Ngành từng rất HOT, hễ tốt nghiệp là có việc, kể cả người trình độ thấp: Hiện tại lao đao vì AI

Ngành khoa học máy tính từng được săn đón

Ngành khoa học máy tính từng nằm trong nhóm ngành được săn đón nhất, khi thị trường lao động luôn rộng cửa, chỉ cần có tấm bằng tốt nghiệp, kể cả với trình độ thấp, nhiều người vẫn dễ dàng tìm được một công việc tốt.

Bill Zhu, sinh viên theo học ngành khoa học máy tính tại Đại học Wisconsin Madison (Mỹ) cho biết: “Ngày ấy, sinh viên tốt nghiệp ngành khoa học máy tính rất được săn đón với lương khởi điểm hàng trăm nghìn đô, những người chỉ giỏi một ngôn ngữ lập trình như Java cũng dễ dàng tìm được việc”.

Năm Zhu nhập học, nhà trường thậm chí công bố kế hoạch xây dựng tòa nhà học thuật trị giá 225 triệu USD cho khoa Khoa học Máy tính, Dữ liệu và Thông tin để đáp ứng nhu cầu nhân lực tăng vọt.

Trước đây, tốt nghiệp ngành khoa học máy tính rất được săn đón với lương khởi điểm hàng trăm nghìn đô (Ảnh minh họa).

Theo số liệu của CompTIA, Hiệp hội Thương mại Công nghệ, chỉ riêng trong giai đoạn 2010 - 2020, ngành đã tạo ra 2,3 triệu việc làm.

Báo cáo năm 2022 của Quỹ Khoa học Quốc gia thậm chí còn dự đoán, trong 10 năm tới, các lĩnh vực khoa học và công nghệ sẽ tăng trưởng 7%, cao hơn nhiều so với mức 2% của các ngành nghề khác.

Nhưng chỉ vài năm sau, tình hình thay đổi hoàn toàn. Trong đại dịch COVID-19, các công ty công nghệ ồ ạt tuyển dụng. Nhưng ngay sau đó, dưới tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) các công ty lại đồng loạt cắt giảm nhân sự, tạo nên một cơn bão sa thải.

Theo báo cáo được Trueup công bố chỉ riêng năm 2023 đã có 430.000 nhân viên bị sa thải. Các “ông lớn” như công ty công nghệ FAANG hay Magnificent từng là mơ ước của sinh viên giờ lại nằm trong nhóm sa thải nhiều nhất.

Zhu chưa bao giờ nghĩ rằng thị trường việc làm công nghệ sẽ lao dốc nhanh đến vậy. Vào mùa hè trước năm cuối đại học, anh bắt đầu tìm việc. Suốt 11 tháng, anh gửi khoảng 100 đơn nhưng chỉ nhận được lời mời duy nhất ngay tuần lễ tốt nghiệp. Nhiều bạn bè của anh chọn học tiếp lên thạc sĩ để trì hoãn bước ra thị trường lao động, số khác buộc phải làm các công việc trái ngành.

Không chỉ việc làm chính thức khan hiếm, ngay cả cơ hội thực tập cũng trở nên khó tiếp cận. Theo Beth Karabin, chuyên gia hướng nghiệp tại UW-Madison, ba năm gần đây, tình trạng sa thải và sự cạnh tranh từ lao động có kinh nghiệm khiến doanh nghiệp gần như không tuyển thêm thực tập sinh.

Cơ hội mới, thách thức lớn cho sinh viên

Những năm gần đây, thị trường lao động công nghệ liên tục chao đảo. Chưa kịp ổn định sau các đợt tuyển dụng rồi sa thải ồ ạt, ngành này lại đối mặt với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI).

Hàng loạt công ty công nghệ xem AI là ưu tiên hàng đầu, không chỉ trong sản phẩm mà cả hoạt động nội bộ. Mùa hè 2025, Google thay đổi nền tảng đào tạo để hướng dẫn nhân viên sử dụng AI, còn Microsoft gửi thông báo nội bộ kêu gọi nhân viên ứng dụng AI nhiều hơn.

Sự dịch chuyển này nhanh chóng tác động đến yêu cầu tuyển dụng. “Giờ đây, ngay cả vị trí đầu vào cũng đòi hỏi ứng viên có kinh nghiệm về AI”, giáo sư Rahul Gomes, Đại học UW – Eau Claire, cho biết.

(Ảnh minh họa)

Ông nhìn nhận đây là thách thức nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội mới, miễn là người học sẵn sàng tiếp nhận và thành thạo một mảng AI cụ thể.

Tại UW - Eau Claire, Gomes tham gia nhóm xây dựng chuyên ngành AI mới, thiết kế cho cả sinh viên có và không có nền tảng khoa học máy tính. Ông tin rằng tương lai sẽ xuất hiện nhiều công việc chuyên sâu ứng dụng AI vào từng lĩnh vực.

Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan. Nhiều sinh viên, như Bill Zhu lo ngại AI sẽ thay thế công việc của sinh viên mới tốt nghiệp. Anh thậm chí khuyên em gái không học khoa học máy tính vì thị trường quá cạnh tranh.

Dù vậy, Karabin, chuyên gia tư vấn nghề nghiệp trong lĩnh vực công nghệ, cho rằng cơ hội chưa khép lại. Theo ông, xu hướng đang chuyển sang các vị trí chuyên môn và người trẻ cần xác định mục tiêu nghề nghiệp từ sớm để lập kế hoạch từng bước.

“Biết mình muốn gì sẽ giúp bạn vạch được con đường. Và từng bước đi chính là cách xây dựng sự nghiệp”, Karabin nhấn mạnh.