Nơi đây là Cố đô đầu tiên của Việt Nam: Có từ thời ông nội vua Hùng, xuất hiện trước cả Hà Nội và Huế

Theo truyền thuyết, sau khi lên ngôi, vua Kinh Dương Vương đã thân chinh dẫn quân về phương Nam để tìm kiếm vùng đất thích hợp dựng đô. Khi đến xứ Nghệ, ngài bắt gặp một dãy núi hùng vĩ với 99 ngọn sừng sững như bức tường thành thiên nhiên. Vùng đất này xưa gọi là Cựu Đô, về sau được biết đến với cái tên Ngàn Hống, chính là núi Hồng Lĩnh ngày nay.

Thấy nơi đây có địa thế tuyệt vời, vừa giáp biển, vừa có sông núi bao bọc, đất đai màu mỡ, vua Kinh Dương Vương quyết định chọn làm kinh đô, đặt tên nước là Xích Quỷ. Chính tại vùng đất này, ngài kết hôn với Thần Long và sinh ra Lạc Long Quân, người sau này kế vị và trở thành Hùng Hiền Vương. Vì thế, có thể nói Ngàn Hống là chứng nhân cho buổi đầu dựng nước của dân tộc ta.

Một ngày nọ, khi vua đang du ngoạn trên sông Thanh Long (nay là sông Lam), ngài nhìn thấy đàn phượng hoàng 100 con bay đến tìm chỗ đậu trên núi Hồng Lĩnh. Nhưng vì núi chỉ có 99 ngọn, chim đầu đàn không tìm được chỗ đáp nên đành cất cánh bay đi, kéo theo cả đàn. Kinh Dương Vương coi đây là điềm báo, nên quyết định dời đô ra vùng châu thổ sông Hồng, chọn Phong Châu (Phú Thọ ngày nay) làm trung tâm.

Lại nói về núi Hồng Lĩnh, còn được gọi là Ngàn Hống, là một trong những dãy núi nổi tiếng bậc nhất xứ Nghệ. Dưới triều Nguyễn, hình ảnh của nó được khắc lên Anh đỉnh - một trong Cửu đỉnh đặt tại Hoàng thành Huế. Dãy núi này trải dài khoảng 30km, rộng 15km, thuộc địa phận ba huyện Nghi Xuân, Can Lộc và Đức Thọ.

Một truyền thuyết khác kể rằng, ông Đùng (một người khổng lồ) đã thu thập các ngọn núi nhỏ ven sông Lam, sông La rồi xếp thành dãy Hồng Lĩnh. Tuy nhiên, khi sắp hoàn tất ngọn núi thứ 100, ông vô tình làm rơi xuống bờ bắc sông Lam, tạo thành rú Rum. Ông Đùng cũng được cho là người đã dạy dân các làng Minh Lương, Vân Chàng nghề luyện kim và rèn đúc.

Dù truyền thuyết nói rằng Hồng Lĩnh có 99 ngọn núi, nhưng theo khảo sát hiện đại, con số thực tế chỉ khoảng 60. Với bề dày lịch sử và những câu chuyện kỳ bí, dãy núi này vẫn là một biểu tượng thiêng liêng của xứ Nghệ.