Thứ bảy, 31/05/2025
Học cách đi thẳng đứng là một phần rất quan trọng trong quá trình tiến hóa từ loài vượn cổ đại thành con người. Vì vậy, tinh tinh có thể đi thẳng? Có phải đi thẳng đứng là một đặc điểm độc đáo của con người?
Trên thực tế, có nhiều loài đười ươi trong chi tinh tinh và khỉ đột thuộc họ người cũng có thể đi lại. Trước khi thảo luận về những câu hỏi thú vị này, trước tiên chúng ta hãy tìm hiểu thông tin chi tiết về vượn người, cũng như mối quan hệ giữa con người, tinh tinh và khỉ đột.
Cách đây khoảng 30 triệu năm, do sự rạn nứt và kéo giãn của mảng châu Phi và mảng Ấn Độ Dương, mảng lục địa châu Phi tách khỏi lục địa Ả Rập, hình thành thung lũng tách giãn Đông Phi, dẫn đến những biến đổi cơ bản về sinh thái tự nhiên của châu Phi.
Khoảng 10 triệu năm trước, tổ tiên của chúng ta, loài vượn rừng, sống trên cây, di chuyển và kiếm ăn trên cây quanh năm. Do khí hậu khô nóng, địa hình nâng cao, rừng rậm suy thoái, vượn cổ rừng phải chui xuống đất bắt đầu cố gắng đi thẳng, trải qua hàng triệu năm cuối cùng mới tiến hóa thành người.
Con người là loài linh trưởng, loài Homo sapiens duy nhất hiện đang tồn tại trong chi Homo. Nhưng trong lịch sử tiến hóa của loài người, theo phân loại động vật, chúng ta thực ra là cùng một loài cổ xưa cùng họ, và ít nhất 16 loài đã tuyệt chủng, bao gồm Homo habilis, Floresian, artisan, Homo erectus, Heidelbergian, Neanderthal.
Ngoài chi Homo, họ Homo bao gồm các chi Tinh tinh và Khỉ đột. Sự khác biệt giữa người hiện đại và vượn là rõ ràng, bao gồm thói quen đi bằng hai chân, chế tạo công cụ, bộ não, ngôn ngữ, ý thức và xã hội.
Giữa con người và vượn người hiện đại, họ hàng gần nhất là tinh tinh, và bằng chứng từ sinh học phân tử cho thấy sự khác biệt giữa con người và tinh tinh trong DNA không mã hóa chỉ là 1,2%. Tiếp theo là khỉ đột, với sự khác biệt 1,6% so với con người. Sau đó là đười ươi, với mức chênh lệch 3,1 phần trăm so với con người, và xa hơn nữa là vượn.
Tại sao con người đi thẳng đứng? Lý do là đi thẳng đứng không chỉ tiết kiệm sức lực mà còn dễ dàng phát hiện kẻ thù, tìm kiếm thức ăn và nơi trú ẩn. Quan trọng nhất, việc giải phóng đôi tay đã đặt nền móng cho sự hình thành nền văn minh nhân loại.
Homo là loài linh trưởng duy nhất có thói quen đi thẳng bằng hai chân. Năm 2001, các nhà khoa học đã phát hiện ra người đàn ông Shah của Chad, và kết luận thông qua nghiên cứu và phân tích cấu trúc giải phẫu của xương đùi và xương trụ rằng người đàn ông Shah của Chad đã đi bằng hai chân cách đây 7 triệu năm. Các nhà khoa học cũng phát hiện ra rằng các đặc điểm của ulnar phù hợp với sự thích nghi để leo trèo, cho thấy rằng Chadian Shahs cũng có thể sử dụng tay cầm và tay chân của mình để trèo lên và xuống cây.
Theo nghiên cứu về hóa thạch người cổ đại, 6 loài Hominids đã có khả năng đi thẳng từ trước 2 triệu năm trước. Đi thẳng đòi hỏi các đặc điểm hình thái của bộ xương như vậy: ví dụ, vị trí của lỗ mũi hướng về phía trước, cột sống tạo thành độ cong ngực về phía sau và độ cong thắt lưng về phía trước, đồng thời xương chậu mở rộng và rút ngắn. Xương chi dưới dài ra, chiếm khoảng 20% chiều cao, góc xương đùi nghiêng vào trong, ngón chân cái to ra, song song hơn với các đốt ngón khác; ngoài ra, vòm của bàn chân được hình thành.
Hiện tại, có sáu giả thuyết chính về lý do tại sao vượn người có thể đi thẳng đứng: rảnh tay, cảnh giác với nguy hiểm, tản nhiệt hiệu quả, giảm tiêu thụ năng lượng, trưng bày cơ thể và tìm kiếm thức ăn. Nhưng những giả thuyết này thực sự là kết quả hơn là nguyên nhân của việc đi thẳng đứng.
