Thị xã duy nhất Việt Nam lên thành phố rồi lại xuống thị xã, được mệnh danh là xứ 'một ấp sinh hai vua’ có trường chuyên đầu tiên

Ngày 14/2, tại Trường THPT Sơn Tây (thị xã Sơn Tây, Hà Nội) đã diễn ra Lễ công bố quyết định tổ chức lại Trường THPT Sơn Tây thành Trường THPT chuyên Sơn Tây.

Với quyết định này, Hà Nội hiện có 4 trường THPT chuyên trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo, gồm: THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam, THPT chuyên Nguyễn Huệ, THPT chuyên Chu Văn An và THPT chuyên Sơn Tây.

Trường THPT chuyên Sơn Tây là 1 trong 4 trường THPT chuyên trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội.

Trường THPT chuyên Sơn Tây được định hướng trở thành một ngôi trường có cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ giáo viên chất lượng cao. Không chỉ chú trọng giáo dục kiến thức, nhà trường còn tập trung phát triển đạo đức, nhân cách, kỹ năng sống, tư duy sáng tạo và nghiên cứu khoa học cho học sinh, tạo điều kiện để các em tham gia các cuộc thi trong nước và quốc tế, hướng tới mục tiêu đào tạo những công dân toàn cầu.

Với sứ mệnh mới, Trường THPT chuyên Sơn Tây sẽ hưởng những cơ chế đặc thù như các trường chuyên khác trên địa bàn thành phố. Nhà trường sẽ phát huy thế mạnh sẵn có, đổi mới quản lý, nâng cao chất lượng giảng dạy, đồng thời tạo môi trường học tập tốt nhất để học sinh rèn luyện và phát triển toàn diện.

Hiện nay, trường tọa lạc tại số 57 đường Đền Và, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây.

Trường THPT chuyên Sơn Tây được thành lập năm 1959, là một trong những trường cấp 3 ra đời sớm nhất tại Liên khu 3 cũ. Thời điểm ban đầu, trường có 3 lớp 8 quốc lập (tương đương lớp 10 bây giờ) và 3 lớp 8 dân lập, với gần 200 học sinh và 16 giáo viên. Trong giai đoạn đầu khó khăn, trường phải học nhờ Trường cấp 2 Phùng Hưng.

Trường có cơ sở vật chất hiện đại, khang trang.

5 năm sau khi thành lập, nhà trường đã có cơ sở riêng gồm 12 phòng học bên bờ sông Tích cùng các công trình phụ trợ. Đến năm 1974, Trường cấp 3 Sơn Tây chính thức được xây dựng tại phố Phan Chu Trinh, phường Ngô Quyền, thị xã Sơn Tây.

Từ năm học 1992-1993 được sự đồng ý của các cấp quản lý, Trường THPT Sơn Tây ngoài các lớp phổ thông nhà trường được mở 3 lớp chuyên đầu tiên Toán, Tin học, Ngữ Văn - đó chính là tiền thân của các lớp hệ chuyên ngày nay, hệ chuyên giai đoạn đầu được kéo dài đến năm 1996 thì tạm dừng.

Tháng 5/2004, nhà trường được phép mở lại một số lớp chuyên, mô hình đào tạo các lớp chuyên và phổ thông song song tồn tại được thực hiện cho đến ngày nay.

Cơ sở vật chất đáp ứng nhu cầu học tập và giải trí của học sinh.

Năm học 2017-2018, nhà trường chuyển đến số 57 đường Đền Và, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, với diện tích gần 42.000m², gồm 45 phòng học, thư viện, khu hiệu bộ, phòng bộ môn, nhà giáo dục thể chất, ký túc xá, sân vận động…

Năm học 2024-2025, Trường THPT Sơn Tây có 45 lớp học (gồm 18 lớp phổ thông và 27 lớp chuyên) với tổng số 1.764 học sinh. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên gồm 128 người, trong đó có 2 Tiến sĩ, 69 Thạc sĩ.

Một số hoạt động ngoại khóa của trường.

Nhà trường được đánh giá là một trong những trường THPT có chất lượng giáo dục tốt nhất Hà Nội. Trường đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều danh hiệu cao quý, gồm 3 Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba, 2 Bằng khen của Thủ tướng chính phủ, 20 Bằng khen của Bộ/Tỉnh/Thành phố. Nhà trường đã đạt kiểm định chất lượng cấp độ 2 và hai lần được công nhận trường Đạt chuẩn quốc gia, lần thứ nhất năm 2018, lần thứ 2 năm 2024.

Nhiều học sinh của trường đạt giải cao trong các kỳ thi HSG.

Trong 10 năm học gần đây, học sinh Trường THPT Sơn Tây đã đạt được nhiều thành tích nổi bật: 1 học sinh đạt Huy chương Bạc quốc tế; 41 học sinh đạt giải trong kỳ thi HSG Quốc gia với 10 giải Nhì, 15 giải Ba, 16 giải Khuyến khích; 1.072 học sinh đạt giải HSG cấp Thành phố với 47 giải Nhất, 246 giải Nhì, 330 giải Ba và 449 giải Khuyến khích; 15 Đoàn viên ưu tú là học sinh được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam…

Trải qua hơn 65 năm, Trường THPT Sơn Tây đã có 62 khóa học sinh tốt nghiệp, với gần 100.000 cựu học sinh đang sinh sống, làm việc trên khắp cả nước cũng như tại nước ngoài. Nhiều người đã trở thành lãnh đạo cấp cao, chuyên gia, nhà khoa học trong nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, không ít cựu học sinh đã trở về giảng dạy tại trường, tiếp tục cống hiến cho sự phát triển của ngôi trường thân yêu.

Sơn Tây là vùng đất cổ kính, từng được mệnh danh là "trấn Đoài", đóng vai trò "phên dậu" bảo vệ kinh thành Thăng Long xưa. Đặc biệt, đây là địa phương duy nhất trong cả nước có "một ấp sinh hai vua", nơi sinh ra Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng và Tiền Ngô Vương Ngô Quyền, cùng nhiều danh nhân hiền tài khác.

Ngày 30/12/1924, thị xã Sơn Tây chính thức được thành lập. Đến năm 2006, Sơn Tây được công nhận là đô thị loại III. Sau đó, Chính phủ ban hành quyết định nâng cấp Sơn Tây lên thành phố trực thuộc tỉnh Hà Tây.

Tháng 8/2008, cùng với toàn bộ tỉnh Hà Tây, thành phố Sơn Tây được sáp nhập vào Hà Nội trong đợt mở rộng địa giới hành chính Thủ đô. Giữa tháng 11/2008, HĐND thành phố Sơn Tây họp bất thường ra nghị quyết đề nghị chuyển đơn vị này thành thị xã. Đề xuất được HĐND Hà Nội thông qua vào cuối năm, Sơn Tây trở lại thành thị xã sau 15 tháng được gọi là thành phố.

Như vậy, Sơn Tây là thị xã duy nhất tại Việt Nam từng được nâng cấp lên thành phố rồi sau đó quay trở lại là thị xã.