Phát hiện loài thực vật trong suốt độc đáo ở độ cao kỷ lục tại Việt Nam

Các nhà khoa học vừa công bố phát hiện một loài thực vật đặc biệt, không chứa diệp lục, có tên khoa học là Thismia papillata, tại khu vực rừng nguyên sinh thuộc bản Vịn, xã Bát Mọt, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Điều đáng chú ý, đây là loài thực vật dị dưỡng duy nhất được ghi nhận ở độ cao 800 mét so với mực nước biển tại Việt Nam, đánh dấu một khám phá quan trọng trong lĩnh vực đa dạng sinh học của đất nước.

Phát hiện loài thực vật trong suốt độc đáo tại Việt Nam

Thông tin được công bố vào ngày 23/12 bởi Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên, nơi các nhà khoa học thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga và Đại học Tổng hợp Moscow (Nga) phối hợp thực hiện chuyến khảo sát sinh thái và đa dạng sinh học. Kết quả nghiên cứu đã được đăng tải trên tạp chí khoa học uy tín Phytotaxa vào tháng 6 vừa qua.

Thismia papillata thuộc chi Tiết mi (Thismia), họ Tiết mi (Thismiaceae), một nhóm thực vật thân thảo nhỏ bé, sống dị dưỡng bằng cách cộng sinh với nấm. Khác với phần lớn các loài thực vật có khả năng tự tổng hợp dinh dưỡng thông qua quá trình quang hợp nhờ diệp lục, Thismia papillata hoàn toàn phụ thuộc vào nấm để tồn tại và phát triển.

Loài thực vật mới này có thân cây hơi mọng, rễ dạng sợi và ưa môi trường ẩm ướt trên cạn. Đặc điểm nổi bật của Thismia papillata là sự "trong suốt" do không có diệp lục, lá của chúng bị suy thoái thành dạng vảy nhỏ màu trắng, dài khoảng 2mm. Cành hoa dài khoảng 1mm, mang một bông hoa duy nhất ở đầu được bao quanh bởi 3 lá bắc màu trắng nhạt.

Bông hoa của Thismia papillata có màu trắng nhạt, dài khoảng 13mm, hình chén ngược, mặt ngoài có các nốt nhú nổi rõ và uốn cong ở giữa. Các nhị hoa kết hợp thành một ống uốn cong hình chiếc ủng, noãn dưới gồm nhiều ô. Hoa thường nở vào tháng 10. Đặc điểm khác biệt nhất của loài này so với các loài khác trong chi Thismia là hình thái các phần phụ của bao hoa bên ngoài và bên trong. Cụ thể, các bao hoa bên trong hợp nhất thành dạng mũ, các phần phụ của bao hoa bên ngoài dài 15mm, còn phần phụ bên trong dài 9mm.

Theo các nhà khoa học, trên toàn thế giới hiện có 109 loài thuộc chi Tiết mi, phân bố chủ yếu ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Á, kéo dài đến vùng ôn đới Úc và châu Mỹ. Tại Việt Nam, trước đây đã ghi nhận 6 loài thuộc chi này, tuy nhiên, tất cả đều phân bố từ Quảng Trị trở vào. Việc phát hiện Thismia papillata tại Xuân Liên đánh dấu lần đầu tiên loài này được tìm thấy ở vĩ độ cao nhất trên lãnh thổ Việt Nam. Đặc biệt hơn, mẫu vật duy nhất được phát hiện cho thấy sự quý hiếm và độc đáo của loài thực vật này.

Việc phát hiện loài thực vật mới Thismia papillata tại Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên đã khẳng định thêm giá trị đa dạng sinh học của khu vực này, không chỉ đối với Việt Nam mà còn cả khu vực Đông Nam Á. Các nhà khoa học cho rằng đây là một phát hiện quan trọng, cho thấy sự đa dạng và phong phú của hệ thực vật Việt Nam, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục nghiên cứu và bảo tồn khu vực này.

Phát hiện này không chỉ góp phần làm phong phú thêm danh sách các loài thực vật ở Việt Nam mà còn mở ra những hướng nghiên cứu mới về các loài thực vật dị dưỡng, đặc biệt là cơ chế cộng sinh với nấm và khả năng thích nghi với môi trường sống độc đáo. Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên cần tiếp tục được quan tâm, đầu tư nghiên cứu để phát huy hết giá trị đa dạng sinh học, sinh thái và môi trường, đồng thời đảm bảo bảo tồn các loài sinh vật quý hiếm.