'Thanh minh không đi hai mộ, một mộ không đốt hai lần giấy tiền' có nghĩa là gì? Ngày 4/4 là Tết Thanh minh rồi, tốt nhất là nên biết

Trong số những phong tục ngày Thanh minh, dân gian lưu truyền một câu nói: "Thanh minh không đi hai mộ, một mộ không đốt hai lần giấy tiền". Vậy câu nói này hàm chứa điều gì? Và những quy tắc nào cần lưu ý khi tảo mộ Thanh minh?

1. "Không đi hai mộ" và "Không đốt hai lần giấy tiền" là gì?

Câu nói "Không đi hai mộ" có nghĩa là không nên viếng hai hay nhiều phần mộ trong cùng một ngày Thanh minh. Phong tục này xuất phát từ quan niệm "sự tử như sự sinh" của người xưa, nhấn mạnh sự thành kính khi cúng bái. Nếu phải di chuyển liên tục giữa các mộ phần, việc tưởng niệm dễ trở nên vội vàng, hời hợt, mất đi sự trang nghiêm.

Vào dịp Tết Thanh minh, người dân thường tảo mộ, dâng hương, tưởng nhớ người đã khuất, vừa thể hiện tình thân huyết mạch, vừa duy trì cội rễ văn hóa qua nghi lễ truyền thống. (Ảnh minh họa)

Các nhà nghiên cứu dân gian lý giải rằng, theo quan niệm truyền thống, linh hồn tổ tiên trở về vào dịp Thanh minh để nhận lễ cúng. Việc tảo mộ phân tán có thể khiến vong linh cảm thấy bị bỏ quên. Ngoài ra, trong xã hội nông nghiệp xưa, mộ phần của một dòng họ thường tập trung cùng một nơi, việc cúng bái chung cũng phản ánh tư tưởng "gia tộc là một thể thống nhất".

Câu nói "Một mộ không đốt hai lần giấy tiền" mang ý nghĩa lễ vật cúng tế tại một ngôi mộ cần được chuẩn bị chung, tránh tình trạng mỗi người một phần riêng lẻ. Nguyên tắc này phản ánh triết lý "gia hòa vạn sự hưng" - gia đình hòa thuận thì mọi việc mới suôn sẻ.

(Ảnh minh họa)

Nếu các thành viên trong gia đình mang giấy tiền riêng để đốt, dễ xảy ra tình trạng so bì, tranh cãi về sự hơn kém trong việc cúng tế. Ví dụ, nếu anh em dâng lễ khác nhau, có thể dẫn đến mâu thuẫn không đáng có. Đến nay, nhiều dòng họ vẫn duy trì truyền thống "trưởng tộc chủ trì lễ tế", thống nhất việc chuẩn bị đồ cúng để đảm bảo sự trang nghiêm và củng cố tinh thần đoàn kết gia tộc.

Câu nói: "Thanh minh không đi hai mộ, một mộ không đốt hai lần giấy tiền" mang giá trị văn hóa truyền thống nhưng không còn là quy tắc bắt buộc trong đời sống hiện đại. Nếu có thể, vẫn nên dành thời gian tảo mộ trang nghiêm, nhưng không cần quá cứng nhắc về số lượng mộ trong một ngày. Quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính đối với tổ tiên.

2. Những điều cần lưu ý khi tảo mộ Thanh minh

- Chọn thời điểm phù hợp: Tảo mộ vào ban ngày để thuận theo quy luật tự nhiên

Theo quan niệm dân gian, Thanh minh có thể tảo mộ trong khoảng ba ngày trước và bốn ngày sau lễ chính. Thời gian lý tưởng là từ sáng sớm đến giữa trưa (5h - 13h), khi dương khí mạnh nhất, thuận lợi cho việc giao tiếp tâm linh với tổ tiên. Dù ngày nay không còn quá khắt khe về giờ giấc, nhưng tránh đi tảo mộ vào ngày mưa gió, thời tiết xấu vẫn là điều cần lưu ý, vừa để bày tỏ sự tôn kính vừa đảm bảo an toàn.

(Ảnh minh họa)

- Nghi thức tảo mộ: Giữ gìn sự trang nghiêm, thể hiện lòng thành

Trước khi đi tảo mộ, người xưa có tục tắm gội sạch sẽ, kiêng ăn đồ tanh hôi để thể hiện sự thanh tịnh, tập trung tinh thần. Ngày nay, dù không quá câu nệ, nhưng mặc trang phục giản dị, tránh quá sặc sỡ, không cười đùa hay làm ồn tại nghĩa trang vẫn là những quy tắc tối thiểu thể hiện sự tôn trọng đối với người đã khuất.

- Sắp xếp lễ vật: Bố trí đúng vị trí, hài hòa âm dương

Lễ vật cúng tế thường tuân theo nguyên tắc "trái thực, hữu tửu", tức trái cây, bánh kẹo đặt bên trái, rượu và hương nến đặt bên phải. Trước bia mộ đặt lư hương chính giữa. Cách sắp xếp này dựa trên quan niệm phong thủy "Tả Thanh Long - Hữu Bạch Hổ", tượng trưng cho sự sinh sôi, bảo hộ và cầu mong gia đình hưng thịnh.

(Ảnh minh họa)

* Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo