Sân bay lớn như vậy, chở nhiều hành khách như vậy, tại sao chỉ có hai hoặc ba đường băng? Chúng ta không thể xây thêm sao?

Đường băng chỉ là nơi máy bay bắt đầu và kết thúc hành trình. Thực ra, điểm nghẽn lớn nhất của ngành hàng không không nằm ở mặt đất mà là trên bầu trời. Nếu đường bộ có thể mở thêm làn xe để giảm tắc, thì trên không, các “làn bay” lại vô hình và được sắp xếp theo nhiều tầng, khiến việc điều phối phức tạp hơn rất nhiều. Mỗi đường băng lại gắn với một quy trình cất – hạ cánh riêng. Nếu đặt quá gần nhau, các luồng bay dễ giao cắt, gây nhiễu loạn và rủi ro an toàn.

Dù diện tích bao la và lượng khách khổng lồ, phần lớn sân bay trên thế giới chỉ có 2-3 đường băng

Theo quy định của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO), để hai máy bay có thể hạ cánh độc lập, hai đường băng song song phải cách nhau tối thiểu 1.035 mét. Đây là giới hạn kỹ thuật khiến việc xây thêm đường băng trở nên khó trong quỹ đất hạn hẹp.

Một đường băng có thể “gánh” bao nhiêu chuyến bay?

Đừng coi thường sức chứa của một đường băng. Trong điều kiện thuận lợi, một đường băng có thể phục vụ 40–60 chuyến mỗi giờ, tức cứ khoảng một phút lại có một chiếc máy bay cất hoặc hạ cánh. Nhiều sân bay vận hành theo mô hình “tách biệt chức năng”: một đường dành cho cất cánh, một cho hạ cánh, giúp giảm xung đột và tăng năng suất.

(Ảnh minh họa)

Chẳng hạn, sân bay quốc tế Bắc Kinh sử dụng ba đường băng song song theo cơ chế này, duy trì lưu lượng dày đặc mà vẫn đảm bảo an toàn. Điều đó cho thấy, hiệu suất của sân bay không chỉ phụ thuộc số lượng đường băng, mà vào toàn bộ hệ thống kiểm soát bay trên không.

Giới hạn vật lý và tác động môi trường

Xây thêm đường băng không đơn giản như trải một đoạn nhựa mới. Một đường băng hạng 4F dành cho máy bay cỡ lớn như A380 phải dài trên 3.000 mét, kèm theo khu an toàn, đường lăn và vùng đệm, chiếm tới hàng trăm hecta đất.

Trong khi đó, quỹ đất quanh sân bay ngày càng đắt đỏ. Mở thêm đường băng đồng nghĩa mở rộng khu vực chịu tiếng ồn – yếu tố thường khiến người dân xung quanh phản đối. Vì vậy, mỗi dự án mở rộng đều phải trải qua quy trình đánh giá tác động môi trường và tham vấn cộng đồng kéo dài nhiều năm.

(Ảnh minh họa)

Chi phí khổng lồ và quy luật “lợi nhuận giảm dần”

Một đường băng mới có thể tiêu tốn hàng chục nghìn tỷ đồng, chưa kể hệ thống phụ trợ như tháp điều khiển, đường lăn, nhà ga, bãi đỗ, khu kỹ thuật... Theo quy luật kinh tế hiệu suất biên giảm dần, khi đầu tư càng nhiều vào một yếu tố, lợi ích tăng thêm từ mỗi khoản đầu tư mới sẽ nhỏ dần.

Với sân bay, đường băng đầu tiên giúp chuyển từ “không có” sang “có”; đường băng thứ hai giảm tải và nâng cao độ đúng giờ. Nhưng từ đường băng thứ ba trở đi, hiệu quả tăng thêm không đáng kể, bởi giới hạn nằm ở những khâu khác như nhà ga, khu soi chiếu, bãi đỗ hay năng lực xử lý hành lý. Nói cách khác, dù có thêm 10 đường băng mà nhà ga quá tải, sân bay vẫn… tắc như thường.