Lý thuyết mới nhất là lý thuyết chuyển động của cánh tay được đề xuất bởi một số học giả vào năm 2019. Người ta tin rằng hành vi của cánh tay đã đặt nền tảng cho việc đi thẳng đứng, tức là tổ tiên loài người cổ đại vẫn còn ở giai đoạn vượn cổ đại, trước khi từ trên cây xuống đất, cấu trúc của cơ thể đã giúp chúng ta có thể đi lại đứng thẳng do hệ thống treo và chuyển động của cánh tay, và Sau khi có được khả năng đi thẳng đứng bằng hai chân, nó đã tiếp cận với sự sống trên mặt đất từ trên cây.
Ngoài đặc điểm đi thẳng của con người, có nhiều trường hợp đười ươi biết đi trong chi tinh tinh và khỉ đột. Nhưng có rất ít người có thể kiên trì thói quen đi thẳng trong thời gian dài, bởi vì cấu trúc xương của họ không thích hợp cho việc đi thẳng trong thời gian dài.
Các quan sát về khỉ đột trong môi trường tự nhiên của chúng cho thấy khỉ đột là cư dân sống trong rừng, nhưng thời gian sống trên cây của chúng là có hạn. Nó có thể đi thẳng đứng trên mặt đất, nhưng thường đi bằng bốn chân. Các nhà nghiên cứu người Anh nghiên cứu tinh tinh hoang dã ở Tanzania đã đưa ra ý tưởng rằng khả năng đi thẳng bằng hai chân có thể đã được tổ tiên của chúng ta học được trên cây. Trong số 13 con tinh tinh được nghiên cứu, 85% hành vi đứng thẳng xảy ra trên cây chứ không phải trên mặt đất. Theo phát hiện khảo cổ mới nhất, một nhánh mới của vượn nhân hình cách đây 3,4 triệu năm đã có cả khả năng đi đứng và leo trèo.
Nói tóm lại, con người đang trong một cuộc đấu tranh sinh tồn khốc liệt, sau quá trình chọn lọc tự nhiên lâu dài, các đặc điểm cơ thể của họ đã diễn ra những thay đổi lớn, chi dưới phù hợp hơn để đi thẳng, bàn tay ngày càng trở nên khéo léo, kích thước bộ não đang dần tăng lên, và cuối cùng ý thức và ngôn ngữ đã xuất hiện, khiến chúng hoàn thành quá trình chuyển đổi từ vượn sang người từ sử dụng công cụ sang chế tạo công cụ. Tuy nhiên, tinh tinh hay khỉ đột có thể do đột biến gen, thói quen sống nuôi nhốt hoặc bắt chước nên đã gây ra những thay đổi kỳ lạ trong hành vi, thậm chí có hiện tượng đi thẳng đứng.
Theo báo cáo, trong một sở thú ở Hoa Kỳ, một con khỉ đột đã đi thẳng bằng hai chân trong hơn mười năm và đã hoàn toàn thích nghi với tư thế đi thẳng đứng.
Vì vậy, chính xác thì điều gì đã khiến những con khỉ đột thực hiện sự thay đổi này? Theo phân tích của người nuôi con khỉ đột này, có thể do sạch sẽ nên nó đi đứng thẳng.
Ngoài sự sạch sẽ, khỉ đột còn đi thẳng đứng để nhìn rõ hơn, khi thấy người chăn nuôi phân phát thức ăn, nó sẽ nhanh chóng bước tới và dùng đôi tay được “giải phóng” của mình để nhặt thức ăn, điều này rõ ràng là linh hoạt hơn so với việc đi trên tất cả bốn chân.
Tuy nhiên, khỉ đột trong tự nhiên hầu như không đi thẳng đứng. Hiện tượng đi thẳng đứng thường xảy ra ở khỉ đột nuôi nhốt, đặc biệt là khỉ đột sống với con người từ nhỏ, chúng có chỉ số IQ cao và sẽ bắt chước, học hỏi hành vi của con người.
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 chính thức có hiệu lực...
Kiến thức - 1 giờ, 9 phút trước
Một loạt báo cáo từ McKinsey, Adweek, Coschedule đến Digital Marketing Institute (DMI) đều cho thấy: các công cụ AI đang dần thay thế phần lớn công việc của người làm marketing.
Làm sao - 1 giờ, 14 phút trước
Gạo ST25, niềm tự hào của Việt Nam khi đạt danh hiệu “Gạo ngon nhất thế giới” năm 2019, đang bị làm giả một cách tinh vi, gây thiệt hại không nhỏ cho người...
Kiến thức - 1 giờ, 24 phút trước
Tổng thu ngành này năm 2024 ước đạt 840.000 tỷ đồng, tăng 23,8% so với năm trước. Doanh nghiệp đẩy mạnh đãi ngộ, thưởng hấp dẫn để thu hút nhân lực.
Kiến thức - 2 giờ, 40 phút trước
Nếu vi phạm quy định này theo Nghị định 168 và gây tai nạn thì người điều khiển xe máy sẽ bị phạt tiền từ 10 đến 14 triệu đồng và bị trừ 10...
