Miền Bắc có hồ nước ngọt dung tích gấp 14 lần hồ Tây, rộng gấp đôi quận Hoàn Kiếm, mỗi ngày có hơn 3.000 công nhân xây dựng

Hồ Yên Lập, công trình thủy lợi nhân tạo lớn nhất Quảng Ninh, không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước cho ba đô thị lớn của tỉnh mà còn là một kho tàng tài nguyên ẩn giấu, với trữ lượng than đủ cho cả nước khai thác trong hai năm.

Công trình mang tính lịch sử của Quảng Ninh

Hồ Yên Lập được khởi công xây dựng vào năm 1977 và hoàn thành vào năm 1983, trải dài trên địa bàn TP Hạ Long, TP Uông Bí và TX Quảng Yên. Đây là hồ chứa nước ngọt lớn nhất Quảng Ninh, với dung tích lên tới 127 triệu m3, diện tích mặt nước 12,5 km2 - gấp đôi diện tích quận Hoàn Kiếm (Hà Nội).

Yên Lập là hồ nước ngọt lớn nhất Quảng Ninh.

Việc xây dựng hồ Yên Lập là một nhiệm vụ trọng đại khi huy động hơn 3.000 công nhân thuộc ba lực lượng chính: đội quân chính quy của Bộ Thủy lợi, các xí nghiệp tỉnh và nhân lực từ các huyện trên địa bàn. Công nhân, chủ yếu là xã viên đội thủy lợi 202 thuộc các hợp tác xã nông nghiệp, đã cùng nhau tạo nên một công trình kiên cố.

Hồ được xây dựng trên độ cao 30m so với mực nước biển, với đập chính dài 275m, cao 32m và đập phụ Nghĩa Lộ dài 540m, cao 33m. Hệ thống kênh mương dài hơn 26km nối từ hồ Yên Lập đến xã Tiền Phong (TX Quảng Yên), trong đó có cặp xi phông dài hơn 500m dẫn nước qua sông Chanh, đảm bảo nguồn nước cho nhiều khu vực sản xuất nông nghiệp.

Không chỉ là một công trình thủy lợi, hồ Yên Lập còn là một kho báu tài nguyên thiên nhiên. Theo khảo sát địa chất, khu vực dưới đáy hồ chứa khoảng 10 triệu tấn than lộ vỉa, với trữ lượng khai thác ước tính lên tới 100 triệu tấn, gấp đôi tổng sản lượng than khai thác hàng năm của cả nước.

Hồ có dung tích khoảng 127 triệu m3, lớn gấp 14 lần hồ Tây; diện tích mặt nước 12,5 km2 (rộng gấp đôi quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Ngoài ra, vào năm 1980, một kỹ sư thuộc Đoàn địa chất 37 phát hiện khu vực hồ Yên Lập, gần làng Đồng Đăng cũ, có một túi nước ngầm lớn, kéo dài hơn 1.000m, rộng 70m, mở ra tiềm năng nghiên cứu và khai thác nguồn nước trong tương lai.

Không chỉ có than và nước ngầm, khi xây dựng hồ Yên Lập, khoảng 5km2 rừng nguyên sinh đã chìm dưới lòng hồ. Rừng này chứa nhiều loại gỗ quý như sến, táu, dổi, dẻ sồi, đặc biệt có nhiều cây lim hai người ôm. Nhờ được ngâm trong nước, số gỗ này không bị mối mọt, có thể bảo quản tốt hàng trăm năm.

Vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội

Từ khi hoàn thành, hồ Yên Lập đã đóng vai trò huyết mạch trong phát triển nông nghiệp của Quảng Ninh. Ban đầu, hồ cung cấp nước tưới cho 110km² đất sản xuất nông nghiệp (chủ yếu ở TX Quảng Yên), giúp sản lượng lương thực tại đây tăng mạnh từ 10.400 tấn năm 1980 lên 56.000 tấn năm 2015.

Như vậy, ngoài là nguồn cung cấp nước cho phát triển tại các đô thị của tỉnh Quảng Ninh, hồ Yên Lập còn mang trong mình nhiều bí ẩn về thảm thực vật, tài nguyên lớn chưa được khai phá.

Ngày nay, khi nền kinh tế dịch vụ và công nghiệp phát triển, diện tích đất nông nghiệp được cấp nước tưới đã giảm xuống còn 83km², trong đó TX Quảng Yên chiếm 50km2. Ngoài ra, hồ Yên Lập cũng đảm bảo nguồn nước cho 16km2 ao đầm nuôi trồng thủy sản và cung cấp nước sạch cho hơn 160.000 hộ dân tại TP Hạ Long, TP Uông Bí và TX Quảng Yên.

Theo Quy hoạch chung TP Hạ Long đến năm 2040, khu vực hồ Yên Lập - bao gồm phường Đại Yên và Việt Hưng - được định hướng trở thành công viên cây xanh kết hợp dịch vụ - du lịch sinh thái.

Với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hệ sinh thái đa dạng và lợi thế về tài nguyên, khu vực hồ Yên Lập có tiềm năng trở thành điểm đến du lịch xanh của Quảng Ninh. Đây không chỉ là nơi cung cấp nước và tài nguyên quan trọng mà còn là biểu tượng của sự phát triển bền vững giữa bảo tồn và khai thác hiệu quả.