Người dân không cần công chứng khi mua bán nhà đất kể từ 1/7/2025, đúng không?

Văn phòng Chính phủ đã ban hành Thông báo số 171/TB-VPCP năm 2025; theo đó, từ tháng 5/2025, khi thực hiện các thủ tục hành chính, người dân được phép sử dụng giấy tờ điện tử tích hợp trên tài khoản VNeID thay vì phải xuất trình bản giấy, sao y hoặc công chứng.

Thông tin này khiến nhiều người hiểu nhầm rằng kể từ ngày 1/7/2025, thời điểm Luật Công chứng 2024 có hiệu lực - hoạt động công chứng sẽ không còn cần thiết, và mọi loại văn bản, giấy tờ (bao gồm hợp đồng mua bán nhà đất) sẽ không cần công chứng nhưng vẫn có hiệu lực pháp lý. Tuy nhiên, cách hiểu này là chưa chính xác.

1.1 Công chứng và chứng thực là hai hoạt động khác nhau

Trước hết cần khẳng định rằng công chứng và chứng thực là hai khái niệm pháp lý riêng biệt. Điểm khác biệt lớn nhất là: hợp đồng được công chứng có giá trị chứng cứ; các tình tiết, sự kiện ghi trong hợp đồng sẽ không cần phải chứng minh lại nếu xảy ra tranh chấp.

Ngược lại, chứng thực không có giá trị làm chứng cứ về nội dung. Khi xảy ra tranh chấp, bên khởi kiện vẫn phải có nghĩa vụ chứng minh các tình tiết, sự kiện đã được chứng thực.

Dưới đây là bảng phân biệt một số điểm khác biệt lớn giữa công chứng và chứng thực:

1.2 Không có danh mục giấy tờ bắt buộc công chứng, nhưng Luật vẫn quy định rõ các giao dịch cần công chứng

Hiện chưa có văn bản pháp luật nào quy định cụ thể danh mục giấy tờ “bắt buộc phải công chứng”. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành quy định rõ ràng những loại giao dịch bắt buộc hoặc nên công chứng, trong đó có giao dịch mua bán, chuyển nhượng nhà đất.

Các quy định này được thể hiện trong các luật chuyên ngành như: Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Hôn nhân và Gia đình, cụ thể:

Theo Luật Đất đai 2024: Khoản 3 Điều 27 quy định các giao dịch phải công chứng, gồm:

Hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở;

Hợp đồng cho thuê, cho thuê lại nhà đất;

Hợp đồng chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp;

Hợp đồng có tổ chức kinh doanh bất động sản tham gia;

Văn bản khai nhận thừa kế quyền sử dụng đất, nhà ở.

Theo Luật Kinh doanh Bất động sản 2023: Khoản 4, 5 Điều 44: Hợp đồng mua bán, thuê mua bất động sản giữa cá nhân phải được công chứng hoặc chứng thực.

Khoản 4 Điều 9: Trường hợp cá nhân bán, cho thuê mua nhà ở, công trình xây dựng thì bắt buộc phải thực hiện công chứng, chứng thực.

Từ 1/7/2025, việc sử dụng giấy tờ điện tử trên VNeID không đồng nghĩa với việc bãi bỏ hoạt động công chứng.

Theo Luật Nhà ở 2023: Khoản 1 Điều 164 quy định các trường hợp buộc phải công chứng gồm:

Mua bán, thuê mua, tặng cho, đổi, góp vốn, thế chấp nhà ở;

Văn bản thừa kế nhà ở.

Theo Luật Hôn nhân và Gia đình:

Một số giao dịch yêu cầu bắt buộc công chứng, như:

Văn bản thỏa thuận tài sản riêng trước hôn nhân;

Văn bản thỏa thuận mang thai hộ;

Văn bản ủy quyền giữa các bên trong trường hợp mang thai hộ.

Giao dịch nhà đất vẫn cần công chứng để đảm bảo quyền lợi

Rõ ràng, những giao dịch liên quan đến quyền tài sản và quyền con người đều được pháp luật quy định cần công chứng nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân, cũng như hạn chế tranh chấp phát sinh.

Ví dụ, khi mua bán nhà đất đã có hợp đồng chuyển nhượng công chứng, nếu xảy ra tranh chấp, người mua hoàn toàn có thể sử dụng hợp đồng đó như chứng cứ pháp lý vững chắc tại tòa án để bảo vệ quyền lợi của mình.

Như vậy, từ 1/7/2025, việc sử dụng giấy tờ điện tử trên VNeID không đồng nghĩa với việc bãi bỏ hoạt động công chứng. Công chứng vẫn là bước cần thiết và bắt buộc trong nhiều giao dịch, đặc biệt là các giao dịch liên quan đến nhà đất, tài sản có giá trị lớn.

Công chứng không chỉ nhằm tuân thủ quy định pháp luật mà còn bảo vệ quyền lợi pháp lý cho các bên khi xảy ra rủi ro, tranh chấp trong tương lai.