Đời sống số - 2 giờ, 51 phút trước
Tết Đoan Ngọ được xem là lúc con người tin rằng cần "diệt sâu bọ", không chỉ sâu ở ruộng đồng, mà còn là những "sâu bệnh" trong cơ thể, trong tâm hồn.
Kiến thức - 2 giờ, 40 phút trước
Nếu vi phạm quy định này theo Nghị định 168 và gây tai nạn thì người điều khiển xe máy sẽ bị phạt tiền từ 10 đến 14 triệu đồng và bị trừ 10...
Đời sống số - 2 giờ, 51 phút trước
Tết Đoan Ngọ được xem là lúc con người tin rằng cần "diệt sâu bọ", không chỉ sâu ở ruộng đồng, mà còn là những "sâu bệnh" trong cơ thể, trong tâm hồn.
Khỏe đẹp - 2 giờ, 54 phút trước
Nhiều người miệt mài tập luyện các bài gập bụng với hy vọng nhanh chóng sở hữu vòng hai thon gọn, săn chắc. Tuy nhiên, theo huấn luyện viên (HLV) Monty Simmons, bí quyết...
Kiến thức - 2 giờ, 9 phút trước
Theo quy định, Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố có thể bị miễn nhiệm trong trường hợp cụ thể sau đây.
Tin trong ngày - 2 giờ, 15 phút trước
Kỳ thi đánh giá năng lực Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) năm 2025 khép lại với kết quả đáng chú ý, trong đó Nguyễn Duy Phong, học sinh trường THPT Chương Mỹ...
Đời sống số - 2 giờ, 18 phút trước
Trung tâm phục vụ hành chính công Thành phố Hà Nội vừa có thông báo về việc tiếp nhận toàn bộ hồ sơ nhóm thủ tục hành chính lĩnh vực đăng ký biện pháp...
Đời sống số - 2 giờ, 20 phút trước
Người tuổi Hợi sẽ gặp nhiều may mắn vào tháng 5 âm lịch. Họ sẽ có mối quan hệ tốt với người lớn tuổi và tương tác nhiều hơn với người thân và bạn...
Kiến thức - 3 giờ, 34 phút trước
Chính phủ ban hành Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định mức phạt lỗi đi xe máy thành đoàn gây cản trở giao thông.
Tin trong ngày - 3 giờ, 34 phút trước
Sự phát triển mạnh mẽ của hạ tầng giao thông Hà Nội đang làm thay đổi diện mạo thủ đô. Trong đó, dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng...
Kiến thức - 3 giờ, 35 phút trước
Bộ Nội vụ đã công bố dự thảo Nghị định tinh giản biên chế, trong đó nêu rõ 4 nhóm đối tượng này thuộc diện tinh giản biên chế khi sáp nhập tỉnh, xã....
Kiến thức - 3 giờ, 35 phút trước
Đúng 1 tháng nữa, lương hưu sẽ được điều chỉnh dựa trên mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng.
Tin trong ngày - 3 giờ, 39 phút trước
Một ngành học đặc biệt đang nổi lên như "miền đất hứa" cho sinh viên, không chỉ đảm bảo cơ hội việc làm rộng mở mà còn mang lại mức thu nhập hấp dẫn....
Kiến thức - 3 giờ, 55 phút trước
Tùy từng trường hợp sử dụng đất mà có thời hạn khác nhau và được ghi rõ trên sổ đỏ.
Kiến thức - 3 giờ, 9 phút trước
Di chúc viết tay là một hình thức phổ biến để người dân thể hiện ý nguyện về việc phân chia tài sản sau khi qua đời. Tuy nhiên, để di chúc có hiệu...
Tin trong ngày - 3 giờ, 14 phút trước
Sau vụ việc ồn ào, một số siêu thị trên địa bàn TP.HCM vẫn bày bán các sản phẩm thịt heo của C.P. Việt Nam. Nhưng một số khác lại có động thái trái...
Kiến thức - 3 giờ, 25 phút trước
Loại gỗ này chỉ mọc ở lưu vực sông Amazon thuộc Brazil, hiện đang bị khai thác trái phép dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng.
Kiến thức - 4 giờ, 44 phút trước
Khu đô thị này có quy mô dân số dự kiến khoảng 6.860 người.
Đời sống số - 4 giờ, 48 phút trước
Thông tin về việc hóa đơn trên 5 triệu đồng bắt buộc phải thanh toán qua hình thức chuyển khoản mới được khấu trừ thuế giá trị gia tăng (GTGT) đang gây xôn xao...
Kiến thức - 4 giờ, 48 phút trước
Việc nắm rõ những quy định về 16 khoản thu nhập được miễn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) trong năm 2025, giúp người dân tối ưu hóa thu nhập, tránh những sai sót...
Tin trong ngày - 4 giờ, 54 phút trước
Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai vừa công bố niêm yết nhiệm vụ Quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 đối với Khu trung tâm thương mại dịch vụ và dân cư tại xã...