiệp tổ tiên, người dân đã không phá bỏ mà ra sức giữ gìn nền đồn cũ qua nhiều năm tháng. Đến năm 1819, sau khi vua Gia Long băng hà, người dân địa phương đã dựng một ngôi miếu nhỏ bằng tre lá ngay trên nền đồn xưa để thờ cúng, bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng đối với vị vua khai sáng triều Nguyễn.

Ngôi miếu này, được gọi là Miếu Gia Long, Cao hoàng thái miếu hay Đức Cao hoàng Miếu, tọa lạc bên bờ sông Nước Xoáy, cách chợ Nước Xoáy khoảng vài trăm mét. Đây là một di tích lịch sử quan trọng, ghi dấu một giai đoạn gian nan nhưng đầy ý nghĩa trong cuộc đời của vua Gia Long.

Ngay phía trước ngôi miếu Gia Long (thuộc ấp Hưng Mỹ Tây, xã Long Hưng A, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp) sừng sững một cây đa cổ thụ, có chu vi khoảng 5-6 người ôm. Tương truyền rằng, đây chính là “cây đa bến ngự”, nơi chúa Nguyễn Ánh thường ngồi câu cá trong những ngày tháng bôn ba và đóng quân tại đây. Hình ảnh cây đa cổ kính, rợp bóng mát bên dòng sông yên bình đã trở thành một biểu tượng lịch sử, gợi nhớ về những sự kiện quan trọng của một thời kỳ.