Loại lá xưa cho không ai lấy, nay là 'vàng xanh' được Trung Quốc bao mua: Người dân Phú Thọ “hái ra tiền tỷ”

Từ nghề hái lá tưởng chừng vô giá trị

Cây mai, cây diễn thuộc họ tre, nứa vốn gắn bó lâu đời với người dân Tây Bắc nói chung và Phú Thọ nói riêng. Trước đây, người dân chủ yếu trồng để lấy măng hoặc tận dụng thân cây làm vật liệu xây dựng. Thế nhưng, vài năm gần đây, tại xã Chân Mộng (Phú Thọ) đã hình thành một hướng đi mới: trồng tre để lấy lá.

Nguồn thu “bất ngờ” từ những chiếc lá xanh giúp nhiều hộ nông dân nơi đây có thu nhập ổn định quanh năm. Nhiều gia đình đã cải tạo các diện tích vườn tạp, đất đồi năng suất thấp để chuyển sang trồng mai, diễn chuyên để hái lá vừa dễ chăm sóc, vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Khác với măng chỉ có theo mùa, lá tre, lá mai, lá diễn có thể thu hoạch quanh năm, nhờ vậy người dân không bị phụ thuộc vào vụ mùa. Lá tươi hiện được thu mua với giá khoảng 16.000 đồng/kg, con số tưởng chừng nhỏ nhưng đem lại thu nhập đáng kể khi thu hái số lượng lớn.

Sau khi hái, lá được bó thành từng tép, xếp ngay ngắn trong sọt và đưa về các cơ sở sấy khô. Công đoạn sấy được thực hiện ở nhiệt độ 30-90°C, kéo dài khoảng 18 tiếng. Khi lá khô đạt tiêu chuẩn, công nhân tiến hành lọc, phân loại và đóng gói để đưa vào khâu chế biến xuất khẩu.

Lá mai được lựa chọn để xuất khẩu

Trung Quốc bao mua lá mai

Đi đầu trong lĩnh vực này là cơ sở thu mua và chế biến lá tre của ông Dương Đình Hợp (Phú Thọ). Ông Hợp cho biết, vào thời điểm cao điểm, cơ sở của ông thu mua từ 270 đến 300 tấn lá mỗi ngày, chủ yếu từ các huyện trung du Phú Thọ và một số tỉnh lân cận.

Thị trường tiêu thụ chính là Trung Quốc, nơi có nhu cầu rất lớn về lá tre, lá diễn để gói bánh, gói thực phẩm và trang trí. Ở các khu công nghiệp, hàng triệu chiếc bánh lá được tiêu thụ mỗi ngày; phần lá sau sử dụng được đốt hoặc nghiền nhỏ, không gây ô nhiễm mà còn cải thiện độ phì nhiêu của đất.

Nhận thấy mai có giá trị kinh tế, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chặt bỏ cây trồng kém hiệu quả để chuyển sang các giống tre có tán rộng, lá dày, phục vụ chế biến.

Riêng cơ sở của ông Dương Đình Hợp mỗi năm xuất bán hơn 3.000 tấn lá khô sang thị trường Trung Quốc, đạt doanh thu khoảng 165 tỷ đồng/năm.

Sự phát triển của các cơ sở chế biến, xuất khẩu lá mai không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn tạo ra hàng trăm việc làm cho người lao động nông thôn.

Nghề hái lá còn góp phần nâng cao giá trị cây mai truyền thống, loại cây từng chỉ được xem là nguyên liệu thủ công hay lấy măng. Giờ đây, mỗi bộ phận của cây đều có thể tận dụng: măng để ăn, thân để làm đồ thủ công, lá để xuất khẩu.

Từ mô hình trồng mai, diễn lấy lá ở xã Chân Mộng, nhiều địa phương trung du khác của Phú Thọ đang học hỏi để nhân rộng.

Cây mai có khả năng sinh trưởng tốt trên đất đồi núi, giúp chống xói mòn, rửa trôi đất và giữ ẩm tầng sinh học. Hệ rễ chùm phát triển dày đặc giúp cố định đất, tăng khả năng hấp thu carbon, góp phần giảm khí nhà kính. Ngoài ra, tán lá xanh quanh năm giúp tạo cảnh quan sinh thái, duy trì đa dạng sinh học và bảo vệ nguồn nước ngầm, hướng đến phát triển nông nghiệp xanh, bền vững cho vùng trung du, miền núi.

Trồng mai không chỉ giúp bảo vệ rừng, tăng độ che phủ đất đồi, mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững, thân thiện với môi trường.