Sau khi quan sát cách giao phối của loài chim ô tác, cuối cùng tôi cũng hiểu tại sao bà chủ của các kỹ viện thời cổ đại lại được gọi là 'tú bà'!

Trong tiếng Hán, "鸨" (bǎo) là tên gọi của chim ô tác - một loài chim săn mồi có khả năng kiểm soát lãnh thổ rất mạnh mẽ. Tuy nhiên, chữ "鸨" này cũng xuất hiện trong từ "鸨母" (bǎo mǔ), một cách gọi cổ xưa dành cho tú bà - người cai quản các kỹ viện.

Ban đầu, từ "鸨母" có nghĩa là chim ô tác cái, nhưng theo thời gian, nó dần trở thành một thuật ngữ mang tính biểu tượng để chỉ những người phụ nữ làm chủ kỹ viện. Vậy tại sao lại có sự chuyển đổi ý nghĩa này?

Một số nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trung Quốc cho rằng cách gọi này xuất phát từ tập tính sinh sản và săn mồi của chim ô tác, có những điểm tương đồng kỳ lạ với vai trò của tú bà trong các kỹ viện:

- Chim ô tác có tính chiếm hữu cao: Loài chim này bảo vệ lãnh thổ rất nghiêm ngặt, giống như cách tú bà cai quản kỹ viện và kiểm soát chặt chẽ các cô gái trong đó.

- Chim ô tác huấn luyện chim non trước khi rời tổ: Tú bà cũng làm nhiệm vụ huấn luyện, dạy dỗ và định hướng cho các kỹ nữ.

- Cách giao phối của chim ô tác mang tính cạnh tranh cao: Điều này khiến một số người liên tưởng đến sự đào tạo khắt khe trong kỹ viện, nơi các cô gái phải đấu tranh để giành sự ưu ái của khách làng chơi.

Bằng cách quan sát đời sống của loài chim này, người xưa đã tìm ra sự tương đồng đáng kinh ngạc giữa chim ô tác và tú bà, từ đó dẫn đến cách gọi "鸨母" hay "tú bà" như một ẩn dụ châm biếm.

Từ một quan sát đơn giản về cách giao phối và sinh tồn của loài chim ô tác, người xưa đã liên hệ đến tú bà – những người đứng đầu kỹ viện thời phong kiến (Ảnh minh họa)

Trong xã hội phong kiến, kỹ viện không chỉ là nơi mua vui mà còn được xem như một hệ thống giải trí cao cấp, nơi các quan lại, văn nhân và thương gia lui tới. Những người phụ trách các kỹ viện tức tú bà nắm trong tay quyền lực rất lớn.

Cách so sánh tú bà với chim ô tác vừa mang tính mỉa mai, vừa phản ánh hiện thực xã hội phong kiến. Trong khi chim ô tác là loài săn mồi, tú bà cũng là người "săn" những cô gái trẻ, biến họ thành món hàng trong kỹ viện.

Bên cạnh đó, cách gọi này còn nhấn mạnh sự tàn nhẫn của tú bà, vì họ không chỉ kiểm soát kỹ nữ mà còn sẵn sàng trừng phạt hoặc ép buộc họ theo những quy tắc khắc nghiệt.