Sáp nhập cấp xã có kéo theo việc gộp thôn, tổ dân phố?

Theo Quyết định 758/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ được giao trọng trách phối hợp với các bộ ngành liên quan nghiên cứu, hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại hệ thống thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, hiệu quả, nhằm phục vụ trực tiếp và tốt nhất đời sống của người dân. Nhiệm vụ quan trọng này dự kiến hoàn thành trước ngày 31/5/2026, khẳng định quyết tâm và lộ trình rõ ràng của Chính phủ trong việc kiện toàn hệ thống chính quyền cơ sở.

Nghị định 33/2023/NĐ-CP đã quy định cụ thể về số lượng người hoạt động không chuyên trách tại mỗi thôn, tổ dân phố, giới hạn ở con số tối đa là 3, bao gồm bí thư chi bộ, trưởng thôn hoặc tổ trưởng tổ dân phố, và trưởng ban công tác Mặt trận. Những người này được hưởng phụ cấp hàng tháng, được ngân sách nhà nước khoán theo định mức. Theo Thông tư 07/2024/TT-BNV, khoản phụ cấp này được tính theo mức lương cơ sở hiện hành là 2,34 triệu đồng/tháng (căn cứ theo Nghị định 73/2024/NĐ-CP), đảm bảo chế độ đãi ngộ phù hợp cho những người hoạt động tại cơ sở.

Thôn, tổ dân phố có bị gộp sau khi sáp nhập xã? (Ảnh minh hoạ)

Vậy, điều kiện cụ thể nào để sáp nhập thôn, tổ dân phố? Thông tư 14/2018/TT-BNV quy định rõ ràng: nếu một thôn hoặc tổ dân phố có quy mô hộ gia đình dưới 50% so với tiêu chuẩn quy định, việc sáp nhập với đơn vị liền kề là bắt buộc. Thậm chí, ngay cả khi đạt từ 50% trở lên, nếu địa phương có điều kiện thuận lợi, việc sáp nhập vẫn được khuyến khích thực hiện nhằm tinh giản bộ máy, tiết kiệm nguồn lực.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng quá trình sáp nhập không chỉ đơn thuần là phép cộng số học. Chính quyền địa phương phải xem xét thấu đáo các yếu tố địa lý, địa hình, phong tục tập quán, đảm bảo không gây xáo trộn đến đời sống cộng đồng. Đặc biệt, đề án sáp nhập chỉ được triển khai khi có trên 50% số cử tri hoặc đại diện hộ gia đình của từng thôn, tổ dân phố tán thành. Yếu tố đồng thuận từ người dân được đặt lên hàng đầu, thể hiện tính dân chủ và sự tôn trọng ý kiến của cộng đồng.

Trong trường hợp giải thể thôn, tổ dân phố do bị thu hồi đất, tái định cư hoặc các lý do đặc biệt khác, việc di dân và bố trí lại dân cư sẽ được thực hiện theo đúng phương án bồi thường, hỗ trợ và đề án sắp xếp dân cư đã được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền. Điều này đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân trong quá trình tái định cư.

(Ảnh minh hoạ)

Một yếu tố quan trọng khác cần lưu ý là tên của thôn, tổ dân phố sau khi thành lập mới hoặc sáp nhập không được trùng với các tên đã có trong cùng xã, tránh gây nhầm lẫn. Việc đổi tên có thể được thực hiện nếu đa số người dân sinh sống tại đó có nguyện vọng chính đáng, thể hiện sự linh hoạt và tôn trọng nguyện vọng của cộng đồng.

Tóm lại, việc sáp nhập thôn, tổ dân phố là một phần tất yếu trong quá trình sáp nhập cấp xã, nhưng sẽ được thực hiện một cách thận trọng, minh bạch, với sự đồng thuận cao từ người dân và đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. Đây là một bước đi quan trọng nhằm xây dựng bộ máy chính quyền cơ sở gọn nhẹ, hiệu quả, phục vụ người dân tốt hơn trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Việc tinh gọn bộ máy không chỉ là mục tiêu, mà còn là quá trình lắng nghe, thấu hiểu và hành động vì lợi ích của người dân.