Phụ nữ sinh đủ 2 con được Bộ Y tế đề xuất vào nhóm ưu tiên mua nhà ở xã hội

Dự báo từ sau năm 2054 dân số Việt Nam sẽ tăng trưởng âm

Tại Việt Nam, mức sinh đã giảm từ 2,11 con/phụ nữ (năm 2021), xuống 1,91 con/phụ nữ (năm 2024) thấp hơn mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ) và được dự báo tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo.

Hiện nay, ở Việt Nam, thanh niên có xu hướng kết hôn muộn hơn và sinh ít con hơn. TPHCM, một trong những nơi có thu nhập bình quân đầu người cao nhất cả nước, là địa phương có tuổi kết hôn trung bình lần đầu trên 30 tuổi, mức sinh dưới 1,4 con/phụ nữ.

Tình trạng này cũng xuất hiện tại vùng Đông Nam bộ, các thành phố lớn và nơi kinh tế phát triển.

Bộ Y tế cho biết theo dự báo, ở kịch bản mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039 Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng, năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm.

"Mức sinh thấp kéo dài sẽ tác động trực tiếp, sâu sắc tới quy mô, cơ cấu dân số và để lại nhiều hệ lụy như thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số, gia tăng các dòng di cư", Bộ Y tế nhận định trong dự thảo báo cáo tác động chính sách mới nhất, nằm trong hồ sơ dự thảo Luật Dân số đang được lấy ý kiến.

Đề xuất bổ sung phụ nữ sinh đủ 2 con ở một số khu vực vào nhóm hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội

Để ngăn đà mức sinh giảm và duy trì mức sinh thay thế, Bộ Y tế đề xuất bổ sung nhóm phụ nữ sinh đủ 2 con ở các khu công nghiệp, khu chế xuất và các tỉnh, thành có mức sinh thấp vào Điều 76 Luật Nhà ở, để cho phép nhóm này được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội.

Một dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội. Ảnh minh hoạ

Nhà ở xã hội là nhà ở có sự hỗ trợ của Nhà nước, với mục đích cung cấp nhà ở giá rẻ cho một số nhóm ưu tiên. Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật ngày 22/5, khi thảo luận về đề nghị xây dựng Luật Dân số, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu nghiên cứu mở rộng chính sách nhà ở xã hội cho các gia đình đông con, người nghèo có hoàn cảnh đặc biệt khi có con.

Số địa phương có mức sinh dưới mức sinh thay thế đang có xu hướng tăng. Cụ thể, năm 2019 có 22 tỉnh, năm 2023 có 27 tỉnh và năm 2024 là 32 tỉnh. Các tỉnh có mức sinh thấp hầu hết nằm ở vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đô thị hóa cao, tăng trưởng kinh tế nhanh. Hà Nội năm 2024 có mức sinh xuống thấp nhất lịch sử (1,86 con/phụ nữ).

Đề xuất phụ nữ khi sinh con thứ 2 được kéo dài thời gian nghỉ thai sản lên 7 tháng

Trong dự thảo Luật Dân số, ngoài đề xuất cho phép cặp vợ chồng, cá nhân quyết định số con, Bộ Y tế cũng đề xuất định kỳ Chính phủ công bố tình trạng mức sinh để địa phương xây dựng, thực hiện chính sách hỗ trợ, khuyến khích phù hợp nhằm duy trì mức sinh thay thế.

Nếu mức sinh của một số địa phương xuống rất thấp, Chính phủ báo cáo, đề xuất với Quốc hội có biện pháp can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, dự thảo không nêu rõ "định kỳ" ở đây là bao nhiêu lâu.

Cùng đó, lao động nữ khi sinh con thứ 2 được đề xuất kéo dài thời gian nghỉ thai sản từ 6 lên 7 tháng.

BHXH Việt Nam cho biết năm 2024 có 6.531 lượt người giải quyết chế độ thai sản sinh 2 con với số kinh phí là hơn 354 tỷ đồng. Mức chi trả trợ cấp thai sản khi sinh 2 con bình quân là 46,2 triệu đồng. Như vậy, mỗi phụ nữ khi sinh 2 con được hưởng trợ cấp thai sản với mức bình quân là 7,7 triệu đồng/tháng.

Nếu thực hiện quy định phụ nữ sinh con thứ hai được hưởng thêm một tháng nghỉ thai sản, dự kiến ngân sách nhà nước cần chi trả khoảng 50,3 tỷ đồng/năm. Với doanh nghiệp, quy định này tác động tới chi phí trong ngắn hạn.

Các nhóm biện pháp giúp tăng tỷ lệ sinh

- Tại nơi làm việc: cải thiện chế độ nghỉ thai sản, chế độ bố nghỉ chăm con, chế độ nghỉ phép không lương được bảo đảm công việc, thời giờ làm việc ngắn hơn hoặc bán thời gian.

- Ưu đãi tài chính: tiền thưởng cho việc sinh con, ưu đãi thuế, trợ cấp tiền mặt hằng tháng cho trẻ em; hỗ trợ thuê nhà, mua nhà ở.

- Chăm sóc trẻ em: tăng tính sẵn có của dịch vụ chăm sóc trẻ em, hỗ trợ chi phí chăm sóc trẻ em;…

- Hỗ trợ sinh sản: cải thiện hỗ trợ của nhà nước cho thụ tinh trong ống nghiệm, quy định bảo hiểm hiếm muộn, tăng tính sẵn có của dịch vụ thụ tinh trong ống nghiệm.